لفاظی‌های ترکیه و ادامه مماشات ایران

به گزارش پایگاه 598، روزنامه «وطن‌امروز» در یادداشتی از «مهدی مهدوی‌گرگانی» نوشت:

در حالی که سیاست خارجی ترکیه همچنان از فقدان یک استراتژی مشخص و ساختارمند رنج می‌برد و با بحران‌های مختلفی در سطح منطقه و جهان درگیر است اما مقامات این کشور عادت بدگویی علیه ایران را ترک نکرده و ظاهرا بدون آنکه متحمل هزینه‌ای شوند یا به تبعات آن گرفتار شوند در حال تاخت و تاز و لفاظی علیه کشورمان هستند.

مقامات ارشد ترکیه اخیرا بار دیگر پیکان حملات خود را به سمت ایران گرفته و ادعاها و اتهامات جدیدی را علیه کشورمان مطرح کردند. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه زمانی که ایرانی‌ها در بحبوحه تعطیلات نوروزی بودند در نشست سالانه «ترکیه- انگلیس» و در مصاحبه با یک شبکه تلویزیونی طی اظهارات عجیبی، ایران را به نژادپرستی و رویکرد فرقه‌گرایانه در منطقه متهم کرد! اردوغان با ادعای اینکه سازمان «حشد الشعبی» در عراق به‌صورت تهاجمی و اشغالگرانه عمل می‌کند، مدعی شد: «وقتی با دید کلی به آن نگاه می‌کنیم، شاهد حمایتی از طرف ایرانیان و ملی‌گرایی فارسی در (برخی) فرقه‌های عراق هستیم. آنها (ایران) این امر را با فرقه‌گرایی رواج داده و بر پایه ملی‌گرایی فارسی منتشر کرده‌اند».

این برای نخستین‌بار نیست که مقامات ترکیه چنین اظهاراتی را مطرح می‌کنند و بویژه از زمان روی کار آمدن دولت یازدهم به کرات انتقادات و اتهاماتی واهی را علیه ایران بیان کرده‌اند. به عنوان مثال حدود 2 ماه قبل نیز مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه در نشست امنیتی مونیخ به ایران تاخته بود. وی گفته بود: سیاست‌های طایفه‌گری ایران صلح را در بسیاری از کشورها با مشکل مواجه کرده است. ایران تلاش دارد 2 کشور شیعی در سوریه و عراق ایجاد کند و با مداخله‌گری‌های خود ثبات را در یمن، بحرین و عربستان با چالش مواجه کرده است.

به صورت کلی باید گفت ادبیات خصمانه مقامات ترکیه علیه ایران و دیگر کشورها ناشی از 2 عامل مهم است. عامل اول سیاست خارجی شکست خورده، لجام‌گسیخته و بدون برنامه این کشور است و عامل دوم نیز ناشی از نوع مقابله و رفتار طرف مقابل.

درباره سیاست خارجی دولت اردوغان طی سال‌های گذشته باید بگوییم بیشتر کارشناسان سیاست خارجی اردوغان را رویکردی شکست خورده و باری به هر جهت تحلیل و ارزیابی می‌کنند. ترکیه طی 3-2 سال گذشته با همه کشورهای اطرافش در اروپا و خاورمیانه به مشکل خورده است و آغازگر همه این بحران‌ها نیز خود دولت آنکارا و سیاست‌های نسنجیده و زیاده‌خواهانه این کشور بوده است. به عنوان مثال رابطه این کشور با روسیه بر سر مساله ساقط کردن جنگنده روسی و همچنین بحران سوریه به بن‌بست خورد تا جایی که اردوغان مجبور به عذرخواهی شد و با سفر به مسکو در صدد احیای روابط با این کشور برآمد. با عراق بر سر موضوع مبارزه با پ‌ک‌ک و همچنین مساله موصل دچار تنش شد. در این باره دولت ترکیه با گستاخی خواهان مشارکت در عملیات آزادسازی موصل شده بود؛ عملیاتی که یک موضوع داخلی برای دولت بغداد محسوب می‌شود. اردوغان حتی با کشورهای اروپایی نیز وارد تنش و بحران شده است. طی چند ماه گذشته روابط ترکیه با بیشتر کشورهای اروپایی به بدترین شرایط خود طی یک دهه اخیر رسیده است. روابط این کشور با هلند، آلمان و اتریش بر سر مساله همه‌پرسی به تیرگی گراییده است. دولت هلند از ورود وزیر امور خانواده این کشور به بندر رتردام جلوگیری کرد و ترکیه در تلافی آن به سفیر آمستردام در آنکارا پیغام داد فعلا در کشورش بماند و به ترکیه سفر نکند. دولت آلمان نیز مانع سفر وزیر خارجه این کشور به برلین برای سخنرانی در حضور کردهای مقیم آلمان شد. همین‌طور مقامات اتحادیه اروپایی سیاست‌های ترکیه را به باد انتقاد گرفتند و تاکید کردند با چنین رفتاری پیوستن این کشور به اتحادیه اروپایی امری ناممکن و نشدنی است.

