نخستین مصوبه دولت روحانی متوقف شد

به گزارش پایگاه 598 به نقل از خبرگزاری فارس از تبریز، دریاچه زیبای "ارومیه"  که زمانی بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه شور جهان بعد از بحرالمیت به شمار می‌رفت با 102 جزیره کوچک و بزرگ و طولی در حدود 130 تا 140 کیلومتر و عرضی بین 15 تا 50 کیلومتر با سطح آبی به عمق متوسط 6 متر که در عمیق‌ترین نقطه به 25 متر می‌رسید به بزرگ‌ترین زیستگاه طبیعی "آرتمیا " مشهور بود.

اما این زیست‌بوم با تمام دار و ندارش رو به نابودی است، چرا که به گفته مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست، کاهش میزان نزولات جوی، پایین بودن راندمان آبیاری کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه و عدم اختصاص آب کافی برای تامین نیاز بیولوژیکی رودخانه‌های منتهی به دریاچه از عوامل تشدیدکننده بحران و کویری شدن منطقه به شمار می‌رود.

چند سالی است که عوامل مختلف دست به دست هم داده‌اند تا منحصر به‌فردترین تالاب جهان به دلیل میزان پسرفت آب به تهدیدی جدی برای ساکنان منطقه تبدیل شود، در نتیجه پس‌روی آب دریاچه، وسعت آن به میزان قابل توجهی کاهش یافته و برخی قسمت‌های جنوبی دریاچه غیرقابل دسترسی و تبدیل به نمک‌زار شده است که این پدیده می‌تواند فجایع زیست محیطی بسیار زیادی را همراه داشته باشد که یکی از آنها به جای ماندن روستاهای خالی از سکنه در شرق این دریاچه است.

مرگ و نابودی اطرافش پرسه‌ می‌زند، غربت تلخی بر سکوتش جامانده و ترک‌های نقش‌بسته، جراحتش را عمیق‌تر کرده است. آواز پرندگان، رقص فلامینگوها و جست‌و‌خیز حیوانات حکم سراب را برایش دارد. اکنون سیراب شدن از آب، به رؤیای شبانه‌ شیرینی مبدل شده که به رنگ امید درآمده است.

«چی‌چست» این دریاچه کهن، دریاچه‌ای که در کرانه خود، خاطرات زیادی را جای داده و واژه واژه‌اش گذری بر پیشینه ایرانیان کهن است، حالا نظاره‌گر غروبی غم‌انگیز است.

این‌روزها ارومیه به نمک نشسته و بوی نامطبوع مرگ، مرغان دریایی و پرندگان را فراری داده است.

از سوی دیگر پراکنده شدن ریزگردهای نمکی از دیگر زیان‌های خشک شدن دریاچه ارومیه به شمار می‌رود که به گواه کارشناسان زندگی شهروندان شهرهای آذربایجان از جمله تبریز و ارومیه را با خطرات جدی مواجه ساخته تا آنجا که در صورت تداوم این شرایط شهرهای برگ آذربایجان محکوم به تخلیه از سکنه خواهند بود.

همچنین طوفان‌های نمکی علاوه بر آثار تخریبی غیرقابل انکار بر زندگی مردم استان آذربایجان غربی و استان‌های مجاور آن و حتی استان‌های غربی و شمالی کشور بر کشاورزی منطقه نیز تاثیر سوء داشته و بدلیل شوری بیش از حد آب و رسوب گرد و غبار طوفان‌های نمکی تهدیدی جدی برای مزارع و باغات منطقه به شمار می‌رود.

اهمیت موضوع احیای دریاچه ارومیه تا آنجا بود که آقای حسن روحانی در سفر پیش از برگزاری انتخابات به ارومیه در جمع مردم آذربایجان با بیان این‌که نخواهیم گذاشت دریاچه ارومیه خشک شود، گفت: "من به شما قول می‌دهم که اگر بار مسئولیت اجرایی کشور را بر دوش من قرار دادید، در اولین روز دولت، حل مشکل دریاچه ارومیه در دستور کار قرار خواهد گرفت."

