بحران انرژی در سایه اختلافات نفت و نیرو؛
در حالي وزير امور خارجه كشورمان نمره برجام را ۲۰ مي‌داند كه هركدام از ايراداتي كه مسئولان دولتي و صاحب‌نظران در مورد برجام مطرح كردند، مي‌تواند نمره برجام را تا حد بسيار زيادي كاهش دهد.
به گزارش پایگاه 598، تسنيم نوشت: "برنامه جامع اقدام مشترك" يا همان برجام، يك توافق نهايي بود كه پس از 22 ماه مذاكره محمدجواد ظريف به همراه تيم مذاكره كننده ايراني با نمايندگاني از كشورهاي موسوم به 5+1 در 23 تيرماه 94 در وين پايتخت اتريش تدوين شد.
اين توافقنامه پاياني بر 12 سال مذاكرات ايران با كشورهاي 5+1 بر سر مسئله هسته‌اي است؛ مذاكراتي كه با مسئوليت حسن روحاني در مهرماه 1382 آغاز و در تيرماه 1394 با مسئوليت محمدجواد ظريف و در دولت روحاني به پايان رسيد.
برجام كه از 26 ديماه 94 پس از تاييد مجلس و شروط 9 گانه مقام معظم رهبري، مجوز اجرا در جمهوري اسلامي ايران را پيدا كرد، از همان ابتداي انتشار متن آن، با انتقادات و ايرادات تخصصي كارشناسان و منتقدين داخلي مواجه شد.
اما اخيرا محمدجواد ظريف وزير امور خارجه مي‌گويد كه به برجام نمره 20 مي‌دهد! او معتقد است كه "برجام نشان دهنده عزت، مقاومت و استيفاي حقوق ملت ايران در برابر كشورهايي كه به قلدري و احترام نگذاشتن به حقوق ديگران عادت كرده‌اند، بود. از طرفي به غربي‌ها نشان داديم، هيچ وقت نبايد يك ايراني را تهديد كرد". بنابراين از اين جهت به برجام نمره 20 نمي‌دهد.
وزير امور خارجه كشورمان در حالي نمره برجام را 20 مي‌داند كه در 13 ماه گذشته بسياري از صاحب‌نظران و كارشناسان ايرادات متعددي را متوجه برجام كرده‌اند.
كميسيون ويژه بررسي برجام در نهمين دوره مجلس شوراي اسلامي كه با راي وكلاي ملت تشكيل و اعضاي آن انتخاب شدند، پس از بررسي متن برجام طي جلسات متعدد، فشرده و در عين حال تخصصي و كارشناسي با حضور تيم‌هاي فعلي و سابق مذاكره‌كننده هسته‌اي، مقام‌هاي مسئول عالي‌رتبه كشوري و لشكري، استادان دانشگاه و كارشناسان مختلف، به بررسي متن نهائي‌شده مذاكرات هسته‌اي تحت عنوان برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) و قطعنامه 2231 پرداخت و گزارشي براي ارائه در صحن علني مجلس و اطلاع مردم كشورمان تهيه كرد.
در گزارش مشروح كميسيون ويژه برجام به نقاط مثبت و منفي اين توافقنامه به طور تفصيلي و مشروح پرداخته شده است كه با نگاهي بر اين گزارش مي‌توان 20 ايراد اصلي ذيل را متوجه برجام كرد.
