تیغ داماتو زیر گلوی برجام

به گزارش پایگاه 598 به نقل از فارس، قانونگذاران مجلس سنای آمریکا روز پنج‌شنبه طرح تمدید 10 ساله قانون تحریم‌های ایران را با 99 رأی مثبت و بدون هیچ رأی مخالف تصویب کردند تا پس از عبور این طرح از مجلس نمایندگان و سنا به امضای باراک اوباما رئیس جمهور این کشور برسد؛ طرحی که ایران معتقد است در صورت تصویب آن، آمریکا برخلاف تعهدات خود در برجام عمل کرده و ناقض این توافق خواهد بود.

پیش از این، مجلس نمایندگان آمریکا این طرح را با 419 رأی موافق و تنها یک رأی مخالف تصویب کرده بود.

* داماتو از آغاز تاکنون

«آلفونسو داماتو» سناتور جمهوری‌خواه و ایتالیایی‌الاصل آمریکا در سال 1995 طرحی برای تحریم اقتصادی ایران ارائه کرد که به موجب این طرح، هر شرکت یا دولتی که بیش از 40 میلیون دلار در صنایع نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری کند، با مجازات اقتصادی از سوی آمریکا مواجه خواهد شد.

همزمان با ارائه این طرح از سوی داماتو، «بنجامین گیلمن‌» رئیس کمیسیون روابط بین‌الملل مجلس نمایندگان آمریکا نیز طرح مشابهى ارائه کرد و این دو لایحه پس از تصویب در مجلس سنا و نمایندگان به کمیته‌اى مشترک ارجاع شد و پس از ادغام مفاد آنها به صورت قانون مجازات «ایران-لیبى‌» درآمد که بعدها به قانون «داماتو» معروف شد.

آمریکا با تکرار اتهامات همیشگی خود به ایران و متهم کردن جمهوری اسلامی به خرید تسلیحات با قدرت تخریب وسیع و حمایت از تروریسم بین‌المللی که امنیت ملی و منافع سیاسی خارجی ایالات متحده را به خطر می‌اندازد، این طرح را تصویب و این قانون در 4 اوت 1996 (14مرداد 1375) به امضاى بیل کلینتون رئیس‌جمهور وقت آمریکا رسید تا یکی از شدیدترین تحریم‌های نفتی علیه ایران باشد.

حسن روحانی رئیس جمهور وقت که در آن مقطع نایب رئیس دوره پنجم مجلس شورای اسلامی بود، از جمله کسانی بود که همان زمان واکنش تندی به تصویب این قانون ضد ایرانی نشان داد و آن را توهینی بزرگ به همه ملت‌ها و نقض آشکار استقلال کشورها دانست.

گفتنی است که بعد از رای گیری اخیر سنا درباره تمدید این تحریم‌ها، تا این لحظه (تهیه این گزارش) رئیس جمهوری ایران واکنشی نشان نداده است.

این قانون در واقع اولین قانون تحریمی فراسرزمینی بود که طی آن، کنگره آمریکا برای اولین بار برای همه شرکت‌ها و افراد غیرآمریکایی تعیین تکلیف می‌کرد.

در سال 2006 پس از آنکه لیبی تجهیزات هسته‌ای خود را کنار گذاشت، نام این قانون نیز به «قانون تحریم‌های ایران» تغییر یافت؛ قانونی که امروز به نام ISA «ایسا» نیز شناخته می‎شود.

این قانون هرگونه سرمایه‌گذاری بیش از 40 میلیون دلار در سال برای توسعه بخش نفت و گاز در ایران توسط هر شرکتی در دنیا را ممنوع کرده و 6 نوع مجازات برای شرکت‌هایی که این قانون را نادیده بگیرند، تعیین شد.

