اکونومیست: تهران، سومین شهر ارزان جهان

دنیای اقتصاد: واحد اطلاعات اكونوميست كه سالي دوبار ارزان‌ترين و گران‌ترين شهرهاي دنيا را معرفي مي‌كند، براي پايان سال 2011، تعداد 131 شهر جهان را با معيار «هزينه‌ زندگي براساس دلار» مورد بررسي و رده‌بندي قرار داده است.

در اين رده‌بندي، رتبه «سومين شهر ارزان دنيا» به تهران داده شده و براي زوريخ –بزرگ‌ترين شهر سوئيس- مقام «گران‌ترين شهر جهان» در نظر گرفته شده است.

ليست شهرهايي كه در اين گزارش به ترتيب از گران‌ترين تا ارزان‌ترين، جانمايي شده‌اند شايد براي ساكنان خود شهرها باور كردني نباشد؛ اما زماني كه نحوه محاسبه اكونوميست تشريح مي‌شود، محتواي ليست قابل هضم مي‌شود.

اكونوميست قيمت خريد 400 قلم كالا و خدمات پرمصرف در سبد مصرفي خانوار را ابتدا براي تك‌تك شهرها براساس «پرداخت مبلغ خريد با دلار آمريكا» مورد محاسبه قرار داده و در نهايت شاخص هزينه زندگي در هر شهر را بعد از مقايسه با «شاخص 100 در نيويورك» تبديل به رتبه شهرها كرده است.
به اين ترتيب براي تهران صرف‌نظر از تورم داخلي، تحت تاثير افزايش نرخ دلار، قدرت خريد براساس دلار بيشتر از ساير شهرهاي مورد بررسي است. به همين دليل تهران در بين 10 شهر ارزان دنيا قرار گرفته است.

از سوي ديگر در زوريخ به دليل اقدام دولت سوئيس در تقويت پول اين كشور، خريدهاي دلاري كالا در آن، به مراتب گران‌تر از ساير شهرهاي جهان ارزيابي شده است.

اين در حالي است كه مردم زوريخ تحت تاثير پول پرقدرت –فرانك سوئيس- مي‌توانند از واردات ارزان‌قيمت بهره ببرند و در نتيجه هزينه زندگي براي خود مردم زوريخ ارزان‌تر تمام مي‌شود.نان، برنج و بنزين سه كالاي مهم و پروزن در جدول هزينه‌اي اين گزارش محسوب مي‌شود.

شهر زوریخ برای اولین بار در «گزارش هزینه‌های زندگی» واحداطلاعات اکونومیست‌، طی حداقل دو دهه گذشته در صدر شهرهای گران جهان قرار گرفت. این شهرسوئیسی در اثرافزایش 34 واحد درصدی شاخص نسبت به سال گذشته 4 پله در فهرست شهرهای گران جهان صعود کرد تا از توکیو که جایگاه دوم را اشغال کرده پیشی بگیرد. ژنو دیگر شهرسوئیس با افزایش 30 واحد درصدی شاخص هزینه‌های زندگی نسبت به سال گذشته، 6 پله صعود کرد تا در کنار اوزاکا مقام سوم گران‌ترین شهر‌های دنیا را ازآن خود کند.

تغییرات شدید ارزش پول در کشورهای ژاپن و سوئیس طی سال‌های اخیر، هزینه زندگی در این کشورها را افزایش داده است. این نکته به خصوص در رابطه با کشور سوئیس مشهود است‌، چرا که سرمایه‌گذارانی که به دنبال یک ارز با ثبات در خارج از منطقه یورو بودند‌، سرمایه‌گذاری‌های وسیعی در فرانک سوئیس داشتند. این امر دولت سوئیس را وادار به اتخاذ سیاست تثبیت ارزش فرانک سوئیس در برابر یورو(با هدف حفظ قدرت رقابتی فرانک) کرد. همان طور که پیش‌تر نیز گفته شد تغییرات شدید ارزش پول دلیل اصلی بالا رفتن رتبه شهر زوریخ در بین گرا‌ن‌ترین شهرهای جهان است. اما در مقیاس محلی عکس این روند اتفاق افتاده است؛ چراکه واردات به طور نسبی ارزان‌تر شده وثبات اقتصادی به پایین نگاه داشتن تورم کمک کرده است.

وضعیت اخیر در سوئیس تداعی‌کننده کشور ژاپن در سال‌های گذشته است که باعث شده کشورهای توکیو و اوزاکا به طور سنتی همواره عنوان گران‌ترین کشورهای جهان را به خود اختصاص دهند. در کشورهای مورد بحث تاثیرتورم محلی بر هزینه نسبی زندگی بسیار کمتر از نوسانات نرخ ارز است. همین امرحضور شهرهای استرالیایی سیدنی و ملبورن در میان ده محل گران جهان را توضیح می‌دهد‌، به طوری که هم اکنون ارزش دلار استرالیا درمقابل دلار آمریکا بیش از دو برابر شده است.

