چرا ملکه بهترین فیلم دفاع مقدس سالهای اخیر است؟

 سرویس نقد رسانه پایگاه 598/ وحید یامین پور: تا ميانه هاي جشنواره سي ام هر چه بيشتر فيلم ديديم، بيشتر نا اميد شديم؛ نه اثري از فيلمنامه و قصه بود و نه لااقل اثري از هنرنمايي تكنيكي كارگردان. البته جشنواره سي ام، از نام هاي بزرگ خالي بود، هرچند خيلي وقت است كه نام هاي بزرگ هم اميدوارمان نمي كنند. غروب روز سه شنبه وقتي سكانس هاي نخستين «ملكه» پخش شد، مي شد فهميد كه با يك اثر جدي روبرو هستي. هرچند فشار رواني فيلم پيشين باشه آهنگر يعني فيلم پر حرف و حديث «بيداري روياها» روي ذهنم بود. 

 «ملكه» داستان يك ديده بان است و آنها كه با ادبيات پايداري آشنا هستند مي دانند كه ديده باني چه سوژه ي جذابي براي داستان سرايي است. به سرعت خاطرات «برج مينو»ي حاتمي كيا برايم زنده شد. البته هرچه بيشتر مي گذشت با نسبت وثيق تم اصلي قصه با كتاب هاي حبيب احمد زاده يعني «داستان هاي شهر جنگي» و «شطرنج با ماشين قيامت» پي بردم.

«ملكه» به دلاليل بسياري بهترين فيلم ساليان اخير در ژانر دفاع مقدس است:

1.    «ملكه» فيلمي است كه به جرأت مي توان گفت برخلاف بسياري از فيلم ها و سريال هاي متاخر، شأن دفاع مقدس را حفظ مي كند و به بهانه ي جذب مخاطب، به ورطه ي لودگي هاي دم دستي يا اسطوره سازي هاي تخيلي نمي افتد. «ملكه» يك فيلم جدي جنگي است. قصه اي كه هرم آتش و سايه ي مرگ و ترس و دلهره و بسياري ديگر از واقعيت هاي غيرقابل انكار جنگ را به صورت تماشاگر پرتاب مي كند. براي همين است كه حتي درگيري ها و دست به يقه شدن هاي نيروهاي خودي در وانفساي آتش باران جنگ، نه تنها تخريبي و خلاف توقع نيست كه  طبيعي و باور پذير مي نمايد. اين امتيازيست كه بسياري از فيلم هاي اين ژانر آنرا غالباً درآستانه ي به تصوير كشيدن محبت ها و صميمت هاي متن جنگ، به فراموشي سپرده اند. 

2.    فيلمنامه «ملكه» بي ترديد يكي از بهترين ها در اين ژانر است. در زماني كه كم و بيش همه ي فيلمنامه نويسان مفروض گرفته اند كه براي جذب مخاطب ناگزير از الصاق يك ملودرام عاشقانه به فيلم هستند، «ملكه» بدون وجود حتي يك پرسوناژ زن و بدون روايت هاي عاشقانه، صرفا با گره هاي موازي و متعدد قصه، مخاطب را به پيگيري فيلم ترغيب مي كند؛ خط اصلي ادامه مي يابد و هيچگاه لو نمي رود.

3.    شكي نيست كه بايد سيمرغ بهترین جلوه های ویژه میدانی و بهترين طراحي صحنه به فيلم «ملكه» اهداء شود. ژانر دفاع مقدس بي ترديد به فضاسازي ميداني و طراحي هنرمندانه و نزديك به واقعيت جنگ نياز جدي دارد. از آب درآمدن فيلمنامه بطور جدي به اين فضا وابسته است. «ملكه» از اين لحاظ موفق ترين فيلم در فيلم هاي دفاع مقدسي ساليان اخير است و شايد در اين ميان فقط «دوئل» افخمي بتواند با آن رقابت كند. عليرغم پيچيدگي بسيار در طراحي صحنه كه ظرف مناسبي براي روايت پيچيده ي قصه است، هيچ المان يا اكسسوار اضافي در صحنه ديده نمي شود. ضمن اينكه به عليرضا زرين دست –تصويربردار فيلم- اين امكان را مي دهد كه نماهاي متفاوت و بكري را انتخاب كند.

4.    بازي ها در فيلم «ملكه» ساده و درست است. ميلاد كي مرام و حميد آذرنگ يك دوقطبي جذاب و مكمل را از كار درآورده اند؛ شبيه بسياري از شخصيت هاي آشناي ادبيات پايداري در رمانها و خاطرات. هيچ هنرپيشه ي اضافي در فيلم نيست. ديده بان جوان در عين جسارت و يك دندگي هنگاميكه در ميانه هاي فيلم بدرستي رونمايي مي شود تصويري باورپذير از ايثار و اخلاص يك بسيجي باهوش را به نمايش مي گذارد كه در بزنگاه هاي كشتار و قلع و فمع جنگ پشت دوربين ديده باني آرام براي قربانبان جنگ اشك مي ريزد. برش عميق فيلمنامه به ابعاد انساني جنگ در عين مراقبت از نلغزيدن در تم هاي ضد جنگ، امتيازي است كه بابازي درست و قاعده مند ميلاد كي مرام و مصطفي زماني براي فيلم بدست آمده است.

5.    سكانس پاياني فيلم بهترين پاياني است كه مي توان براي قصه ي پرفراز و نشيب «ملكه» تصور كرد. سامي، كودك سيه چرده ي آباداني كه كودكي اش را كنار ديده بان بالابلند قصه سپري كرده است، پس از بيست سال از پايان جنگ، درست در ديدگاه معروف قصه و كنار استخوانهاي ديده بان شهيد، در قامت يك مهندس جوان، شهر را تماشا مي كند و براي آينده ي آن با روح رفيق شهيدش گفتگو مي كند. شايد اين تنها و تنها سكانسي باشد

كه با يكي از سه شعار اصلي جشنواره سيم، يعني «اميد» نسبتي پيدا مي كند.

فيلم «ملكه» يكي از نشانه هاي ظرفيت عجيب دفاع مقدس در توليد آثار هنري و سينمايي است و البته ردّي است بر ادعاي تمام شدن جذابيت ها و سوژه هاي آن؛

رهبر معظم انقلاب : انقلاب و دفاع مقدس گنجینه هایی تمام نشدنی و ظرفیت

ی عظیم برای تولید ادبیات و گسترش فرهنگ هستند.