ممنوعیت هرگونه کمک مالی به صادرات ـ واردات و بانک، ممنوعیت صدور هرگونه مجوز صادرات تکنولوژی به نفع شخص مجازات شده، ممنوعیت اعطای اعتبار بیش از 10 میلیون دلار توسط یک نهاد بانکی آمریکایی به شخص مجازات شده، ممنوعیت مشارکت شرکت‌های مالی مجازات شده در سیستم بانکی آمریکا یا استفاده از منابع دولتی، ممنوعیت خرید هر نوع کالا یا خدمات از شخص مجازات شده توسط دولت فدرال و ممنوعیت کامل واردات تولیدات شخص مجازات شده، مجازات‌های تعیین شده از سوی آمریکا در این قانون بود.

البته سال‌ها بعد و در تیر ماه سال 1389 (سه هفته پس از قطعنامه 1929 شورای امنیت که یکی از شدیدترین قطعنامه‌های تحریمی بود)، قانون جامع تحریم‌های ایران (موسوم به CISADA) نیز تصویب شد که ممنوعیت‌های موجود در قانون داماتو را تا حد زیادی افزایش می‌داد.

به‌ عنوان مثال، سرمایه‌گذاری در صنعت انرژی ایران به میزان بیش از یک میلیون دلار در سال ممنوع شد و ممنوعیت‌های مالی، بانکی و تجاری جدیدی هم افزوده شد. این قانون، از همان ابتدای تصویب، با اعتراض کشورهای ثالث، از جمله اتحادیه اروپا روبرو شد و آنها تصویب چنین قانونی را بر خلاف صلاحیت سرزمینی ایالات متحده آمریکا ارزیابی کردند. البته این اعتراضات، بین آمریکا و اروپا حل و فصل شد و بعدها اتحادیه اروپا در وضع و اجرای تحریم‌های فراسرزمینی با ایالات‌متحده آمریکا همکاری بیشتری داشت.

این قانون که زیربنای تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران به شمار می‌آید یک بار دیگر نیز در سال 2006 تمدید شد و تا پایان سال جاری میلادی منقضی می‌شود.

* گزینه‌های ایران روی میز است

با تصویب تمدید این طرح (تمدید 10 ساله تحریم‌ها علیه ایران) در مجلس نمایندگان آمریکا و پیش از تصویب آن در سنا، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی چهارشنبه سوم آذر ماه طی سخنانی در دیدار جمعی از فرماندهان بسیج و بسیجیان سراسر ایران، به این موضوع واکنش نشان داده و آن را جدیدترین تخلف دولت آمریکا در توافق هسته‌ای عنوان کردند.

ایشان خاطرنشان کردند: اگر این تمدید، اجرایی و عملیاتی شود، قطعاً نقض برجام است و بدانند جمهوری اسلامی ایران حتماً در مقابل آن واکنش نشان خواهد داد.

رهبر انقلاب اسلامی تأکید کردند: توافق هسته‌ای یا همان برجام نباید به وسیله‌ای برای فشار بر ملت و کشور ایران تبدیل شود.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به اظهارات مسئولان کشور و دست‌اندرکاران برجام که هدف از توافق هسته‌ای را برداشته شدن فشارها و تحریم‌ها بیان کردند، افزودند: دولت آمریکا علاوه بر آن قول‌ها و تعهداتی که در قضیه‌ برجام انجام نداده و یا ناقص عمل کرده است -و مسئولان دست‌اندرکار برجام هم صراحتاً به این موضوع اشاره کرده‌اند- اکنون برجام را وسیله‌ای برای فشار مجدد بر ایران قرار داده است.

دیگر مقامات کشور و دست‌اندرکاران اجرای برجام نیز در این مدت همگی بر این نکته تاکید و اتفاق نظر داشته‌اند که تمدید این تحریم‌ها نقض صریح برجام است.

