در حالی مقام معظم رهبری (مدظله العالی) سال 1396 را با عنوان سال "اقتصاد مقاومتی؛تولید و اشتغال" نامگذاری کردند که سال گذشته یکی از بدترین سال ها برای تولید ملی بود! سالی که دولت همانند سال های قبل از آن به تولید ملی کم توجهی نمود ...
سالی که رشد تولید ملی در آن (منهای نفت) به گزارش بانک مرکزی در شش ماهه اول تنها 0.9 درصد و پیش بینی مرکز پژوهش های مجلس برای رشد تولید در کل سال (منهای نفت) کمی بیش از 1 درصد بود و البته باید منتظر آمار دقیق ماند!
سالی که در آن بسیاری از شرکت ها و کارخانه های دارای قدمت تعطیل شدند و گروه های زیادی بیکار ...
سالی که به دلیل تداوم رکود، درآمد واقعی کارکنان بخش های اقتصادی خصوصی کاهش یافت و به تبع آن قدرت خریدشان سقوط کرد ...
سالی که بازار- حتی در هفته های آخر- رمق و رونق سال های قبلش (که آنها هم سال های رکود بودند) را هم نداشت ...
سالی که در آن به رغم افزایش نقدینگی به بیش از 1200 هزار میلیارد تومان و تولید حدود 200 هزار میلیارد تومان نقدینگی جدید و پرداخت بیش از 450 هزار میلیارد تومان تسهیلات، تنها 16.2 هزار میلیارد تومان (کمتر از 4 درصد از تسهیلات پرداختی) به بخش تولید اختصاص یافت که بخش زیادی از آن نیز امهال وام های گذشته بود، وام هایی که دریافت کنندگانشان به جهت تداوم رکود و ورشکستگی نسبی قادر به بازپرداخت آن نبودند!
سالی که واردات کالاهای غیر ضروری، مصرفی و دارای مشابه داخلی افزایش چشم گیری داشت، از جمله واردات پوشاک، منسوجات و کیف و کفش از ترکیه (در نتیجه قرارداد تعرفه ترجیحی بین ایران و ترکیه در دولت یازدهم) که عملا صنعت پوشاک و منسوجات و کفش کشور را زمین گیر کرد؛ افزایش قریب به صد در صدی نوشابه از خارج از کشور، افزایش حدود 50 درصدی خودروهای خارجی و لوکس، واردات مقادیر هنگفت غذای سگ و گربه از آلمان و فرانسه، واردات سنگین پرتقال و آب پرتقال (به رغم خسارت باغداران شمالی از سرمازدگی) و هزاران قلم واردات دیگری که در نهایت منجر به ضربه جدی بر پیکر تولید ملی شد!
سالی که قرارداد خرید کشتی از کره ای ها اشک کشتی سازهای ایرانی را در آورد و دیپلماسی قدرتمند و برجامی دولت برای لغو قراردادی- که به ادعای دولتمردان- قبلا برای خرید کشتی از کره ای ها بسته شده بود مورد استفاده قرار نگرفت ...
سالی که در پی کاهش 16 درصدی صادرات غیرنفتی آن در سال ماقبلش (1394)، باز هم در خصوص صادرات غیر نفتی (منهای میعانات گازی و گاز و تنها در خصوص کالاهای غیر نفتی واقعی) منفی بود! سالی که صادرات غیر نفتی اش هم حدود پنجاه درصد مربوط به میعانات گازی و گاز است که اولا نوعی خام فروشی و ثانیا در واقع نوعی صادرات نفتی است، نه غیر نفتی (البته دولت یازدهم با وارد کردن صادرات گاز به آمار صادرات غیر نفتی تلاش کرد آمار این نوع صادرات را بیش از معمول نشان دهد)!
سالی که تمرکز دولت بجای تولید ملی تنها بر فروش بیشتر نفت خام واقع شد، نفت خامی که حتی برای استخراجش هم اجازه حضور شرکت های توانمند ایرانی در مناقصه ها داده نشد ... نفت خامی که مقصدش اروپایی است که ناجوانمردانه خرید نفت ایران را در جولای 2012 به صفر رساند ... اروپایی که هنوز هم پول نفت را نقد پرداخت نمی کند ...