1. تعهدات ايران روشن و صريح اما تعهدات ساير طرفها پيچيده و دچار آسيب‌هاي جدي
2. قبول داوطلبانه پروتكل الحاقي قبل از تصويب برجام در مجلس
3ـ استثناء‌شدن ايران از معاهده NPT براي 15 سال
4ـ تعهد دولت به اجراي پروتكل از روز اجراي برجام برخلاف مصوبه مجلس
5ـ مكانيسم‌هاي داوري مندرج در قطعنامه و برجام عامدانه بر ضد ايران تنظيم شده
6ـ قطعنامه قبلي شوراي امنيت تعليق يا لغو مشروط مي‌شوند نه لغو
7ـ توافق برجام هيچ‌گونه ضمانت اجرائي حقوقي و قانوني ندارد
8ـ هيچ مرجعي براي راستي‌آزمايي انجام تعهدات طرفهاي مذاكره ايران در نظر گرفته نشده
9ـ تعليق حداقل ده‌ساله براي برنامه هسته‌اي ايران در برجام
10ـ ايجاد محدوديت مشخص در همه ابعاد تحقيق و توسعه و كندشدن مسير تحقق برنامه صنعتي غني‌سازي
11ـ تعيين تكليف درباره ذخاير اورانيم غني‌شده ايران، نقطه ضعف جدي برجام
12. ايجاد مشكل براي صنايع و ممانعت از پيشرفت ايران در علوم مختلف
13ـ امكان دسترسي به تأسيسات نظامي ايران در متن برجام
14ـ حفظ تحريم‌هاي تسليحاتي و موشكي ايران
15ـ باقي‌ماندن تحريم سوئيفت تا 8 سال. تحريم سوئيفت در اين 8 سال فقط تعليق مي‌شود
16ـ امكان مانع‌تراشي براي انتقال وجوه حاصل از فروش نفت خام
17ـ حفظ زيرساخت قانوني تحريم‌ها
18ـ عدم رعايت اصل تناظر در انجام تعهدات دو طرف
19ـ بخش اعظم تحريم‌هاي كنگره و ايالات آمريكا و اتحاديه اروپا صرفاً تعليق مي‌شوند
20ـ ايران كشوري مستثنا در حقوق، تكاليف و بازرسي هسته‌اي در نظر گرفته مي‌شود
اما اين انتقادات و بيان ايرادات تخصصي به برجام از سوي مسئولين دولتي و حتي شخص رئيس جمهور هم مطرح شده است.
شايد معروف‌ترين و پرسر و صداترين انتقاد را ولي‌الله سيف رئيس كل بانك مركزي مطرح كرد و گفت كه عايدي اقتصادي برجام تقريبا هيچ بوده است. رئيس كل بانك مركزي كه براي شركت در نشست سالانه صندوق بين المللي پول به آمريكا سفر كرده بود، در سخنراني خود در مجمع عمومي شوراي روابط خارجي آمريكا، انتقادات صريح و بي سابقه‌اي نسبت به برجام داشته است. سيف در اين اظهارات جنجالي، توافق هسته اي ايران با 5+1 را بدون هيچ دستاورد خاصي عنوان كرد و با انتقاد از اين كه آمريكا به تعهدات خود در قبال توافق عمل نكردند، از عدم دستيابي ايران به بيش از 100 ميليارد دلار دارايي بلوكه شده خود سخن گفت.
وي همچنين در سخنان خود از احتمال شكست توافق هسته‌اي خبر داده و گفته بود: اگر اقدامات اخير بر عليه ايران منجر به رويارويي ايران با بانكهاي بين‌المللي شود، توافق هسته‌اي شكست خواهد خورد.
علي‌اكبر صالحي رئيس سازمان انرژي اتمي نيز چندي قبل در مصاحبه‌اي با وبگاه «العربي الجديد» بر ادامه فعاليت هسته‌اي ايران تاكيد و اعلام كرد كه غرب در اجراي تعهدات خود بر اساس برجام، تأخير دارد و هنوز برخي تحريم‌ها برداشته نشده است.
صالحي در پاسخ به اين سوال كه «پس از اجرايي شدن توافق هسته‌اي در ماه ژانويه، ايران هسته‌اي امروز كجاست و چقدر از تعهدات خود را اجرا كرديد و چقدر را غرب اجرا كرده» گفت: توافق، برنامه كاري نهايي است كه دو طرف براي پايان دادن به بحران ساختگي هسته‌اي بر آن توافق كردند. اجراي طرح بخوبي ادامه دارد و من هنوز با ارنست مونيز جهت بررسي مكانيزم اجرا، در ارتباط هستم. تهران به آنچه بايد، متعهد است، اما تأخيري در طرف مقابل هست كه مسئوليتش هم با خودش است. هيچ مانع مشخصي وجود ندارد اما منظورم اينجا، تاخيرشان در اجراي برخي نقاط به شكل كامل است.
وي «رفع تحريم به موجب توافق» را از مصاديق اين تأخير برشمرد و گفت: تا الان برخي بانكهاي بزرگ اروپايي تحريم‌هايش را به طور كامل پايان نداده است چرا كه قبلا تعهد داده كه با ايران مراوده تجاري نداشته باشد. ما هنوز منتظر هستيم كه وزارت خارجه ايران با اتحاديه اروپا تماس بگيرد و اين بحران را حل كند. هيئت انرژي اتمي مسئول اين بخش نيست اما ارزيابي من اين است كه سير امور به طور نسبي خوب است.
