دفاع از اسلام و تبلیغ آن از دلایل وجوب پرداختن به مساله رسانه است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی طائب، استاد سطح عالی حوزه علمیه قم، در نخستین جلسه درس خارج فقه خبر و خبرگزاری که صبح امروز در خبرگزاری رسا برگزار شد با اشاره به این که خبر یکی از اموری است که در فقه رسانه مورد بحث قرار می‌گیرد، گفت: یکی از اجزای امر رسانه بحث خبر و اطلاع رسانی است لکن از آنجا که تبیین و به فعلیت رسیدن یک حکم مستلزم به فعلیت رسیدن و شناخت موضوع آن است در ابتدا باید تعریف صحیحی از رسانه و خبر ارائه کرد.

وی با بیان این که در ادبیات قرآن از اطلاع رسانی به دو عنوان خبر و نبأ یاد شده است، بیان داشت: واژه خبر حدود 9 بار در قرآن آمده لکن کلمه خبیر که مشتق از خبر است بیش از 50 بار در آیات قرآن تکرار شده است، همچنین واژه نباء و مشتقات آن بیش از 60 بار در قرآن مطرح شده است.

استاد حوزه علمیه تاکید کرد: در قرآن از واژه نبا بیشتر برای جاهایی استفاده شده که بحث اطلاع رسانی وجود دارد اما آنجا که مساله آگاه بودن نسبت به امری مطرح است از واژه خبیر استفاده شده است.

وی ادامه داد: خبر در عرف رایج به هر مطلبی گفته می شود که از جهلی پرده بر می‌دارد لکن نه به معنای علیت بلکه به معنای قابلیت. از این رو خبر هر گفتاری است که کشف از یک مجهول می‌کند.

استاد درس خارج فقه خبر و خبرگزاری اظهار داشت: خبر در رسانه هم از نظر ذاتی همین تعریف را دارد لکن قیودی به رسانه اضافه می شود که تعریف خبر را محدود می کند برای مثال وقتی گفته می شود رادیو جوان، قید «جوان» برای یک رسانه، اخبار آن را هم محدود می‌کند از این رو بسیاری از اخبار در این رسانه مطرح نمی شود و به نوعی از اخبار غیر مرتبط با آن رسانه سلب خبر می‌شود.

وی در ادامه به حکم اولی رسانه پرداخت و گفت: رسانه بما هو، امر مباحی است لکن به دلیل این که مصداق اموری مانند دفاع از اسلام و تبلیغ آن است، واجب می‌شود.

حجت الاسلام والمسلمین طائب ادامه داد: این که دشمن در صدد سست کردن مسلمانان نسبت به اسلام، تضعیف مسلمانان، اسلام و حتی حذف فیزیکی مسلمانان است، دفاع را بر ما واجب می‌کند که یکی از ابزار آن رسانه است لکن این رسانه گاهی ابزار استقلالی و گاهی ابزار کمکی است.

وی در پاسخ به این شبهه که رسانه یک امر تولید شده در غرب و ابزار غربی است که با هدف نادرست و غیرشرعی به بهره‌برداری رسیده است پس استفاده ما از آن نمی‌تواند شرعی باشد، اظهار داشت: این که رسانه در آغاز تولید یا ابتکار، هدف خاصی داشته و به شکل خاصی هم درست شده است دلیل نمی‌شود از آن استفاده نکنیم مانند چاقو که اگر سازنده آن با هدف آدم کشی آن را ساخته باشد دلیل نمی‌شود که جراح از آن استفاده نکند.

وی ادامه داد: در این مساله بر ما واجب است ابزار را اصلاح و نه این که فعل را ترک کنیم. باید اهداف و راه‌های به کارگیری رسانه را اصلاح و کارکردهای شرعی برای آن تعریف کنیم.

حجت الاسلام والمسلمین طائب افزود: بر این اساس خبر، رافع جهلی است که در دفاع از اسلام، یا اقتصاد، سیاست و فرهنگ اسلامی دخالت داشته باشد.

استاد حوزه علمیه با بیان این که حرام بر دوقسم بالذات و بالعرض است، گفت: حال سوال این است که اگر دفاع منحصر شد به یک راه حرام بالذات، حکم چیست؟ مثلا می دانیم دشمن قصد دارد با موشک یک مجتهد جامع الشرایطی را از بین ببرد و هیچ راهی برای نجات او نیست مگر استفاده از سحر، در این صورت آیا می توان به سحر تمسک جست؟ پاسخ آری یا نه به این سوال نیازمند بررسی و تتبع فقهی برای حل این تزاحم است.

وی بحث تزاحم و شناخت موارد تزاحم در فقه حکومتی را بسیار مهم و دقیق دانست و اظهار داشت: شناخت و اجرای موارد تزاحم کار بسیار سختی است که تنها از عهده فقهای متبحر بر می‌آید.

حجت الاسلام والمسلمین طائب با بیان این که تبلیغ دین چه امر به معروف، نهی از منکر، ارشاد جاهل یا تذکر باشد به هر حال واجب است و رسانه هم ابزار همه اینها است. حال گاهی ابزار منحصر و گاهی ابزار موثر است.

وی با بیان این که خبر از این جهت مقید به این چهار مورد است، گفت: البته این قیود به شرط شیء نیستند

گزارش خطا