سالی که باز هم انتظار سرمایه های کلان خارجی برای رونق تولید ملی بی ثمر ادامه پیدا کرد ...
سالی گذشت که در آن دولت می توانست با مدیریت صحیح بانکی دست کم 40 درصد از منابع را به مصرف تولید واقعی برساند (نه کمتر از 4 درصد!!!)؛
سالی که دولت می توانست با مدیریت واردات، مانع از لطمه خوردن شدید تولید ملی شود؛
سالی که دولت می توانست با تقویت دیپلماسی اقتصادی با کشورهای همسایه، ظرفیت تعطیل 60 درصدی صنایع کشور را به واسطه بازار آنها به فعلیت برساند و حداقل دو میلیون اشتغال ایجاد کند؛
سالی که دولت می توانست نیازمندی های علم و فن آوری صنایع تعطیل را از طریق دانشگاه ها و مراکز پژوهشی دولتی تامین کند؛
سالی که دولت می توانست به جای توسعه خام فروشی، بر فرآوری تمرکز کند و علاوه بر میلیاردها دلار ارزش افزوده صادراتی، صدها هزار فرصت شغلی ایجاد کند؛
سالی که دولت می توانست با انضباط مالی و تخصیص دست کم 20 درصد از بودجه برای طرح های عمرانی (که هم اکنون کمتر از 10 درصد است) این طرح ها را فعال و از آن محل علاوه بر افزایش تولید و رفاه مردم، صدها هزار فرصت شغلی مضاعف ایجاد کند؛
سالی که دولت می توانست به جای نا امید کردن جوانان تحصیلکرده و خلاق کشور (در نتیجه تاکید مضاعف بر دستآورد برجام و گشایش مسیر برای ورود خارجی ها و حل معضلات به دست آنها- یعنی با القای اینکه جوان ایرانی کاری از دستش بر نمی آید) روح امید و روحیه کارآفرینی در کالبد ملت و میلیون ها جوان توانمند ایرانی بدمد؛
سالی که دولت می توانست امید و اتکاءش به خداوند بزرگ و متعال و نصرت او باشد نه شیطان بزرگی که کدخدا خواندش ...
سالی که دولت می توانست در اقتصاد انقلابی عمل کند ...
افسوس ...
اما امسال متفاوت است ...
امسال مردم انقلابی ایران با اتکاء به خداوند متعال خود دست به کار خواهند شد ... ان شاء الله ...
به دولت اتکا نکرده، سرمایه های اندک خود را بسیج خواهند نمود و مقدمات تولید را فراهم خواهند نمود ...
مهارت کارآفرینی را خواهند آموخت و با امید به نصرت الهی وارد میدان اقتصاد خواهند شد ...
با خرید صرفا کالای ایرانی (و نفی مشابه خارجی، ولو با اندکی کیفیت بالاتر) بازار وسیعی برای کارآفرینان و تولیدکنندگان وطن فراهم خواهند کرد ...
شرکت های بازرگانی و تجاری نیز همت خود را به جای واردات، مصروف شناسایی بازارهای خارجی و تقویت صادرات خواهند کرد ...
دانشمندان و دانش پژوهان ایرانی (استادان و دانشجویان) نهایت تلاش خود را به کار خواهند بست برای تامین فن آوری مورد نیاز برای تولید ... برای ارتقاء فن آوری متناسب با زیست بوم اقتصادی کشور ...
امسال روحیه جهاد اقتصادی توده مردم شکوفا خواهد شد ان شاء الله ...
ولو اینکه دولت یازدهم همان مسیر لیبرالیسم اقتصادی ضد تولید و ضد اشتغال خود را ادامه دهد ... دولتی که البته -با توسل به 100 هزار ستاد انتخاباتی در سراسر کشور و یکصد هزار مدیری که احتمالا برای حفظ سمت خود خواهند جنگید از یکسو و به هم ریختگی و تشتت جبهه رقیب از سوی دیگر- به احتمال زیاد به دولت دوازدهم تبدیل خواهد شد ...
دکتر حجت الله عبدالملکی
اقتصاددان- عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام