اعرافی: حوزه درمعرض خطرهای بزرگی است

به گزارش سرویس اندیشه دینی پایگاه 598، آیت الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه های علمیه امشب در نشستی با هیأت رییسه و اعضای مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم که در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم برگزار شد، با تقدیر از زحمات و خدمات این مجمع در همه ادوار گفت: بنده در آغاز شکل گیری این نهاد پرارزش حوزه عضوی از این مجمع پرافتخار بودم.

وی با مرور مقوله و شاخصه های انقلاب اسلامی افزود: نمایندگان مجمع مخاطب ویژه رهبر معظم انقلاب برای انقلابی نگه داشتن حوزه علمیه بودند، انقلاب شکوهمند اسلامی از دل حوزه جوشید که ما باید بیش از هرکس دیگری درصدد ماندگاری و پایداری انقلاب باشیم.

عضو شورای عالی حوزه های علمیه با بیان این که حوزه قم افتخار داشته که از درون خود تئوری و نظریه حکومت اسلامی را ارائه و در عمل محقق کند، اظهار داشت: این مسأله دستاورد کمی برای انقلاب نیست، اگر کسی بخواهد عظمت و شکوهی که از حوزه قم برخاسته را کم بشمارد کم لطفی غیر قابل قبولی است.

وی ادامه داد: از دل همین حوزه علمیه مردی بزرگ همانند امام راحل بیرون آمدند و تئوری حکومت اسلامی و ولایت فقیه را ارائه کردند؛ انقلاب اسلامی قبل از این که معادلات کشور، منطقه و جهان را تغییر دهد معادلات علمی و معرفتی دنیا را تغییر داده که حرف کمی نیست.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این که سابقا در زمانی زندگی می کردیم که در معادلات علمی جهان خدا، معنویت و دین اصلا جایگاهی نداشت، ابراز داشت: البته جهان همچنان در بخش زیادی از محصولات خود همانگونه عمل و حرکت می کند.

وی عنوان کرد: در آن زمان پایان حضور دین در عرصه تمدن اعلام شده بود اما انقلاب اسلامی ایران تکانه هایی بر فکر و معرفت جهان ایجاد کرد، اولین مسؤولیت طلاب در همین زمینه است و یکی ازابعاد انقلابی ماندن حوزه علمیه در همین مورد است.

اقداماتی که برای اسلامی سازی علوم انسانی انجام شده کم است

امام جمعه قم خاطرنشان کرد: تأکید رهبر انقلاب و بزرگان حوزه در زمینه اسلامی سازی علوم اجتماعی و انسانی در همین راستا است، در این مسیر کارهایی انجام شده اما کم است، اگر انقلاب با تکیه برحوه بزرگ قم نتواند حضور فکری و معنوی در سبک زندگی، علوم اجتماعی، فلسفی و انسانی داشته باشد و به ایفای نقش خود بپردازد عقب می ماند.

وی اضافه کرد: باید بررسی شود که حوزه انقلابی چقدر حرف برای زدن در عرصه تئوری های جدید اجتماعی و سیاسی دارد، به زودی مقالاتی از بنده درباره اجتهاد تمدن ساز منتشر می شود؛ اگر اجتهاد در عرصه های جدید نقش آفرین باشد حوزه انقلابی می شود.

انقلاب اسلامی، انقلابی تمدنی، فرا ساحتی و چند لایه است

آیت الله اعرافی با بیان این که انقلاب اسلامی انقلابی تمدنی، فراساحتی و چند لایه ای است، گفت: انقلاب های زیادی انجام شده که شاید در جهتی اثرگذار بودند اما انقلاب اسلامی از لایه هایی رویی تا عمق مسائل را تحت تأثیر قرار داده است؛ مکتب اهل بیت(ع) مکتب و اندیشه ای تمدنی است.