حسن روحانی در جمع هواداران خود در ورزشگاه شهید آهن‌دوست ارومیه در جواب فریاد هواداران خود مبنی بر اینکه دریاچه ارومیه احیا باید گردد، اظهار کرد: "در مرکز مطالعات استراتژیک مدت‌هاست کارگروه ویژه‌ای برای حل مشکل دریاچه ارومیه تشکیل شده و اولین بررسی‌ها به ما می‌گوید اگر خدای ناکرده دریاچه ارومیه خشک شود، زیست 14 میلیون نفر در معرض خطر قرار خواهد گرفت و آن‌وقت ریزگردهای نمک تمام زمین‌های کشاورزی کشور را نابود خواهد کرد."

روحانی آن روز به مردم ارومیه قول داد که در اولین روز کاری دولت جدید حل مشکل دریاچه ارومیه را در دستور کار قرار دهد و تاکید کرد که: من به شما قول می‌دهم در دولت تدبیر و امید، احیای دریاچه ارومیه، جزء اولین برنامه‌هایمان باشد."

روز یکشنبه 27 مرداد ماه سال 92 نخستین جلسه هیئت دولت دولت تدبیر و امید برگزار شد و رئیس جمهور در نخستین روز به وعده داده شده در شعارهای انتخاباتی خود جامه عمل پوشاند. در این جلسه که بیش از سه ساعت طول کشید، بعداز اظهارات روحانی و قرائت منشور اخلاقی دولت، تصمیمات و مصوباتی مهم اتخاذ شد که از جمله آنها برای بهبود وضعیت معیشت مردم و نجات دریاچه ارومیه است.

در این جلسه، هیئت دولت مصوب کرد که کارگروه نجات دریاچه ارومیه با مسئولیت وزیر نیرو و عضویت وزرای جهاد کشاورزی، کشور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست و نماینده معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ایجاد شود.

این کارگروه ماموریت یافت با استفاده از سوابق مطالعات و اقدامات قبلی به عمل آمده در این زمینه و بررسی‌های تخصصی و میدانی بیشتر، ظرف 2 ماه راهکارهای نجات دریاچه ارومیه را تدوین و جهت تصمیم‌گیری نهایی به دولت ارائه کند.

به دنبال آنکه نمایندگانی از وزارت‌خانه‌ها و دستگاه‌های مرتبط گرد هم آمده و منویات هیئت دولت در این‌باره را ‌بحث و بررسی کردند، تازه وقت آن رسید که زمام امور به کسی سپرده شود که نام‌آشناست؛ عیسی کلانتری.

هشتم تیر 93/ رئیس جمهور: دولت آماده است تا هر مقدار که ضرورت داشته باشد، هزینه‌های احیای این دریاچه را تأمین کند

رئیس جمهوری ضمن ابلاغ دستور آغاز عملیات اجرایی احیای دریاچه ارومیه، اعضای کارگروه نجات دریاچه ارومیه را موظف کرد تا همزمان مطالعات تکمیلی و جانبی را به منظور تسریع در اجرا و کاهش هر گونه پیامدهای منفی احتمالی، در صدر برنامه‌های خود قرار دهند.

حسن روحانی گفت: دریاچه ارومیه نباید در وضعیت کنونی رها شود و دولت آماده است تا هر مقدار که ضرورت داشته باشد، هزینه‌های احیای این دریاچه را تأمین کند و  دولت وظیفه خود می‌داند که با حفاظت از محیط زیست شرایط را برای زندگی مطلوب و سلامت مردم مهیا کند.

عملیات احیا دریاچه ارومیه متوقف شد/ دولت به تعهدش عمل نمی‌کند

عیسی کلانتری در همایش آگاه سازی عمومی از چالش‌های آب در حوضه دریاچه ارومیه، که در سالن همایش اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی سلماس برگزار شد، اظهار داشت: در دوسال اخیر روند خشکی دریاچه ارومیه متوقف شده و مرحله تثبیت آب آن به اتمام رسید و اکنون وارد مرحله احیای آن با برنامه مدون شده‌ایم.