بازارهای پیشرفته در صدر گران‌ترین کشورهای جهان

علاوه بر نوسانات نرخ ارز عوامل ساختاری نیز در بالا نگه داشتن هزینه زندگی در بسیاری از شهرهای دنیا تاثیرگذاراست. باوجود اینکه ضعف منطقه مالی یورو بر بازارهایی مانند یونان‌، ایرلند، پرتغال‌، اسپانیا و ایتالیا تاثیر منفی دارد شواهد نشان می‌دهد که شهرهای آلمانی و فرانسوی هنوز نیز نسبتا گران هستند.چنانکه پاریس و فرانکفورت همواره در بین ده شهر گران جهان قرار داشته‌اند. اما حضور سنگاپور در میان ده شهر گران جهان نشان دهنده جابه‌جایی شهرهای گران از اروپای غربی به سمت بازارهای آسیایی است. در حال حاضر شهرهایی از آسیا و اقیانوسیه، نیمی ‌از ده شهر گران جهان را تشکیل می‌دهند. با این وجود همچنان 24 شهر از پنجاه شهر گران دنیا از شهرهای اروپای غربی هستند.

قیمت‌ها در شبه قاره

با وجود اینکه به تدریج حضور شهرهای بزرگ آسیایی در میان مناطق گران جهان احساس می‌شود‌، حضور نوع دیگری از شهرهای آسیایی نیز در میان مناطق ارزان جهان قابل توجه است. سه منطقه از چهار منطقه ارزان جهان از شبه قاره هند هستند. این امر روشن می‌کند که چرا هند طی دهه گذشته مقصدبرون‌سپاری نیروی کار و سرمایه‌گذاری عظیم کشورهای دیگر بوده است.

ارزان‌ترین شهرهای جهان در این فهرست را شهرهای آسیایی و خاورمیانه‌ای تشکیل می‌دهند. البته علت این ارزانی در خاورمیانه تا حدودی ناشی از اعمال سیاست‌های تثبيت قیمت‌ها و همچنین قفل کردن ارزش پول این کشورها به دلار آمریکا است. در حالی که در کشورهای آسیایی این امر دلایل ساختاری مانند نیروی کارارزان و قیمت پایین زمین را دارد. امری که باعث شده هند و پاکستان برای سرمایه‌گذاران به مقصدی بسیار جذاب برای سرمایه‌گذاری تبدیل شود. به طوری که حتی آنها حاضرند خطرات امنیتی همراه با چنین قیمت‌های پایینی را بپذیرند.(به ویژه درپاکستان)روش تحقيق چه بود؟

تحقیق جهانی زندگی هر سال دو بار توسط واحد اطلاعات اکونوميست انجام می‌شود‌،این تحقیق نمونه ای شامل قیمت 400 قلم کالا و خدمت را در میان کشورهای مختلف با هم مقایسه می‌کند. این کالاها و خدمات شامل غذا، نوشیدنی، لباس، لوازم خانگی‌، بهداشت‌،اجاره خانه، حمل ونقل‌، هزینه انرژی‌، هزینه تحصیل در مدارس خصوصی و هزینه‌های تفریحی را شامل می‌شود.

این تحقیق خود یک ابزار اینترنتی هدفمند برای محاسبه هزینه زندگی است. تحقیق شامل شاخص‌های ساده برای مقایسه هزینه‌های زندگی در شهرهای مختلف است که امکان مقایسه شهرهای مختلف با یکدیگر را فراهم می‌سازد. اما در این گزارش همه شهرها با نیویورک ( دارای شاخص 100) به عنوان شهر پایه مقایسه شده‌اند. این تحقیق بیش از سی سال است که توسط این موسسه انجام می‌شود.

در هرتحقیق 50000 قیمت جمع‌آوری می‌شود. این تحقیق در ماه‌های مارس و ژوئن انجام می‌شود و نتایج آن چند ماه بعد منتشر می‌شود. برای جمع‌آوری اطلاعات،محققان واحد اطلاعات اکونومیست دسته‌های مختلف واحد‌های فروش را با یکدیگر مقایسه می‌کنند: سوپرمارکت‌ها، مغازه‌هایی با قیمت‌های متوسط و مغازه‌های لوکس. قیمت‌ها منعکس‌کننده هزینه 160 کالا و خدمت در هر شهر هستند. البته این قیمت‌ها نشان‌دهنده هزینه برای تولید‌کننده نیستند، بلکه هزینه ای هستند که مشتری باید برای آن کالا و خدمت بپردازد.

قیمت‌های گردآوری شده سپس به یک ارز مشخص (دلار آمریکا) تبدیل می‌شوند.این تبدیل با استفاده از یک نرخ وزنی انجام می‌شود، به طوری که امکان مقایسه شاخص‌ها را برای محققین فراهم کند.شاخص هزینه زندگی همواره با استفاده از وزن‌های مشخص شده بر اساس معیارهای بین‌المللی‌ اندازه‌گیری می‌شود وبه سمت الگوی مصرفی هیچ ملیت خاصی انحراف ندارد.