عباس عراقچي عضو ارشد تيم مذاكره كننده هسته‌اي هم فروردين امسال در گفت‌وگوي ويژه خبري گفته بود: آنها (آمريكايي‌ها) طبق برجام تعهداتي را كه بايد انجام مي دادند بر روي كاغذ انجام دادند البته نبايد كار آنها روي كاغذ را بي ارزش بدانيم و بايد گفت كه زير ساخت تحريم‌هاي هسته‌اي متزلزل شد. دو دسته مشكل اصلي وجود دارد. يكي بازگشت به شرايط اقتصادي قبل از تحريم و دوم كارشكني ها و بدعهدي هاي طرف مقابل به خصوص آمريكا است.
وي همچنين تصريح كرده بود كه در برداشته شدن تحريم‌ها با مشكل عملياتي مواجه هستيم كه آمريكايي‌ها به اندازه كافي اين روند را تسهيل نمي‌كنند و از آنها انتطار داريم به تعهدخود براي اجراي كامل برجام عمل كنند. خيلي از نگراني‌ها در حال برطرف شدن است.
حجت‌الاسلام حسن روحاني رئيس جمهور كشورمان نيز چندي قبل در گفت‌وگويي به مناسبت آغاز چهارمين سال فعاليت دولت يازدهم به بدعهدي‌هاي آمريكا در مسير اجراي برجام اشاره كرده و گفته بود: طرف مقابل ما اهمال‌هايي داشته است، اما در عين حال برجام فضاي خوبي در كشورمان به وجود آورده است.مهمترين اثر برجام اين بود كه سايه شوم تهديد از بالاي سر ما دفع شد.
وي درباره اجراي تعهدات طرف مقابل در برجام نيز تاكيد كرده بود كه اگر طرف مقابل به تمام تعهدات خود عمل مي‌كرد، ما شرايط بهتري داشتيم. برخي كشورهاي منطقه از روي كودك‌صفتي خود و همچنين رژيم صهيونيستي مخالف برجام‌اند و سنگ‌اندازي مي‌كنند. كنگره و جمهوري‌خواهان نيز اين اقدامات را انجام مي‌دهند و دولت آمريكا مجبور است برخي مصوبات آنها را وتو كند. همانطور كه رهبري فرمودند اگر طرف مقابل به تعهدات خود عمل مي‌كرد هم به نفع منطقه و هم به نفع خودش بود. رهبري گفتند برجام يك آزمايش براي طرف مقابل بود. اگر آمريكا با حسن نيت برجام را رعايت مي‌كرد و جلوي سنگ‌اندازي‌ها و كندكاري‌ها را مي‌گرفت، چه بسا به طرف مقابل اعتماد مي‌كرديم و در يك موضوع ديگر با آنها مذاكره مي‌كرديم كه مذاكرات به نفع آنها، ما و منطقه بود اما متأسفانه آنها اين آزمايش را به خوبي انجام ندادند. ما بايد حواسمان هم جمع باشد.
بنابراين سخنان صريح مسئولان دولتي و اعضاي تيم مذاكره كننده هسته‌اي كشورمان در مورد عهدشكني آمريكا و بي‌نتيجه بودن برجام، 20 بودن نمره برجام را كه وزير امور خارجه بر آن تاكيد دارد، زيرسوال مي‌برد.
وقتي خود اعضاي تيم مذاكره‌كننده و رئيس‌دولت يازدهم بر ضعف‌هاي اجراي برجام اعتراف مي‌كنند، بايد ديد افكارعمومي به برجام چه نمره‌اي مي‌دهند آن هم زماني كه هر كدام از ايرادات مطرح شده از سوي مسئولان دولتي و صاحب‌نظران مي‌تواند نمره برجام را حتي تا حد زيادي كاهش دهد. مهمترين شبهه‌درباره اين ادعا آن است كه گفته شود برجام به ذات خود ندارد عيبي، هر عيب كه هست از "نحوه اجرا"ي آمريكاست؛ اما مسئله اين است كه متاسفانه راه‌هاي فرار طرف مقابل از اجراي متعهدانه، در خود برجام باز گذاشته شده است و اين آنجايي است كه ضعف در اجراي برجام به ذات برجام باز‌گردانده مي‌شود.
اخبار ویژه
سکوت اصلاحطلبان
پشت پرده و واقعیت سفر پزشکیان به مصر چیست؟
عضو کمیسیون فرهنگی: مصوبهای از شعام درباره حجاب به مجلس نرسیده است؛
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
