پنج توصيه طلايي به مدعيان وهابي!

اين برداشت و استدلال نا معقول و غير عقلاني شخصيت هاي تكفيري در حالي در شبكه هاي ماهواره اي انعكاس پيدا مي كند كه، هر انسان عاقلي به سست و پوچ بودن چنين ادعايي اذعان خواهد داشت؛ چرا كه اين دسته افراد قبل از اثبات ادله ي خود و بدون هيچ سند و مدركي مخالفان خود را شخصيت هاي بي عقل خطاب مي كنند. در اين نوشتار سعي داريم با استفاده از آيات قرآن كريم به منطق حاكم بر مناظره صحيح اشاره كنيم.
1-بهره مندي از استدلال و گفتار متقن و محكم

بندگان ويژه خدا  داراي اين خصوصيت اند كه سخنان اين و آن را  بدون در نظر گرفتن گوينده و خصوصيات ديگر گوش فرا مى ‏دهند و با نيروى عقل و خرد بهترين آنها را بر مى‏ گزينند.

براي اثبات هر مدعايي لازم است از استدلال قوي و منطقي استفاده نمود و از عبارت پردازي و مستندات بي پايه و اساس پرهيز نمود، اينكه ديده مي شود در بعضي از مناظرات و گفتگوهاي به ظاهر علمي، به هر استدلال بي پايه و اساسي متمسك مي شوند تا اينكه حقانيت منطق خود را به كرسي بنشانند، به دور از درايت علمي و عقلي مي باشد. خداوند متعال در قرآن كريم به لزوم بهره مندي از اين مؤلفه اشاره مي فرمايد: « يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ قُولُوا قَوْلاً سَديداً؛ [سوره احزاب، آيه70]اى كسانى كه ايمان آورده‌‏ ايد، از خدا پروا داريد و سخنى استوار گوييد.»
قول «سديد»  از ماده «سد» به معنى محكم و استوار و خلل ناپذير و موافق حق و واقع است، سخنى است كه همچون يك سد محكم جلو امواج فساد و باطل را مى ‏گيرد. [1]
شخصيت هاي تكفيري وهابي در حالي سخن از عقلاني بودن گفتار خود مي نمايند كه بسياري از فتاواي ايشان فاصله ي چند فرسخي با مباني متقن ديني و عقلاني دارد؛ چرا كه در عبارت پردازي هاي خود با دلايل واهي، مخالفان افكار افراطي خود را افرادي مشرك و بدون عقل معرفي مي نمايند.
2-گفتگو و مناظره اي نيكو و زيبا

طرفين مناظره و گفتگو به هر اندازه كه خود را صاحب حق و واقعيت قلمداد مي كنند، نبايد براي اثبات مدعا و گفته ي خود پا را از اخلاق و آموزه هاي قرآني فراتر نهند و با منطقي به دور اخلاق و ادب با ديگري سخن گويند؛ چرا كه ادب و اخلاق اسلامي اقتضا مي‌ نمايد كه متكلم در عبارات خود با ديگران از الفاظ زشت و غير اخلاقي پرهيز نمايد.
در واقع عبارت نامناسب و غير اخلاقي، سيرت زشت افراد را به نمايش مي‌ گذارد، از اين رو خداي متعال در اين خصوص همگان را اين چنين سفارش مي نمايد: «ِ وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنا؛[سوره بقره، آيه83] و به مردم نيك بگويي»
اين كه شخصيت هاي وهابي پيش از مناظره مخالفان خود را افرادي بي عقل خطاب مي نمايند، هيچ گونه سنخيّتي با ادب و اخلاق اسلامي ندارد. همچنين خداي متعال در آيه ديگر اين چنين مي فرمايد: « وَ قُلْ لِعِبادي يَقُولُوا الَّتي‏ هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّيْطانَ يَنْزَغُ بَيْنَهُمْ إِنَّ الشَّيْطانَ كانَ لِلْإِنْسانِ عَدُوًّا مُبينا؛[سوره اسراء آيه 53] و به بندگان من بگو كه با يكديگر به بهترين وجه سخن بگويند، كه شيطان در ميان آنها به فتنه‏گرى است، زيرا شيطان آدمى را دشمنى آشكار است.»
3-تسليم حق بودن در مناظره 