* ظریف: به دولت آمریکا تذکر دادیم تمدید قانون ISA مغایر با برجام است

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان خرداد ماه 1395 در صحن علنی مجلس شورای اسلامی و در پاسخ به سؤال علی لاریجانی رئیس مجلس پیرامون اینکه قانون تحریم‌های ایران، موسوم به «داماتو» چه زمانی لغو می‌شود گفته بود: قانون داماتو که دیگر وجود ندارد و قانونی هست به نام ISA که این قانون در پایان سال 2016 مدتش تمام می‌شود، اما یک گروهی از سناتورها و نمایندگان مجلس (آمریکا) به دنبال تمدید آن هستند.

وی تصریح کرد: ما هم به دولت آمریکا تذکر دادیم که باید برجام رعایت شود و تمدید قانون ISA مغایر با برجام است.

وزیر امور خارجه این را هم گفت که: آنها (دولتمردان آمریکا) هم در جلسه استماع کنگره اعلام کردند که نحوه برخورد با این قانون باید به شکلی باشد که برجام را نقض نکند. اینجا ما تاکید می‌کنیم که برجام مشخص است، اهداف برجام، چارچوب‌های برجام و دولت آمریکا - ربطی هم به این ندارد که دولت کجاست، کنگره کجاست و چه کسی در کاخ سفید نشسته - تعهدات بین‌المللی دولت آمریکا مشخص است و نباید تحریم‌ها مجددا ایجاد شود.

به گزارش فارس، ظریف امروز (شنبه) نیز در بدو ورود به هند برای شرکت در ششمین کنفرانس قلب آسیا درباره افغانستان در جمع خبرنگاران در خصوص تمدید‌ این تحریم‌ها اظهار داشت: تمدید تحریم‌ها ضد ایران از نظر جامعه بین‌المللی بی‌اعتباری دولت آمریکا را نشان می‌دهد. 

وی با تاکید بر اینکه آمریکا برخلاف تعهدات خودش عمل می‌کند، افزود: همانطور که در گذشته مقامات آمریکایی موظف بودند اجرای تحریم‌ها را متوقف کنند، اکنون هم اجرا متوقف است و شرایط برای کشورهای ثالث تفاوتی ندارد. 

وزیر امور خارجه کشورمان گفت: کاری که کنگره آمریکا کرده است در صورتی که به امضای رئیس‌جمهور آمریکا هم برسد اثر اجرایی ندارد. 

* تخت‌روانچی: تمدید تحریم‌ها از سوی آمریکا نقض برجام و مردود است

مجید تخت‌روانچی معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه و از اعضای اصلی تیم مذاکره کننده ایران با 1+5 نیز چهارم آذر ماه تمدید تحریم‌ها از سوی آمریکا را نقض برجام و اقدامی مردود دانست و اظهار داشت: هر نوع تمدید تحریم‌های مربوط به برنامه هسته‌ای و نیز هر نوع تحریمی که به بهانه دیگر اعمال شود، مردود و خلاف برجام است.

وی اضافه کرد: اگر آمریکایی‌ها بخواهند به سمت نقض برجام حرکت کنند، جمهوری اسلامی ایران دست روی دست نخواهد گذاشت، زیرا برجام، سندی مورد توافق همگان است.

* صالحی: تمدید تحریم‌ها قطعا نقض برجام است

علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی نیز دوشنبه هشتم آذر ماه در حاشیه مراسم بزرگداشت شهادت شهید شهریاری در پاسخ به سوالی در خصوص تمدید تحریم‌های ایران توسط آمریکا گفت: کمیته نظارت بر برجام جلسه‌ای داشتند و به تفصیل روی این موضوع بحث شد که اگر این تحریم‌ها تمدید شود چه واکنشی داشته باشند و اگر امضا شود چه واکنشی، چراکه تمدید این تحریم‌ها مراحلی دارد.

وی افزود: الان این موضوع در کنگره تصویب شده و باید به سنا برود و بعد به امضای رئیس‌جمهور آمریکا برسد اگر همه این مراحل را طی کند و عملیاتی و اجرا شود، قطعا نقض برجام است و خودشان نیز این را قبول دارند.

