رقابت بر سر جانشینی اسلام کریم اف

به گزارش پایگاه 598، روزنامه سیاست روز در صفحه بین الملل با اشاره به درگذشت رییس جمهوری ازبکستان و رقابت بر سر جانشینی وی، نوشت: سرانجام پس از چندین بار تایید و تکذیب خبر درگذشت رئیس جمهوری ازبکستان، خبرگزاری ها از درگذشت اسلام کریم اف، رئیس جمهوری ازبکستان خبر داد.

در این گزارش می خوانیم: این درحالی است که در روزهای گذشته منابعی از درگذشت وی خبر داده بودند که خانواده وی این اخبار را تکذیب کرده بودند. اما ساعاتی پیش دولت ازبکستان اعلام کرد که حال اسلام کریم اف بسیار وخیم است و بعد از آن خبر درگذشت وی به طور رسمی منتشر شد.

به گزارش خبرگزاری «فرغانه»، عصر روز پنج شنبه جسد اسلام کریم اف توسط یک هواپیمای دولتی از تاشکند به سمرقند منتقل شده است. مراسم تشییع کریم اف رئیس جمهور ازبکستان امروز شنبه در سمرقند مکان تولد وی برگزار می شود. بنابر گزارش رسانه های محلی، شهرداری سمرقند مشغول آماده سازی مکانی برای برگزاری مراسم شده است.

بر همین اساس، «نورسلطان نظربایف» رئیس جمهور قزاقستان که در چین بسر می برد، دیروز با نیمه تمام گذاشتن ملاقات رسمی با مقامات پکن، راهی ازبکستان شد. همچنین نخست وزیر ترکیه درگذشت رئیس جمهور ازبکستان را تسلیت گفت.«بینالی ایلدریم» نخست وزیر ترکیه در جلسه دیروز کابینه گفت: «اسلام کریم اف رئیس جمهور ازبکستان از دنیا رفت. خدا او را بیامرزد و ما به عنوان جمهوری ترکیه در غم و اندوه مردم ازبکستان شریک خواهیم بود.»

**بحران جانشینی

از سوی دیگر پس از انتشار خبر درگذشت کریم اف، همگی رسانه های منطقه و جهان به پوشش این خبر مبادرت کردند و این خبر به تیتر اصلی رسانه های منطقه و سرخط اخبار رادیو و تلویزیون کشورهای مختلف تبدیل شد. این موضوع خود حکایت از نگرانی هایی جدی در باب آینده اوضاع سیاسی این کشور و بحران احتمالی جانشینی، که در گذشته از جمله سناریوهای محتمل در منطقه محسوب می گردید، دارد.

این در حالی است که تا پیش از سال ۲۰۱۳، در محافل حتی کارشناسی نیز «گلناره کریم آوا» دختر ارشد کریم اف، مدعی شماره یک کسب عنوان جانشینی پدر محسوب می شد. این وضعیت بنابر دلایلی از جمله کسب شهرت و محبوبیت، ثروت اندوزی و اتصال وی به مراکز اصلی قدرت، به حقیقت نزدیکتر بود.

اما اختلافات گلناره با مقامات ارشد دولتی و نیز سوء استفاده عیان از قدرت اعطایی، وی را مغضوب پدر کرد به طوری که کریم اف از سال ۲۰۱۴ دخترش را در بازداشت خانگی قرار داد. از آن زمان تاکنون نیز علیرغم نام بردن از اسامی مختلفی از جمله «تیمورتیلی یوا» و «لولا» دختر کوچک کریم اف، هیچگاه مسئله جانشینی وی با جدیت مورد پیگیری قرار نگرفت.

به هر ترتیب، اکنون فرضیاتی قابل اعتنا در خصوص جانشین پس از وی، مطرح و قابل ارائه است. در این میان، در حلقه اطراف فعلی کریم اف ۳ نفر مهم حضور دارند:
۱-رستم عنایت اف: رئیس سرویس امنیت ملی ازبکستان و نماینده قبیله سرخان دریا.

۲-شوکت میرزایف: رئیس شورای وزرا و یکی از تاشکندی ها. وی سمت خود را با پشتیبانی رستم عنایت اف بدست آورده است.