وی افزود: تمدنی یعنی صاحب اندیشه ای هستیم که به همه ساحت های وجودی بشر توجه دارد و نگاه هماهنگ و منسجم دارد و با تحول زمانه می تواند پاسخگو باشد ضمن این که عمق و اصالت خود را نیز حفظ می کند، انقلاب اسلامی تمدنی است و لایه های مختلف زندگی بشر را مخاطب قرار داده است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این که انقلاب تمدنی یعنی انقلاب ملی، منطقه ای و تمدنی نیست، اظهار داشت: انقلاب بالقوه می تواند همه جهان را مخاطب قرار دهد، در فقه و منابع دینی ما ظرفیتی وجود دارد که می تواند همه ساحت ها را تحت تأثیر ارزش های الهی قرار دهد.

فقه جواهری دارای نگاه تمدنی است

وی ادامه داد: حوزه باید تمدنی بیندیشد، اجتهاد ما که قطعا باید اجتهادی جواهری و مکاسبی و ریشه در تحقیقات بی پایان فقیهان بزرگ ما باشد و ذره ای از این اصالت نباید کوتاه بیاییم و بنده با تمام وجود به آن اعتقاد دارم اما در عین حال باید خود را در عرصه های نو نشان دهد و نگاه تمدنی داشته باشد.

عضو شورای عالی حوزه های علمیه با بیان این که انقلاب همانند خورشید پرفروغ اسلام فراملی، فرانژادی و فرا قومی و منطقه ای است، ابراز داشت: اگر انقلاب درست عرضه شود هیچ نژاد و قومی حس نمی کند که برای او نیست بلکه حس می کند که انقلاب برای او حرف دارد.

وی عنوان کرد: به برکت انقلاب اسلامی و به رهبری رهبر عظیم الشأن تحت عنوان المصطفی حرکت حوزه ای خوبی شکل گرفته است، اگر نتیجه انقلاب اسلامی با وجود دادن هزینه هایی همچون 500 هزار جانباز، 200 هزار شهید، ده ها توطئه و کودتا، 17 هزار شهید ترور و تحریم ها باز شدن درهای معارف اهل بیت(ع) به روی عالم باشد به نظر بنده کافی است.

تشیع لندنی هیچ دستاوردی جز محدود شدن اسلام و تشیع در دنیا نداشته است

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به تفکرات شیعه لندنی خاطرنشان کرد: پیروان تشیع لندنی واقعا خیلی تئوری غلطی دارند که ولایت را در نگاه بسته خود محدود کردند، این نگاه جز محدود شدن اسلام و تشیع در دنیا نتیجه ای ندارد و هیچ محصولی هم تا کنون نداشته است.

تعریف آیت الله اعرافی از حوزه انقلابی و الزامات آن

وی اضافه کرد: نگاه روشن انقلاب اسلامی که برآمده از معارف اهل بیت(ع) است ضمن این که مصالح امت اسلام را حفظ کرده پرچم تشیع را درعالم به اهتزاز در آورده است، حوزه اگر می خواهد انقلابی باشد باید نگاه تمدنی و بین المللی داشته باشد که از ارکان انقلابی ماندن و تعالی روح انقلابی در حوزه به شمار می رود.

آیت الله اعرافی با بیان این که انقلاب اسلامی برآمده از تعالیم پرافتخار اهل بیت(ع) است، گفت: ما افتخار می کنیم که در این مکتب شاگرد و سرباز باشیم، انقلاب اسلامی در عین حال افق امت اسلامی دارد و نگاه فراتر از مذهب داشته که در خدمت مذهب قرار می گیرد.

وی افزود: حوزه باید این ظرفیت را داشته باشد که بتواند از نگام امت اسلامی دفاع کند، این نگاه به نفع تشیع هم است؛ اگر تشیع بر دوره خود حصاری بکشد و ظرفیت تعامل با مذاهب اسلامی نداشته باشد حتما در تنگناهای بیشتر قرار خواهد گرفت؛ حوزه انقلابی حوزه ای است که امام در آثار و وصیت نامه خود به امامت و نهج البلاغه و مسأله امامت افتخار می کند و تعابیری بلند دارد همین امام در موضوع فلسطین حضوری و حمایتی جدی دارد؛ آقای ولایتی تعریف می کرد که در زمان جنگ وزیر خارجه شوروی گفت که شما از حمایت مجاهدان افغان دست بردارید تا ما شما را حمایت کنیم هر کشوری در آن شرایط و سختی ها قبول می کرد اما امام نپذیرفتند؛ ما از مسلمانان دفاع می کنیم ولو این که سختی ها را متحمل شویم این همان نگاه تمدنی، فراملی و امت اسلامی است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان این که عقلانیت و اجتهاد اصیل در انقلاب اسلامی تجلی کرده است، اظهار داشت: بخشی از عقلانیت فقه مترقی ما و علوم پیرامون آن است، ما بر پایه های اجتهاد حرکت می کنیم و چون اجتهاد روزآمد و کارامد بود از دل آن تئوری حکومت بیرون آمد که البته خیلی چیزهای دیگر باید بیرون بیاید که در این زمینه عقب ماندگی بسیاری وجود دارد.