رئیس سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه در جلسه‌ای که به ریاست آقای روحانی برای بررسی این موضوع برگزار شد، پیش‌بینی ‌های لازم انجام شده است، عنوان کرد: قرار شد در زمان مقرر با ارزیابی رصد و تحلیلی که از سیر تحول این موضوع صورت می‌گیرد، نظر کمیته نظارت بر برجام اعلام شود.

صالحی در پاسخ به سوالی در خصوص مدت زمان مورد نیاز برای بازگشت‌پذیری در صورت نقض برجام نیز تصریح کرد: ما پیش‌بینی‌های لازم را کرده‌ایم. وقتی وارد مذاکره شدیم این را در نظر داشتیم، چون می‌دانستیم هیچ وقت نمی‌توان به غربی‌ها اعتماد کرد و پیش‌بینی‌های لازم را داشتیم، اما نمی‌توان این مسائل را علنی مطرح کرد.

وی خاطرنشان کرد: مقام معظم رهبری یک بار اشاره فرمودند که خوشبختانه اقداماتی انجام شده که در فاصله کوتاه یک سال و نیم می‌توانیم به یک حجم قابل توجهی از ظرفیت غنی‌سازی برسیم.

رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: البته ما نمی‌خواهیم اتفاقاتی رخ دهد که موجب خدشه وارد شدن به برجام شود و لازم باشد ما واکنشی داشته باشیم. ما با تدبیر و هوشیاری این کار را پیش می‌بریم.

صالحی با بیان اینکه توصیه می‌کنیم که طرف مقابل وارد این عرصه نشود چون بازنده اصلی آنها خواهند بود، تصریح کرد: افکار عمومی دنیا متوجه خواهد شد که جمهوری اسلامی ایران تمام اقداماتی که برای این موضوع می‌توانست انجام دهد را انجام داده و این آنها هستند که بدقولی و بدعهدی می‌کنند و افکار عمومی جهان متوجه خواهد شد چه کسی مقصر است.

وی افزود: وقتی رئیس‌جمهور جدید آمریکا سر کار بیاید در چارچوب واقعیت‌ها و حقایق موجود باید حرکت کند و نمی‌تواند توافق بین‌المللی که حمایت شورای امنیت سازمان ملل را دارد یک جانبه لغو کند.

رئیس سازمان انرژی اتمی با تاکید بر اینکه ما قرارداد دوجانبه با آمریکا نبسته‌ایم، ادامه داد: این یک تفاهم‌نامه بین‌المللی است مخصوصا بعد از اینکه قطعنامه 2231 صادر شد، جنبه بین‌المللی گرفت و لذا امیدواریم آنها سر عقل بیایند و خدشه‌ای به برجام وارد نکنند. به تعهدات خود عمل کنند تا نیاز نباشد ما اقدامات فنی لازم را انجام دهیم.

به گزارش فارس، صالحی همچنین روز جمعه 12 آذر ماه نیز در واکنش به تصویب تمدید تحریم‌ها در سنا گفت: این قانون (ISA یا تحریم‌های 10 ساله) اکنون وجود دارد، اما رئیس‌جمهور آمریکا آن را ملغی اثر کرده است و فعلا آثاری مترتب بر آن واقف نیست اما اگر دوباره عملیاتی و اجرایی شود، نقض صریح برجام است.

وی درباره واکنش احتمالی ایران به اقدام آمریکایی‌ها عنوان کرد: جمهوری اسلامی ایران ضرورتی بر علنی کردن آن (اقدامات متعاقب) مسئله ندارد، ما پیش‌بینی‌های لازم را از قبل کرده‌ایم یعنی آمادگی خوبی داریم که بخواهیم واکنش نشان دهیم.