۳- رستم عظیم اف: معاون اول رئیس شورای وزرا و نماینده قبیله تاشکند.

شوکت میرزایف: شوکت میرزایف متولد ۳۰ دسامبر ۱۹۵۷، استان «جیزخ» است. وی در ۱۲ دسامبر سال ۲۰۰۳ به سمت نخست وزیری ازبکستان منصوب شد و تاکنون نیز در این پست حضور دارد. تحصیلات آکادمیک وی، مهندسی مکانیک در امور کشاورزی است. استانداری جیزخ و سمرقند از دیگر مناصب مهم سیاسی وی محسوب می گردد.

میرزایف رهبریت قبیله سمرقند و جیزخ را دارد. در همین حال با رهبران قبایل خوارزم و اندیجان نیز ارتباط و دوستی برقرار کرده است. وی تاکنون بارها از همکاری توامان با روسیه و آمریکا خبر داده و نگاه و گرایش خاصی به هیچکدام ندارد.

رستم عظیم اف: عظیم اف متولد ۲۰ سپتامبر ۱۹۵۸، شهر تاشکند است. وی در ۲۹ دسامبر ۲۰۰۷ به سمت معاون اولی نخست وزیر و وزیر دارایی و مسئول مجتمع اقتصادی و ارتباطات اقتصاد خارجی منصوب شد. عظیم اف فارغ التحصیل دانشگاه دولتی تاشکند، موسسه مهندسی آبیاری و مکانیزاسیون کشاورزی تاشکند و کارشناس ارشد دانشگاه آکسفورد است. وی در سال ۱۹۹۰ رئیس بانک «ایپاق یولی» بود و از سال ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۸ ریاست بانک ملی فعالیت های اقتصادی خارجی ازبکستان و همزمان مسئولیت نمایندگی ازبکستان در مدیریت بانک بازسازی و توسعه اروپا را برعهده داشت.

همچنین در سال ۱۹۹۸ رستم عظیم اف به سمت وزیر دارایی ازبکستان منصوب و در اوایل آگوست سال ۲۰۰۰ همزمان معاونت اقتصادی نخست وزیری به وی واگذار شد. در ماه نوامبر سال ۲۰۰۰ عظیم اف معاون نخست وزیر و وزیر اقتصاد کلان و آمار (بعدا به وزارت اقتصاد تغییر نام کرد) ازبکستان انتخاب شد. در نوامبر سال ۲۰۰۵ به سمت وزیر دارایی تعیین و در دسامبر ۲۰۰۷ معاون اول نخست وزیر و وزیر دارایی و مسئول مجتمع اقتصادی و ارتباطات اقتصاد خارجی ازبکستان شد و تاکنون نیز در این سمت مشغول بکار است.

ژنرال رستم عنایت اف: عنایت اف، متولد ۲۲ ژوئن ۱۹۴۴، استان «سرخان دریا» است. وی در خانواده یک ژنرال «کا.گ.ب» (کمیته امنیت دولتی اتحاد شوروی) به دنیا آمده است. عنایت اف، از ۲۷ ژوئن ۱۹۹۵ ریاست سازمان امنیت ملی ازبکستان را بر عهده دارد. وی فارغ التحصیل دانشگاه دولتی تاشکند (دانشکده زبان و ادبیات فارسی) در سال ۱۹۶۸ می باشد. بعد از پایان دانشگاه در سازمان «کا.گ.ب» اتحاد شوروی استخدام و به ماموریت افغانستان اعزام شد.

قابل ذکر است، در حال حاضر، اهمیت تقسیم قبیله ای در میان نخبگان سیاسی ازبکستان، بطور قابل توجهی هم تراز شده است.

اسلام کریم اف موفق شد سازش های مهم زیادی را در روابط بین گروه های تاشکند و سمرقند پیدا کند. بدین ترتیب، اکنون اصلیت و منشاء افراد اهمیت کمی دارد - در میان نخبگان تازه متحد شده، حضور نمایندگان مناطق مختلف که پذیرای قوانین تاشکند هستند قابل توجه است. در عین حال، عامل قبیله ای به طور کامل منسوخ نشده و به هنگام ارزیابی گرایش های مختلف ضروری است.