وی با اشاره به نکات رهبر معظم انقلاب و مراجع در دیدارهای اخیر با مدیر حوزه های علمیه ادامه داد: یکی از نکاتی که رهبر انقلاب تأکید کردند این بود که حوزه بر پایه مرجعیت است، ایشان فرمودند اگر فلسفه الهی را در حوزه و امتداد فلسفه الهی را در عرصه های جدید در حوزه صیانت نکنید فلسفه از مدار نگاه الهی بیرون می رود؛ در حوزه باید نگاه اجتهادی عقلانی و نفی تحجر و التقاط وجود داشته باشد؛ حوزه باید این توانمندی را داشته باشد که دائم تئوری و فکری تولید کند.

اندیشه ورزی و تولید علم از شاخصه های حوزه انقلابی است

مدیر حوزه های علمیه با بیان این که یک بعد حوزه انقلابی اندیشه ورزی و تولید علم است، ابرازداشت: معنای حوزه انقلابی این است که فقه ما و دروس خارج ما پاسخگوی فقه های نو، کلام، فلسفه ها و نیازهای جامعه ایران و جهان باشد؛ تحولات خوبی صورت گرفته اما تا نقطه مطلوب فاصله بسیار است.

وی عنوان کرد: امروز باید موسوعه هایی ناظر به نیازهای جدید وجود داشته باشد، در ابواب قدیمی همانند گذشته باید کار و تحقیق را انجام دهیم اما معنایش این نیست که در ابواب جدید کار نکنیم، این یکی از ابعاد اصلی حوزه انقلابی است؛ دامنه تولید فقهی و کلامی حوزه باید افزایش پیدا کند.

امام جمعه قم خاطرنشان کرد: ویژگی های بین المللی و نگاه تمدنی باید تقویت شود و بصیرت اجتماعی و سیاسی بر حوزه حاکم باشد و حوزه درک و آسیب شاسی خوبی از وقایع داشته باشد؛ یکی از نکات کلیدی که حضرت آقا فرمودند این بود که به بنده گفتند خودت در زمینه مطالعات راهبردی حوزه و روحانیت وارد شو و در این زمینه باشد کار شود.

وی اضافه کرد: مجمع نمایندگان می تواند نقش های متعددی ایفا کند که رصد وآسیب شناسی، مطالعه و ارائه طرح، اقدامات لازم، وساطت بین نهاد و بدنه حوزه و وساطت بین قم و شهرستان ها از جمله آن ها است، ده ها طرح و پروژه داریم که نیازمند کار هستند البته کارهای علمی در حوزه ویژگی های خود را دارد و ضمن این که نیاز ببه پیشرفت و تعالی نباید فراموش شود دین عین حال باید صبور هم باشد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این که یکی از کارها طرح نظام جامع است که باید با مشارکت بدنه انجام شود، گفت: حوزه باید اسناد پایه ای قوی داشته باشد، آمایش نقشه توسعه حوزه و نقشه جامعه رشته ها از دیگر کارها است، حوزه نیازمند نقشه جامعه رشته ای است که نخستین نسخه آن در چندماهه اخیر منتشر شده است.

وی با اشاره به این که مأموریت های حوزه باید جمع آوری شود، افزود: اساس این که بخواهیم روحانیت را پاسخگوی جامعه کنیم این است که ببینیم پایان خط روحانیت کجاست، درست شدن چرخه حوزه دارای سه ضلع مأموریت های حوزه، نظام رشته ای و نظام مهارتی و کاربردی است.