رئیس سازمان انرژی اتمی خاطرنشان کرد: در هیأت نظارت بر اجرای برجام که رئیس‌جمهور پس از سخنان مقام معظم رهبری آن را تشکیل داده بود درباره این موضوع صحبت شد و اقدامات لازم را مدنظر قرار دادند و گفتند ما سیر تحول «ایسا» را رصد و متناسب با آن تصمیمات لازم را اتخاذ می‌کنیم.

صالحی در پایان تاکید کرد: اینگونه نبوده است که ما در خلاء پیش رفته و عمل کرده باشیم چون که پیش‌بینی‌های لازم را کرده‌ایم، اما فعلا نمی‌خواهیم اعلام کنیم که چه کار خواهیم کرد، چون که این موضوع را گذاشته‌ایم تا مسئولان نظام در زمان مقرر بنا به تشخیص به ما اعلام کنند و ما هم اقدامات لازم را انجام خواهیم داد.

* شمخانی: تمدید تحریم‌ها لگد‌زدن به برجام است

علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز 25 آبان ماه در حاشیه نخستین اجلاسیه ملی 4000 شهید استان گلستان با اشاره به برخی اظهارات در خصوص احتمال تمدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران موسوم به ایسا‌(lSA) گفت: گرچه کشور ما از ابتدا با تحریم‌های ظالمانه آمریکا روبرو بوده و نتیجه آن نیز پیشرفت‌های فراوان در عرصه‌های علمی، صنعتی و نظامی بوده است، اما تمدید تحریم‌ها در شرایط پسابرجام به نوعی لگد زدن به توافق برجام است.

وی تصریح کرد: تمام ناظران بین‌المللی و کشورها بر صحت اجرای تعهدات ایران در برجام اذعان دارند و در صورت نقض برجام از سوی طرف مقابل، بسته اقدامات فنی پیش‌بینی شده به عنوان پاسخ به سرعت اعمال خواهد شد.

* قاسمی: تمدید تحریم‌ها علیه ایران مخالف برجام و تعهدات آمریکاست

بهرام قاسمی سخنگو و رئیس مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت امور خارجه کشورمان هم 12 آذر ماه و در واکنش به‌ تصویب طرح تمدید تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه کشورمان در سنای آن کشور اظهار داشت: همانگونه که مکررا توسط مقامات عالی رتبه کشور اعلام شده است، مصوبه اخیر مجلس نمایندگان و سنای آمریکا برای تمدید تحریم‌ها علیه ایران مخالف برجام و تعهدات آمریکا در حقوق بین‌الملل مبنی بر عدم مداخله در روابط داخلی و بین‌المللی سایر کشورهاست.

وی تاکید کرد: بر اساس اصول اولیه حاکم بر روابط بین‌الملل، دولت آمریکا مسئول اجرای تعهدات بین‌المللی آن کشور است و تحولات سیاسی داخل آمریکا و ارتباطات بین قوای مقننه و مجریه آن کشور نمی‌تواند توجیهی برای اهمال یا استنکاف از اجرای تعهدات بین‌المللی آن کشور محسوب شود.

سخنگوی وزارت امور خارجه تصریح کرد: رئیس‌جمهور ایالات متحده در برجام پذیرفته است که با استفاده از تمام اختیارات خود، از قانونی و اجرایی شدن موارد مخالف برجام، منجمله مصوبه اخیر کنگره، جلوگیری کند.

قاسمی همچنین تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران نشان داده است که به توافقات بین‌المللی خود پایبند است، ولی برای تمام شرایط پیش‌بینی‌های متناسب را به عمل آورده و آمادگی لازم برای پاسداری مؤثر، قوی و مدبرانه از حقوق مردم ایران در هر شرایطی را ایجاد کرده است. 

وی گفت: وزارت امور خارجه، رفتار دولت آمریکا در این زمینه را به صورت دقیق رصد کرده و گزارشی کامل به هیأت نظارت بر اجرای برجام به منظور تصمیم‌گیری و اقدام مقتضی ارائه خواهد کرد.