دولت ترکیه طی سال‌های اخیر نشان داده است توانایی بالایی در خلق بحران و مشکل‌تراشی در حوزه سیاست خارجی دارد و همانطور که در موارد بالا به صورت خلاصه به آن اشاره شد دلیل آن زیاده‌خواهی اردوغان، فقدان یک سیاست خارجی مدون و رویکرد عثمانی‌گرایانه این کشور در منطقه بوده است.

اما در ارتباط با رفتار دولتمردان ترکیه در قبال ایران و رویکرد ضد ایرانی این کشور باید بگوییم دولت آنکارا طی 4 سال گذشته همواره رفتاری قلدرمآبانه و طلبکارانه داشته و به‌رغم ملایمت و ملاطفت دولت یازدهم و بویژه وزارت خارجه کشورمان، رویکرد خصمانه دولت ترکیه نه تنها متوقف نشده بلکه بیشتر نیز شده است.
تداوم گستاخی‌های ترکیه علیه ایران به‌رغم رویکرد مهربانانه ایران، حتی باعث عصبانیت محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان شد. ظریف پس از مدت‌ها و در واکنش به سخنان تند و تیز مقامات ترکیه، مقامات این کشور را «قدرنشناس» توصیف کرد. وی در مصاحبه با یک روزنامه داخلی اظهار داشت: دوستان ما در دولت ترکیه هم کم‌حافظه‌اند و هم در قبال کسانی که به آنها محبت و همراهی کرده‌اند، قدرناشناسند.

وی که در واکنش به صحبت‌های ضدایرانی وزیر خارجه ترکیه مجبور به واکنش شده بود، افزود: ترکیه، ایران را متهم به فرقه‌گرایی می‌کند اما به یاد نمی‌آورند برای حکومت آنها شب کودتا تا صبح نخوابیدیم.

این صحبت‌های ظریف و همچنین احضار کاردار ترکیه به وزارت امور خارجه تمام کاری است که وزارت امور خارجه ایران در برابر رویکرد خصمانه دولت آنکارا طی سال‌های گذشته انجام داده است.

حتی همین گله و شکایت ظریف نیز اندکی تاثیرگذار بود (هرچند اصلا کافی نبود). بلافاصله پس از اظهارات ظریف، مقامات ترکیه اندکی عقب‌نشینی کردند. وزیر خارجه ترکیه در واکنش به گلایه ظریف گفت: ما حمایت ایران و جانبداری آن از دولت و ملت ترکیه را در زمان کودتای نافرجامی که 15 ژوئیه گذشته روی داد فراموش نخواهیم کرد. بین ایران و ترکیه نقاط مشترک زیادی وجود دارد.

با این وجود مقامات ترکیه طی هفته‌های اخیر دوباره سخن‌پراکنی‌های ضد ایرانی خود را از سر گرفته‌اند و قویا اثبات کردند وزارت امور خارجه ایران به اندازه کافی علیه آنها سختگیری نکرده است. بدون شک ادامه چنین وضعی باعث تشدید حرمت‌شکنی‌های مقامات ترکیه در قبال ایران خواهد شد.

در واقع این مماشات و دیپلماسی سازشکارانه را در دیگر حوزه‌های مختلف دستگاه سیاست خارجی کشورمان در دولت یازدهم نیز مشاهده کرده‌ایم. از مهم‌ترین آنها می‌توان به انفعال دولت در برابر سیاست‌های عربستان و در موضوعاتی نظیر مساله حج و شهادت زائران ایرانی اشاره کرد. مردم ایران همچنان منتظر احقاق حقوق حجاج ایرانی در فاجعه منا و دیگر مسائل فیمابین میان تهران و ریاض هستند. همچنین دیپلماسی سازش را در مسائل مهم و ملی دیگر از جمله مذاکرات هسته‌ای شاهد بودیم. این رویکرد آنقدر اظهرمن‌الشمس و تابلو شده که می‌توان گفت تبدیل به «برند» وزارت امور خارجه ایران شده است.

با این توصیفات، سپردن دولت دوازدهم به چنین دولتمردانی نه تنها باعث ادامه تضییع حقوق ملت ایران در عرصه بین‌المللی خواهد شد بلکه شاهد تداوم از بین رفتن عزت ملی ایرانیان خواهیم بود.