گفت و گوهای درون نهادی در حوزه را آغاز کرده ایم

آیت الله اعرافی با بیان این که برنامه های حوزه در طرح و اجرا باید هدفمند باشد، اظهار داشت: همکاری میان نهادی در حوزه مهم است و حوزه به معنای اعم ما از هم گسیختگی دارد، ما گفت وگوی میان نهادی را آغاز کردیم که موانع آن کم نیست اما نیاز به فکر و تدبیر دارد.

وی ادامه داد: بنده در برخی آداب و مسائل سنتی تر از افراد سنتی هستم، نظامات پیشرفته دنیا به تدریج به برخی نظامات قدیمی ما نزدیک می شوند، اگر می خواهیم در جایی تغییراتی انجام دهیم باید هوشمندانه عمل کنیم تا سرمایه های اصیل حوزه آسیب نبیند از این رو در دروس خارج به نظام تدریس و تدرس و آزادی آن ها و سازوکارهای قدمی که داشتیم معتقد هستیم که در دنیا مترقی است؛ برخی از چیزهایی که دوستان به عنوان نظم حوزه اقدام می کنند بنده خیلی محتاط برخورد می کنم، برنامه جدید برای سطح یک نوشته شده که دوستان زحمت کشیدند و کار خوبی شده اما بنده گفتم الزام نکنیم و بگذاریم مدیر و طلبه انتخاب کنند، این حق انتخاب باید صیانت شود.

مدیر حوزه های علمیه با بیان این که در 600 درس خارج باید انسان های بزرگی تربیت شوند، ابراز داشت: مهاجرت مسأله مشترکی بود که همه مراجع بر آن تأکید داشتند.

متواضعانه دست استمداد به همه دراز می کنم

وی عنوان کرد: بنده متواضعانه دست استمداد دراز می کنم و تقاضای همفکری، هم اندیشی و همکاری دارم، باید دعا کنیم که حوزه روز به روز بیشتر بدرخشد، حوزه در معرض خطرهای بزرگی است؛ مگر می شود دیگران در برابر جایی به این عظمت و با این دستاورد آرام بنشینند.

عضو شورای عالی حوزه های علمیه خاطرنشان کرد: حتما دیگران درصدد ضربه به حوزه هستند، شک نکنید همن الآنی که ما این جا نشستیم صدها کار مطالعاتی انجام می شود برای این که چگونه به پدیده بزرگ حوزه آسیب وارد کنند و در این شکی نیست؛ از آمریکا و اسرائیل تا جاهای دیگر اندیشکده ها، دانشگاه ها و سرویس های جاسوسی آن ها در حال بررسی حوزه علمیه و کار کردن هستند.

وی اضافه کرد: دست های پشت پرده می خواهند حوزه را بشناسند تا به حوزه نفوذ کرده و ضربه بزنند و در این نباید شک کرد، ما باید در طراز دیگری خود را بازسازی کنیم، باید میراث گذشته را صیانت کنیم و به قلمروهای نو بپردازیم، مجمع نمایندگان می تواند تأثیرگذار باشد؛ آینده اسلام، انقلاب و تشیه دست حوزه و روحانیت و کارهایی است.

بخش دوم نشست اعضای مجمع نمایندگان حوزه علمیه  با مدیر حوزه های علمیه به پرسش و پاسخ اختصاص داشت.

پاسخ آیت الله اعرافی به پرسش های نمایندگان طلاب

آیت الله اعرافی در پاسخ به سؤالی مبنی بر این که رهبر انقلاب فرمودند که مجمع نمایندگان در برنامه ریزی های کلان حوزه حضور فعال داشته باشند چه برنامه ای برای این مسأله وجود دارد، گفت: ما ساختار را عوض کردیم و ابلاغ شده و در آینده ای نزدیک اجرایی می شود.

وی در تبیین این تغییرات افزود: یکی از این تغییرات حضور آقای حسینی نژاد به نمایندگی از مجمع که الان هم تحت عنوان شورای طرح و برنامه وجود دارد است، در حال طراحی نظام شورایی همانند شورای آموزش و پژوهش هستیم تا بتواند تصمیم سازی و تصمیم گیری را انجام دهد، درآن طرح توجه شده که از کمسیون های ذیربط مجمع نیز استفاده شود.