* تیغ داماتو زیر گلوی برجام

در پیوست دوم برجام (پیوستی که به توقف تحریم‌های ایران اشاره دارد) تاکید شده است که برخی از بندهای تحریمی قانون ایسا (داماتو) توسط آمریکا متوقف خواهد شد.

برای نمونه، در پاراگراف B پیوست دو برجام همان قسمتی است که به تحریم‌هایی که توسط آمریکا علیه ایران اعمال می‌شده و پس از برجام باید متوقف شود اشاره شده است.

در برجام آمده است:

ب. ایالات متحده آمریکا

ایالات متحده آمریکا متعهد می‌شود طبق ضمیمه شماره 5 (برنامه اجرا)، اعمال کلیه تحریم‌های مرتبط هسته‌ای به نحو مذکور در بخش‌های 1-4 تا 9-4 زیر را متوقف کند و اقدام قانونی مقتضی برای لغو یا اصلاح آنها را پیگیری کند.

1) در بند 4.2.1. پیوست دو برجام نیز یک بند مربوط به تحریم‌های داماتو (5(a)(7)) که اسم حقوقی آن تحریم‌های ایسا (ISA Sections) است متوقف شده است:

همچنین در بند 5(a)(7) قانون داماتو آمده است:

بخش 5 . اعمال تحریم‌ها.

(a) تحریم‌های مربوط به توسعه منابع نفتی ایران‌، تولید مواد نفتی پالایش شده (محصولات پالایشگاهی) و صادرات محصولات نفتی پالایش شده به ایران:

(7) درباره داروها‌، ملزومات دارویی یا دیگر اقلام بشردوستانه

2) یکی دیگر از بندهای برجام که به قانون داماتو اشاره دارد بند 4.3.1. پیوست دو است. در این بند نیز همانند بند پیشین به 5(a)(7) قانون داماتو اشاره شده و آن را متوقف کرده است.

بنابراین از آنجایی که در مواد 1، 2 و 4 پیوست 2 متن برجام به صراحت مقرر شده تحریم‌های نفتی آمریکا با برجام متوقف می‌­شود، پس تمدید قانون تحریم­‌های ایران نقض برجام است.

از طرف دیگر، بر اساس برجام تمام تحریم‌های ثانویه آمریکا مرتبط با موضوع هسته‌ای نیز لغو می‌شود. در صورتیکه تحریم‌ها تنها به روابط دو کشور مربوط شود، تحریم‌های اولیه، آمریکایی‌ها (U.S.Persons) را از انجام معاملات تجاری، مالی، سرمایه‌گذاری و سایر عملیات اقتصادی و هر نوع خدماتی (به جز خرید و فروش دارو و خوراک و ...) منع می‌کند و تحریم‌های ثانویه (Secondary) نیز به اشخاص غیر‌آمریکایی اشاره دارد.

در این باره آمریکا اعلام کرده بود شرکت‌های غیر‌آمریکایی را که مبادرت به عملیات مالی، بانکی، تجاری، خدماتی و... با ایران کنند مجازات خواهد کرد.

در برجام تمام تحریم‌های ثانویه هسته‌ای و تنها بخشی از تحریم‌های اولیه برداشته شده است، از جمله خرید هواپیما و قطعات و لوازم یدکی هواپیما، تمام خدمات مربوط به تعمیر و نگهداری هواپیما، همچنین صادرات فرش، خاویار و پسته، علاوه بر این کلیه شرکت‌های تابعه شرکت‌های آمریکایی که در خارج از ایالات متحده آمریکا به ثبت رسیده‌اند، می‌توانند معاملات مالی، بانکی، تجاری، خدماتی و سایر معاملات اقتصادی را از سر بگیرند.

این در حالیست که برخی از تحریم‌های لغو شده در برجام، ریشه در قانون داماتو و قانون جامع تحریم‌های ایران دارد.

