رونق‌اقتصادی تمدن‌اسلامی با دست‌های زنانه

به گزارش پایگاه 598 به نقل از خبرنگار «بسیج زنان کشور»؛ زهرا باقری: پیشرفت و ماندگاری هر فعالیتی نیازمند تامین نیازهای اقتصادی آن فعالیت است و اگر این تامین به مرحله بهره وری برسد که به واسطه ی آن قدرت سرمایه گذاری نیز صورت گیرد روند رو به رشد فعالیت آغاز می شود، به حدی که این فعالیت می تواند جریان سازی نیز انجام دهد.

گره خوردن قدرت اقتصادی با پیشرفت، اصل مسلمی است که شامل تمدن ها نیز می شود و تمدن اسلامی نیز اصل مجزایی نیست و در آن نیز اقتصاد نقش مهمی را ایفا می کند و زنان به عنوان عضوی از جامعه تاثیر عمیقی را در این جریان بر عهده دارند.

پس از ظهور اسلام تا کنون یعنی قریب به 1400 قرن است که زنان از حق مالکیت برخوردارند. قرآن مجید در آیه کریمه همان طورى که مردان را در نتایج کار و فعالیتشان ذى حق می داند، زنان را نیز در نتیجه کار و فعالیتشان ذى حق می شمارد و انگیزه ای به جز جنبه های انسانی و عدالت دوستی ندارد و در همین راستا اسلام موضوع وقف را نیز در جریان اقتصادی طرح کرد.

وقف سنتی کهن است که به معنی هدیه ابدی برای خدمت عمومی یا نگه داشتن اصل چیزی و جاری بودن منفعت آن در جهت خیر و نیکی و رضای خداست. ماده 55 قانون مدنی ایران اسلامی نیز در تعریف دقیق وقف آمده است: «عین مال حبس و منافع آن تسبیل شود.». جمع این واژه اوقاف است و به مال و زمین وقف شده، موقوفه گفته می‌شود. وقف از جمله عقود معینی است که در فقه اهل سنت و امامیه از اعتبار خاصی برخوردار است.

مشهورترین و قدیمی ترین وقف نامه موقوفات غیرمنقول مربوط به 829 هجری و مربوط با گوهرشاد آغا است که به زیباترین شکل مسجدی در مشهد بنا کرد و وقف نامه اش بسیار پخته و عاقلانه نوشته شده است و به علت خوش نامی او برخی از فعالیت ها و بناهای دیگر نیز به نام او و اطرافیانش است.

مدرسه پریزاد از دیگر موقوفات است که توسط پریزاد خانم، خدمه گوهرشاد که وی علاقه زیادی نسبت به ندیمه اش داشت، ساخته شده و گفته می شود که این مدرسه در سال 821 ه.ق از بقایای مصالح مسجد گوهرشاد ساخته شد. این مدرسه از بناهاي قرن نهم و از آثار باستاني عهد تيموريان است که در جنوب غربي حرم مطهر و در شمال غربي مسجد گوهرشاد واقع شده است و به رواق دارالولايه متصل مي‏باشد.

با وجودی که چنین سابقه درخشانی در بحث وقف وجود دارد و زنان مختلفی در طول تاریخ ایران اسلامی توانسته اند در زمینه اقتصاد نقش ایفا کنند، در حال حاضر خلاء حضور هوشمندانه ی زنان در موضوعات اقتصادی به چشم می خورد. زنان در منزل و ذیل تربیت فرزندانشان به عنوان جهادگران اقتصادی حائز اهمیت هستند و اگر این مدیریت و نقش آفرینی در این زمان که روز به روز هم پیچیده تر می شود و لازم است که زنان سواد اقتصادی داشته باشند،  اتفاق بیفتد رفتار اقتصاد مقاومتی نیز تحقق می یابد.

اما امروزه متاسفانه مادران به عنوان کمک کار معلم در آموزش و پرورش فعالیت می کنند و نقش جهادگری زن در اقتصاد خانواده نادیده گرفته شده است در حالیکه سال 1780 میلادی، خانواده های اشرافی در اقتصاد غربی برای فرزندانشان پرستارانی استخدام می کردند که بتوانند اقتصاد را به آنان آموزش دهند؛ زیرا می دانستند انقلاب صنعتی با خود جهاد اقتصادی به همراه خواهد داشت اما در کشور اسلامی ایران این آموزش ها دیده نشده است.

این اتفاق در حالی رخ داده است که زنان غربی تا 200 سال قبل حق مالکیت نداشتند و نمی توانستند مالی را به ارث ببرند وجایی سرمایه گذاری کنند و همین برتری بزرگ زنان مسلمان نسبت به غرب باعث رقم خوردن فرهنگ وقف شده و رونق اقتصادی را در تمدن اسلامی جاری کرده است، همانطور که به گفته ی دکتر پیغامی در کنگره ی 7هزار شهید زن آمده است: " در پژوهشي كه توسط یک خانم صهیونیست صورت گرفته كه مشخصاً اسرائیلی و در دانشگاه تل آویو تحصيل كرده است، به نقش زن در رونق اقتصادي تمدن اسلامي پرداخته شده است. این خانم کار مطالعاتی تاریخی انجام داده و اسناد وقف و گردش های مالی مختلفی که زنان در طول تمدن اسلامی ایجاد کرده اند و فراوان است را بررسی نموده و اثبات مي كند که: یک عنصر مهم در فقه اسلامی که به زن اجازه ی مالکیت و انتقال مالکیت داده، موجب شده که یک رونق اقتصادی و گردش مالی عظیمی در تمدن اسلامی شکل بگیرد، درحالی که تمدن غرب از آن عنصر بی بهره بوده است."

بنابراین لزوم توجه به سواد اقتصادی در زنان ایرانی همراستا با شعار سال 96 «اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل» و وجود فشارهای اقتصادی بیش از پیش احساس می شود و ما نیازمند یک مرکز مانند سواد رسانه ای هستیم تا راه های برون رفت از مشکلات اقتصادی را بر پایه اقتصاد اسلامی نشان دهد و زنان را در این جهاد سر خط کند.