عمویی که در رکاب برادرزاده‌اش شهید شد

حمزه بن عبدالمطلب، عموی پیامبر گرامی اسلام بود که دو سال پیش از ولادت رسول خدا (ص) به دنیا آمد و از همان آغاز رسالت پیامبر یکی از حامیان اصلی آن حضرت بود؛ تا جایی که حمایت ایشان باعث شد شرایط مسلمانان در مکه بهتر شود و زمانی که موضوع مهاجرت مطرح شد، حمزه (ع) از کسانی بود که به همراه رسول الله به مدینه مهاجرت کرد و خدمات زیادی به‌ویژه درامور نظامی ارائه داد. پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) به مسائل دفاعی حکومت نوبنیاد خود اهتمام داشتند. ایشان‏ با تشکیل گروه‌های رزمی درصدد برآمدند که امنیت مدینه را تامین کرده و مسلمانان را برای رویارویی با دشمنان آماده کنند. بر این اساس هفت ماه پس از هجرت، نخستین‏ گروه رزمی را به فرماندهی حضرت حمزه (ع) ، اعزام نمودند. گرچه این‏ رویارویی بدون درگیری پایان یافت؛ ولی نشانه‏‌ای از اقتدار سپاه اندک اسلام دربرابر کاروان بزرگ مشرکان بود. آن حضرت در جنگ بدر حضوری درخشنده داشت. این نبرد با امدادهای الهی ودلاوری‏‌های علی (ع) و سلحشوری حمزه (ع)، با پیروزی قاطع سپاه اسلام‏ به پایان رسید. یک سال پس از جنگ بدر، غزوه احد با هدف مقابله با مشرکانی که برای انتقام‏گیری‏ از مسلمانان و جبران شکست‏ بدر به سمت مدینه آمده بودند آغاز شد.

حمزه و برخی دیگر از مسلمانان، معتقد به جنگ برون‏ شهری بودند، حمزه به ‏رسول خدا عرض کرد: «سوگند به آن که قرآن را بر تو فرستاد امروز دست‏ به غذا نخواهم برد، مگرآنکه بیرون مدینه با شمشیر خود بر دشمن بتازم!» در غزوه احد با اینکه پیروزی با سپاه اسلام بود، به دلیل یک شایعه و اطاعت نکردن سپاه از فرمان پیامبر به شکست تلخی برای تاریخ اسلام و مسلمین تبدیل شد. شهادت مجاهدان فداکار به ویژه شهادت دردناک حضرت حمزه برای مسلمانان و پیامبر(ص) بسیار گران بود؛ طوری که زمانی که رسول گرامی اسلام پس از بازگشت به مدینه از کنار خانه انصار می‌گذشتند، صدای نوحه و گریه زنان انصار را که بر شهدای خود می‌گریستند شنیدند، چشمانشان پر از اشک شد و فرمودند: «ولی عمویم حمزه گریه کننده ندارد؛ «لکن حمزة لابواکی له» و شاید به همین خاطر است که ایشان به «سیدالشهدا» شهره شده است. در تاریخ اسلام دو شخصیت بزرگ با لقب سیدالشهداء شناخته می‌شوند: حمزة‌ بن‌ عبدالمطلب وحسین‌بن‌علی. نخستین بار این لقب از سوی رسول‌ خدا (ص) به حمزة‌ بن‌ عبدالمطلب، عموی پیامبر که در جنگ اُحد به شهادت رسید، عطا شد و از آن پس از حمزه با لقب سیدالشهداء یاد می‌شد.