لازم به ذکر است که با تصویب برجام، وضع هرگونه تحریم جدید علیه ایران نیز ممنوع است.

بر اساس بند 26 برجام، آمریکا از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌هایی که اجرای آن‌ها مطابق برجام لغو شده، منع شده است. همچنین بر اساس بند دوم نامه رهبر انقلاب در تأیید مشروط برجام «در سراسر دوره‌ 8 ‌ساله، وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای (از جمله بهانه‌های تکراری و خودساخته‌ تروریسم و حقوق بشر) توسط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات، نقض برجام محسوب خواهد شد و دولت موظف است طبق بند 3 مصوبه‌ مجلس، اقدام‌های لازم را انجام دهد و فعالیت‌های برجام را متوقف کند.»

* پایبندی آمریکا به حربه «تحریم»

آمریکایی‌ها معتقدند این حربه «تحریم‌» است که می‌تواند قدرت اقتصادی و نظامی جمهوری اسلامی ایران را کاهش داده و حرکت ایران در مسیر دفاع از مقاومت را کُند کند. برای همین است که در طول نزدیک به 4 دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، هیچگاه از این رویکرد خود عقب‌نشینی نکرده‌اند.

با این تفاسیر و پس از تصویب طرح تمدید تحریم‌های 10 ساله در مجلس نمایندگان و سنا، دولت ایالات متحده آمریکا اکنون در برابر آزمونی سخت قرار دارد؛ دولتی که همواره سعی کرده با زنده نگه داشتن ساختار تحریم‌ها، به گمان خود، موثرترین حربه را برای تنبیه کشورها همواره در دستور کار داشته باشد و امضای اوباما در 23 آذر می‌تواند بیش از همه مهر تاییدی بر این باشد که آمریکا قابل اعتماد نیست.

* سرانجام داماتو

بر اساس این گزارش،‌ قانون اساسی ایالات متحده آمریکا به رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا اختیار داده در صورت تشخیص خود و در جهت حفظ منافع ملی، مصوبات کنگره ایالات متحده آمریکا را وتو کند. روسای جمهور نیز بارها از این حق قانونی خود علیه کنگره استفاده کرده‌اند، اما این حق نیز محدود است. هرگاه رئیس‌جمهوری یک مصوبه کنگره را وتو کند، نمایندگان مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا و مجلس سنای ایالات متحده آمریکا می‌توانند در یک رای‌گیری مجدد و تصویب آن مصوبه با دو سوم آرا، وتوی رئیس‌جمهور را باطل اعلام کنند. در چنین صورتی طرح قانونی کنگره لازم‌الاجرا خواهد شد و رئیس‌جمهور نمی‌تواند از اجرای آن سرباز زند.

شیوه دیگری هم برای مخالفت با لوایح قانونی کنگره وجود دارد. بر اساس قانون، رئیس‌جمهور تنها 10 روز برای تائید یا مخالفت با مصوبات کنگره وقت دارد و اگر در این مدت اعلام نظر نکند، لایحه به صورت خودکار جنبه قانونی می‌گیرد. ممکن است این فاصله 10 روزه با آخرین روزهای دوره دو ساله کنگره مصادف شود و عمر کنگره پیش از پایان مهلت 10 روزه به سرآید. در چنین صورتی رئیس‌جمهور به جای استفاده از «وتوی قانونی» (Legal Veto) از «وتوی تاخیری» (Pocket Veto) استفاده می‌کند و عملاُ اعلام نظر خود را در خصوص لایحه مزبور به تاخیر می‌اندازد تا کنگره تعطیل شود.