وی با بیان اینکه احیای مقطعی بجز هدرفت منابع مالی نتیجه دیگری درپی ندارد، اذعان کرد: دولت و مردم می بایست یار یکدیگر در روند احیای دریاچه ارومیه باشند.

کلانتری خطر کم‌آبی را یکی از تهدیدهای جدی عنوان کرد و افزود: نظام جمهوری اسلامی می‌بایست به مسایل محیط زیستی نیز به اندازه مسائل سیاسی اهمیت دهد چرا که تهدید بی‌آبی خطری جدی است.

این مسئول ادامه داد: وظایف دستگاه های اجرایی در احیای دریاچه ارومیه مشخص شده است و هیچ قصوری در انجام وظیفه قابل گذشت نبوده و درصورت کم کاری دولت، نباید از مردم انتظار داشت همکاری کنند.

کلانتری از دستگاه های اجرایی خواست وظایف خود را جدی تر پیگیری کنند و درکنار احیای دریاچه ارومیه به کشاورزی و معیشت مردم منطقه نیز توجه اساسی داشته باشند.

دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه اتمام موفقیت آمیز مرحله تثبیت آب دریاچه ارومیه را نشان از تعامل خوب مردم و ستاد احیای این دریاچه عنوان کرد و گفت: متاسفانه اکنون که به مرحله احیای دریاچه رسیده ایم سازمان برنامه و بودجه در عمل به تعهداتش موفق نبوده است.

کلانتری با بیان اینکه امروز عملیات احیا دریاچه به لحاظ مالی متوقف شده است، اظهار داشت: وظیفه ستاد احیای دریاچه ارومیه نشان دادن مسیر احیای دریاچه است و باید دولت اهتمام جدی در این خصوص داشته باشد چرا که در این خصوص کمبودها را به اطلاع رئیس جمهور ارائه داده‌ایم.

ازدیاد تشعشعات سرطان‌زا

دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه نسل‌های گذشته در مصرف آب اصول را رعایت نکرده و مصرف بی‌رویه داشتند، اعلام کرد: آنچه امروز شاهد آن هستیم حاصل بی‌توجهی نسل‌های گذشته به منابع آبی بوده است.

مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز در این همایش اظهار داشت: افزایش انعکاس تشعشعات خورشیدی منتشره از بستر دریاچه ارومیه زمینه ازدیاد تشعشعات سرطان‌زا را فراهم می‌کند.

مسعود تجریشی افزایش شوری آب و خاک مناطق مجاور دریاچه ارومیه را دلیلی بر افزایش سقط جنین دام‌ها، آسیب های چشمی و پوستی و لطمات جبران ناپذیر بر تولیدات کشاورزی دانست و گفت: باید دریاچه ارومیه نجات یابد، در غیر این صورت صدمات جبران‌ناپذیری را خواهیم دید.

دولت به وعده‌اش عمل کرد

حسن روحانی رئیس جمهور در یکم مرداد 95 در اجتماع مردم ارومیه گفت: قبل از انتخابات من در شهر ارومیه به شما وعده دادم و گفتم اگر به عنوان رییس جمهور انتخاب شوم، اولین مصوبه دولت یازدهم مربوط به احیای دریاچه ارومیه خواهد بود. مردم عزیز آذربایجان غربی من به وعده‌ام وفا کردم و در اولین جلسه دولت یازدهم بحث دریاچه ارومیه و احیای این دریاچه را مطرح کردم و ساعتی قبل که با هواپیما از بالای دریاچه ارومیه عبور کردم وضعیت این نگین آذربایجان غربی را مشاهده کردم. اگر شرایط سال‌های قبل ادامه پیدا می‌کرد، اگر در این سه سال برنامه‌های مدون این دولت برای این دریاچه اجرا نمی‌شد، امروز سطح آب دریاچه ارومیه باید 120 سانتی‌متر دیگر کاهش پیدا می‌کرد.