مدیر حوزه های علمیه با بیان این که بر اساس نظام کمیسیونی مجموعه طرح ها و پروژه ها به مجمع نمایندگان هم عرضه می شود، اظهار داشت: در حوزه های استان ها باید تعریفی صورت گیرد که تعاملات بیشتر شود و مسائل مشترک بررسی شود، نکته دیگر حضور معاونان و مسؤولان بخش ها در کمیسیون های مجمع است؛ مصوبه مجمع این باشد که هیأت رییسه و شورای معاونان محورهای همکاری و هم اندیشی را بار دیگر بازنگری کنند و با نگاه جدید طراحی شود.

وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر این که نقل شده که در جلسه جامعه مدرسین با رهبر انقلاب آیت الله خائفی پیشنهاد برگزاری درس ولایت فقیه می دهد که رهبر انقلاب می فرمایند این کار را تأیید و تأکید می کنم، آیا در این زمینه برنامه ریزی شده است، ادامه داد: در طرح جدید که دوستان برای سطح یک زحمت کشیدند مواردی در زمینه حکومت اسلامی وجود دارد که ولایت فقیه در آن گنجانده شده است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ابراز داشت: در سطوح بالاتر هم کم و بیش وجود دارد اما فکر می کنم که در قابل نظام های آموزشی و برنامه های فوق نظام آموزشی به آن توجه شود، باید بیش از این توجه شود و این کار دنبال خواهد شد.

جابجایی در معاونان حوزه داریم

وی در پاسخ یکی از سؤالات که درباره انقلابی بودن معاونان تأکید شده بود، عنوان کرد: همه دوستانی که هستند انقلابی و فعال هستند، اوایل تصور بنده این بود که کمتر جابه جایی وجود داشته باشد اما جابه جایی بیشتر است؛ به دوستان گفتیم از همه استفاده می شود ولی جا به جایی داریم؛ در این زمینه سربسته عرض می کنم که این مورد مورد توجه بوده و خواهد بود.

عضو شورای عالی حوزه های علمیه با اشاره به مشکلات امتحانات شفاهی و پایان نامه های طلاب که سؤال یکی از نمایندگان مجمع بود خاطرنشان کرد: نکته های درستی است و برای آن طرح های اساسی داریم که می تواند کار را روان تر کند.

وی در پاسخ به این که چه برنامه ای برای معیشت طلاب که یکی از مشکلات اصلی حوزه است دارید، گفت: طلبه و استاد که در حوزه است پایین ترین و سخت ترین زندگی را در اقشار کشور دارد، طلبه ای که بخواهد با 300 یا 400 تومان زندگی کند هیچ کارگر ساده ای این گونه نیست.

آیت الله اعرافی با بیان این که در نظام اسلامی که همه می گویند از آن روحانیت است طلاب سخت ترین زندگی را دارند، اضافه کرد: این مسأله هزینه های بسیاری برای ما ایجاد می کند، چرا باید نیروهای قوی ما در جاهای دیگر مشغول شوند، در تأمین منابع هم پارادوکسی وجود دارد؛ نمی خواهیم که منابع دولتی وارد امورد حوزه شود از طرفی هم ورودی های وجوهات مراجع کفاف نمی دهد.

وی افزود: دنبال این حل این مسأله هستیم، بنده در این مدت مدرسه های بسیاری رفتم وغیر از 4 مدرسه وضعیت مدارس از نظر شرایط زندگی  و آرامش روحی بسیار بد است و زیرساخت های مدرسه ای ما واقعا پایین است، ما به طلبه می گوییم که طلبه نباید اهل رفاه باشد اما ما وقتی در فیضیه، دارالشفای قدیم و حجتیه بودیم فضای دلنشینی داشت امروز کیفیت و استاندارد اغلب مدارس علمیه از یک مدرسه دبستان هم پایین تر است؛ آن وضع معیشت و این هم جای درس خواندن است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این که روحانیت این افتخار را دارد که در نظام اسلامی از سخت ترین شرایط برخوردار است، اظهار داشت: باید برای همه این مسائل تدبیر شود، امیدوارم در این بخش ها در سال های پیش رو تحولاتی صورت گیرد.