بر اساس آموزه هاي اسلامي، يك انسان مسلمان هيچ گاه نبايد تابع و تسليم هواي نفس خود باشد، بدين جهت سزاوار است در گفتگو و مناظرات  علمي به دور از هر گونه تعصب كوركورانه و نفساني بعد از گوش كردن منطق طرف مقابل، در صورتي كه با واقعيت و حقيقت منطبق بود تسليم آن شد؛ كما اينكه خداي متعال در اين خصوص مي فرمايد: «الَّذينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولئِكَ الَّذينَ هَداهُمُ اللَّهُ وَ أُولئِكَ هُمْ أُولُوا الْأَلْبابِ؛[سوره زمر، آيه18 ] آن كسانى كه به سخن گوش مى‏ دهند و از بهترين آن پيروى مى ‏كنند، ايشانند كسانى كه خدا هدايتشان كرده و اينان خردمندانند.»
محققان تفسير نمونه در ذيل اين آيه  شريف مي نويسند: «اين دو آيه كه به صورت يك شعار اسلامى در آمده، آزاد انديشى مسلمانان، و انتخابگرى آنها را در مسائل مختلف به خوبى نشان مى‏ دهد. بندگان ويژه خدا داراي اين خصوصيت اند كه سخنان اين و آن را  بدون در نظر گرفتن گوينده و خصوصيات ديگر گوش فرا مى ‏دهند و با نيروى عقل و خرد بهترين آنها را بر مى‏ گزينند" هيچ گونه تعصب و لجاجتى در كار آنها نيست، و هيچ گونه محدوديتى در فكر و انديشه آنها وجود ندارد، آنها جوياى حقند و تشنه حقيقت، هر جا آن را بيابند با تمام وجود از آن استقبال مى ‏كنند، و از چشمه زلال آن بى ‏دريغ مى ‏نوشند و سيراب مى ‏شوند. آنها نه تنها طالب حقند و تشنه گفتار نيك، بلكه در ميان خوب و خوب تر و  نيكو و نيكوتر دومى را بر مى ‏گزينند.» [2]
4-استفاده از كلام حق و پرهيز از داد و فرياد:

قول «سديد»  از ماده «سد» به معنى محكم و استوار و خلل ناپذير و موافق حق و واقع است، سخنى است كه همچون يك سد محكم جلو امواج فساد و باطل را مى ‏گيرد

يك استدلال و مستند مورد استفاده در يك مناظره مي بايست بر اساس حق و حقيقت و به دور از هر گونه گفتار بي پايه و اساس و غير منطقي باشد. علاوه بر رعايت اين موضوع سزاوار است، در مناظره از پرخاشگري و داد و فرياد اجتناب نمود؛ چرا كه در منطق قرآن، داد و فرياد اين چنين نكوهش شده است: «وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِكَ إِنَّ أَنْكَرَ الْأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَميرِ؛ [سوره لقمان، آيه19] و صدايت را آهسته ساز، كه بدترين آوازها بانگ خران است.»
5-عدالت در گفتار:

رعايت عدالت در گفتار، از جمله بايسته هاي يك مناظره ي اسلامي است. حق گفتن و پرهيز از برچسب زني هاي بي اساس و پرهيز از توهين و افتراء، از جمله بايسته هاي عدالت در گفتار است.
خداي متعال در خصوص ضرورت بهره مندي از اين شاخص قرآني مي فرمايد: «وَإِذا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا؛[انعام/152] و هنگامى كه سخنى مى ‏گوييد، عدالت را رعايت نماييد.»
سخن آخر:

شخصيت هاي سلفي كه خود را پيرو خلف صالح سلف خود معرفي مي نمايند سزاوار است، با رعايت قواعد و قوانين مناظره اسلامي از هر گونه پيش داوري و برچسب زني غير اخلاقي به مخالفان خود پرهيز نمايند و تابع حق و حقيقت باشند.

پي نوشت ها:
[1]. تفسير نمونه، ج17، ص447.
[2]. همان، ج‏19، ص412.