ترامپ به آسانی می‌تواند برجام را لغو کند

موارد کمی وجود دارند که اتحادیه اروپا، روسیه و چین در آن اتفاق نظر داشته باشند. اما یک توافق بین آن ها وجود دارد؛ رئیس جمهور منتخب آمریکا دونالد ترامپ نمی تواند توافق هسته ای با ایران را تضعیف کند.

دلایل کافی برای نگرانی وجود دارد که دولت یا کنگره آینده آمریکا این معامله را تخریب کنند، زیرا آقای ترامپ از برجام به عنوان یک «فاجعه» نام برد و وعده داد تا آن را از بین ببرد. همچنین ترامپ افرادی چون رادولف جولیانی و جان بولتون را دور خود جمع کرده است که معتقدند این توافق باید سریعاً لغو شود. آقای ترامپ مسئولیت اداره سازمان سیا را به عهده مایک پومپئو گذاشته است که به تازگی در توییتر خود نوشته بود: «من به دنبال لغو توافق فاجعه بار با بزرگترین دولت حامی تروریسم در جهان هستم.»

انتخاب اینکه ترامپ کدام رویکرد سیاسی را باید درباره ایران به کار گیرد بستگی به کشورهایی دارد که تا کنون با آمریکا همگام بوده اند. آن ها با قاطعیت به رئیس جمهور منتخب آمریکا می گویند تا هنگامی که ایران به تعهداتش بر پایه برجام عمل می کند، آنها نیز باید همین کار را انجام دهند. آن ها همچنین باید به روشنی به کنگره و یا رئیس جمهور آمریکا خاطر نشان کنند که اگر توافق هسته ای با ایران را از تضعیف کرده و یا به آن عمل نکنند، آن ها راه خود را خواهند رفت.

جای تعجبی ندارد که بیشتر کشورها از توافق هسته ای با ایران حمایت می کنند. رئیس جمهور اوباما نیز اعلام کرده که تلاش جمهوری خواهان برای تخریب این موافقت دیپلماتیک تاریخی را وتو خواهد کرد. ایران در ازای رفع تحریم ها، فعالیت های مهم اتمی خویش را متوقف یا محدود کرده است. بدین ترتیب، ایران نه تنها دستور کار منع گسترش سلاح های غرب را مد نظر قرار داده، بلکه از تهدیدهای نظامی آمریکا نیز جلوگیری کرده است.

فرصت خوبی برای ترامپ وجود دارد که پس از برگزاری جلسات اطلاعاتی، متوجه شود چگونه منافع امنیتی ایالات متحده آمریکا می تواند از این توافق بهره مند شود و به اهمیت این معاهده بیشتر پی ببرد. حتی ممکن است توسط منافع اقتصادی و لابی شرکت های بزرگ، ترامپ متقاعد شود تا این توافق نامه را حفظ کند و به شرکت های آمریکایی اجازه دهد تا به پتانسیل بازار ایران دسترسی داشته باشند.

این رویکرد ترامپ با حمایت جامعه بازرگانی آمریکا و همچنین شرکای اروپایی و روسیه و چین همراه خواهد شد. در نتیجه اعتبار ایالات متحده و رئیس جمهور جدیدش در جامعه جهانی بالاتر خواهد رفت و فضای دیپلماتیک را برای مذاکرات بعدی باز خواهد کرد که می توان به مذاکره با روسیه بر سر مبارزه با تروریست های تکفیری داعش اشاره کرد.

اما ممکن است ترامپ تحت تاثیر اطرافیان خویش نیز قرار بگیرد. او می تواند به راحتی توافق نامه هسته ای را از بین ببرد، آن را تضعیف کند، نسبت به تعهدات آمریکا در برطرف کردن تحریم ها بی تفاوت باشد و یا به دنبال مذاکرات جدید در قبال آن ها باشد. این مسئله می تواند منتهی به تحریم های آمریکا ضدشرکت های بین المللی بشود که با ایران به تجارت می پردازند.

آمریکا می تواند توافق نامه را به هم بزند و ادعا کند که ایران شرایط معاهده را نقض کرده است. در این صورت ممکن است پرونده دوباره به شورای امنیت سازمان ملل برود. ولی در حقیقت باقی کشورهای جهان دیگر به سخت تر کردن تحریم ها اعتقاد نخواهند داشت، زیرا قبل از توافق هسته ای نیز این کار را انجام داده بودند و مطمئن خواهند بود که این آمریکا است که روح توافق نامه را نقض کرده است.

به عنوان گزینه ای دیگر، ممکن است ترامپ مستقیماً مسئولیت بر هم زدن معاهده را بر عهده نگیرد و اجازه بدهد که نمایندگان آمریکا تحریم هایی را ضد ایران به تصویب برسانند و در نتیجه معاهده هسته ای ایران بدین گونه از بین برود.

در تمام این سناریوها، ایالات متحده آمریکا مسئول بر هم زدن توافق هسته ای با ایران خواهد بود و سبب خواهد شد تا ایران دیگر تعهداتش را انجام ندهد. در نتیجه باقی جهان با ایران همدردی خواهند داشت.

در این شرایط، سایر کشورهای جهان با آمریکا برای تصویب تحریم های جدید همگام نخواهند بود و در نتیجه تاثیرات تحریم های اقتصادی آمریکا ضعیف تر خواهد بود. ایران فعالیت های اتمی اش را گسترش خواهد داد و ریسک گزینه نظامی آمریکا ضد ایران بیشتر خواهد شد.

روز 14 نوامبر، رهبران بیست و هشت کشور اروپایی بی توجه به نتایج انتخابات آمریکا، به اتفاق بر حمایت خودشان از توافق هسته ای با ایران تاکید کردند. پنج قدرت جهانی که در مذاکرات با ایران بر سر مسئله هسته ای به توافق رسیدند، اگر عقب نشینی آمریکا را ببینند احساس خواهند کرد که به آن ها خیانت شده است. در این صورت آمریکا به غیر از ایران با روسیه، چین، و اتحادیه اروپا نیز روبرو خواهد بود.

نیویورک تایمز در پایان نوشت: بنابراین به نظر می رسد دونالد ترامپ پس از در دست گرفتن قدرت نباید شتابزده با مسئله توافق هسته ای ایران برخورد کند.