ویژگی عمده وتوی تاخیری این است که کنگره نمی‌تواند همانند وتوی قانونی با آراء دوسوم خود وتوی رئیس‌جمهور را باطل اعلام کند. به همین دلیل در آخرین روزهای حیات کنگره، روسای جمهور از وتوی تاخیری بارها استفاده می‌کنند به این امید که در انتخابات بعدی با کسب موفقیت بهتر در کنگره، به استفاده از وتوی قانونی برای رد لوایح مزبور مجبور نشوند. بر اساس قوانین کنگره، هر لایحه قانونی که در خلال فعالیت دو ساله کنگره به تصویب نرسد، در دوره بعدی کنگره باید از ابتدا فرایند قانونگذاری را طی کند.

لازم به ذکر است، معمولا مرسوم نیست طرح‌هایی که در مجلسین به تصویب می‌رسد، توسط رئیس‌جمهور وتو شود، اما با وجود تصویب طرح تمدید قانون تحریم‌های ایران در مجلس نمایندگان و سنای آمریکا، با بیش از دو سوم  آرا، اوباما باز هم می‌تواند آن را وتو کند، اما در این صورت نیز، اگر مجلسین باز هم بتوانند با بیش از دو سوم آرا طرح را مجددا تصویب کنند، وتوی اوباما بلااثر می‌شود.

در همین راستا برخی منابع دولت آمریکا به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته‌اند که اوباما با تمدید قانون تحریم‌های ایران موافقت می‌کند.

خبرگزاری رویترز نیز از قول برخی دستیاران قانونگذاران کنگره آمریکا که اشاره‌ای به نامشان نکرده، نوشته انتظار می‌رود اوباما مصوبه کنگره برای تمدید 10 ساله قانون تحریم‌های ایران را امضا کرده و آن را به صورت قانون درآورد.

یک مقام ارشد کاخ سفید نیز به پایگاه خبری هیل گفته است که اوباما مصوبه کنگره براى تمدید ١٠ ساله قانون تحریم‌هاى ایران را امضا مى‌کند.

به گفته این مقام، هرچند اوباما همچنان معتقد است که نیازى به تصویب این طرح نبود، اما به این جمع بندى رسیده که این طرح ناقض برجام نیست.

حالا باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا تا 23 آذرماه جاری فرصت دارد تا این مصوبه را امضا یا وتو کند.

اریک شولتز سخنگوی کاخ سفید نیز شب گذشته در کنفرانس خبری خود در پاسخ به سوالی درباره تمدید تحریم‌های 10 ساله ایران و مواضع مقامات ایرانی که آن را نقض برجام قلمداد کرده‌اند، گفت: ما معتقدیم که تمدید این قانون غیرضروری بود و تمرکز ما بر اجرای دقیق توافق هسته‌ای است، اما همچنین معتقدیم که این قانون تداخلی با توافقی که با ایران امضا شده ندارد و انتظار داریم که باراک اوباما آن را امضا کند.

وی ادامه داد که جان کری وزیر خارجه آمریکا بندهای مرتبط با این تحریم‌ها را تعلیق خواهد کرد تا این توافق نقض نشود.

اریک شولتز افزود: انتظار دارم که اوباما این قانون را امضا کند.

سخنگوی کاخ سفید در ادامه تاکید کرد که آمریکا به اجرای کامل توافق هسته ای متعهد است اما این بدان معنی نیست که نگرانی‌های دیگر ما در مورد فعالیت‌های منطقه‌ای ایران، حمایت از تروریسم و موشک‌های بالستیک این کشور کاهش یافته است. ما از پاسخ دادن به این اقدامات ایران خودداری نخواهیم کرد.

مسئولان ایرانی در این مدت بارها اعلام کرده‌اند که جمهوری اسلامی ایران آمادگی لازم را برای واکنش به نقض برجام از سوی آمریکا دارد و در صورتیکه آمریکا به بدعهدی‌ و عهدشکنی‌های خود در اجرای برجام ادامه دهد، ایران نیز وارد فاز عملیاتی شده و پیش‌بینی‌ها و برنامه‌‌ریزی‌هایی که از قبل در شورای نظارت بر برجام در خصوص آن‌ها تصمیم‌گیری شده را به مرحله اجرا می‌گذارد.