وی افزود: ما در یک شرایط بحران در دریاچه ارومیه و در شرایط بحران برای محیط زیست این استان و استان‌های همجوار و مجموعاً برای 14 میلیون نفر از جمعیت ایران قرار می‌گرفتیم. اما امروز سطح آب دریاچه ارومیه به همت همه مسئولین و مردم به‌حمدالله 10 سانتی‌متر نسبت به مقدار آب سال 92 افزایش دارد و همه تلاش دولت بر این است که قدم به قدم به سمت احیای این دریاچه را گام برداریم. 17دستگاه اجرایی کشور مسئول احیای دریاچه ارومیه هستند. دانشگاهیان، دستگاه‌های دولتی، سازمانهای مردم‌نهاد، کشاورزان، صنایع، مردم شهر و روستا همه کمک کردند و دست به دست هم دادند تا امروز ما به این باور برسیم که دریاچه ارومیه احیا و آباد خواهد شد.

روحانی تصریح کرد: آن روز که من به ارومیه آمدم جوانی به من گفت اگر به داد دریاچه ارومیه نرسید ما می‌خواهیم در دست نوشته‌هایمان برای فرزندان و نوه‌هایمان بنویسیم که روزگاری در اینجا آب بود، اسمش دریاچه ارومیه بود. امروز من به آن جوان عزیز اعلام می‌کنم دیگر باید برای نسل آینده بنویسید دریاچه احیا شده؛ دریاچه ارومیه به دست مردم غیور آذربایجان احیا شده است.سطح آب دریاچه ارومیه امروز نسبت به پارسال در همین روز 46 سانتی متر افزایش پیدا کرده است.

* وجدان تاریخ ما را نخواهد بخشید

خشک شدن و یا کم شدن آب دریاچه تعادل اکولوژیک شمال‌ غرب کشور را بر هم می‌زند، آب و هوا را تغییر داده و با تاثیرگذاری مستقیم بر روحیات مردمی که سالیان سال با دریاچه زندگی کرده‌اند، موجب مهاجرت میلیونی آنها می‌شود. حضور دریاچه تاکنون سبب ایجاد ویژگی ساحلی به این منطقه کوهستانی و تعدیل آب و هوا شده است.

17 سال از زمان آغاز کاهش ارتفاع آب دریاچه ارومیه می‌گذرد، اینک دانشمندان معتقدند چنانچه دریاچه ارومیه خشک شود، منطقه تبدیل به بیابانی به وسعت 570 هزار هکتار با 8 میلیارد مترمکعب نمک می‌شود که با وزش نخستین بادها به جای شن یا رس، این نمک است که در هوا منتشر شده و موجب تخریب محیط زیست می‌شود، تخریبی که بدون شک از مرزهای کشور خواهد گذشت و در خوش‌بینانه‌ترین شرایط کشورهای همسایه را نیز در شرایط بحران زیست محیطی گرفتار خواهد کرد.

اینک این ماییم و این لبخند نمکین دریاچه‌ای در حال مرگ، دریاچه‌ای که با همه زیبایی‌اش با همه قدمت‌ خود و با همه نعمت‌هایش در حال نابودی است، این نابودی یعنی نابودی سه درصد از خاک ایران و ایرانی با پیکری زخمی بر جای می‌ماند.

امروز برگی دیگر از تاریخ در حال نگارش است، اگر خشک شدن دریاچه در این ورق نوشته شود، هیچ‌گاه وجدان تاریخ ما را نخواهد بخشید، اگر چه دریاچه هامون چند سال پیش توسط بیگانگان خشکانده شد ولی اینک دریاچه ارومیه به دست خودمان در حال خشکیدن است.

این انتخاب ماست، باید انتخاب کنیم که امانت در دست خویش را چگونه نگهد‌اریم و چگونه آن را به نسل بعد از خویش تحویل دهیم و آنچه که تاکنون در دفترچه عمل خودمان نگاشته‌ایم به هیچ کدام از ما در هر جایگاهی که هستیم نمره قبولی نمی‌دهد، حتی به عنوان یک شهروند بپذیریم.

حال از نخستین مصوبه دولت تدبیر و امید در 27 مرداد 92 می‌گذرد مردم هنوز منتظر هستند؛ منتظر اجرایی شدن قول‌ها و اقداماتی که دولت روحانی وعده آنها را داده است. اما امیدواریم این عمل نوش دارو بعد از مرگ سهراب نباشد.