از اول قرار نبود که تحریم‌های غیرهسته‌ای برداشته شود/ تا زمانی مذاکره‌ای در خصوص رابطه دوجانبه نداریم، تحریم‌های اولیه سر جایش است

به گزارش سرویس سیاسی پایگاه 598، سیدعباس عراقچی رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام شب گذشته در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو حضور یافت و به بررسی چگونگی اجرای تعهدات دو طرف در یک‌سالگی برجام پرداخت. معاون وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگویی گفت که طرف‌های مقابل تاکنون به تعهدات برجام پایبند بودند.

سید عباس عراقچی در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو درباره اجرای تعهدات برجام توسط طرفین مذاکرات در مدت 170 روز گفت: یک سال از توافق برجام و شش ماه از اجرایی شدن آن می‌گذرد، در این شش ماه که برجام اجرایی شده است دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد.

آیا طرفین به توافق برجام پایبند بوده‌اند؟ که می‌توان گفت که هر دو طرف پایبند بوده‌اند. قطعنامه‌ها در شورای امنیت  و شورای حکام را لغو کرده‌اند اما تعهدات آنها تأثیرات خود را نشان داده که هدف اصلی نیز این می‌باشد؟ بهره‌برداری از تأثیرات برجام لزوماً وابسته به طرف مقابل نیست.

وی اضافه کرد: اهداف چالش هسته‌ای که وارد شدیم به‌مراتب از رفع تحریم‌ها بالاتر بود. خواسته اصلی مردم ایران که طی 12 سال گذشته تکرار شدند این بود که انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست، یعنی این حق باید برای ما تثبیت شود. آیا برجام این حق مسلم را محقق کرده؟ که می‌توان گفت که در این جا موفق بوده است. تا قبل از این از دیدگاه غربی‌ها و شورای امنیت غنی‌سازی ممنوع بوده اما هم‌اکنون حقی مشروع است و شورای امنیت تحریم‌ها را لغو می‌کند.

وی اضافه کرد: از اول قرار نبود که تحریم‌های غیرهسته‌ای برداشته شود. از توافق ژنو نوشته شده بود که تحریم‌های هسته‌ای برداشته می‌شود. یک سری تحریم‌ها، تحریم‌های اولیه بوده که مربوط به روابط دوجانبه ایران و آمریکا است و روابط ما با آمریکا تغییری نکرده که انتظار برداشته شدن تحریم‌های یک‌جانبه را داشته باشیم.

عراقچی گفت: تحریم دلار و تحریم استفاده از سیستم بانکی آمریکا تحریم‌های اولیه بود. در سال 95 این تحریم اولیه را به‌دلیل بحث‌های هسته‌ای تعلیق کردند و در سال 2008 و زمانی که بحث هسته‌ای اوج گرفت این تحریم را بازگرداندند. ما که همیشه به‌دنبال آزاد شدن از دلار بودیم و نفت را به ین فروختیم و به چین به یوان فروختیم حالا شاکی هستیم که چرا از دلار نمی‌توانیم استفاده کنیم؟

معاون وزیر امور خارجه ایران گفت: در طول مذاکرات دوستان بانک مرکزی هم می‌گفتند که تحریم دلاری تحریم مهمی است و در مذاکرات آمریکایی‌ها قبول نکردند که این را بردارند و اگر ما می‌خواستیم با آنها در این باره مذاکره کنیم انتظار داشتند که امتیازهایی در جاهای دیگری بدهیم و خود ما هم زیاد طالب استفاده از دلار نبودیم. همان‌طور که می‌دانید دادگاه‌های آمریکا احکامی را علیه ایران به‌دلیل مشارکت در تروریسم مطرح کرده‌اند و دادگاه‌های آمریکا 90 میلیارد دلار احکام قضایی علیه ایران صادر کرده‌اند و این بدان معناست که هر جایی که اموال ایران را به دست بیاورند می‌توانند به آن دست‌اندازی کنند. دو میلیارد دلاری چند سال پیش اوراق قرضه از آمریکا خریداری شد و آمریکا آن را بلوکه کرد و به‌صلاح ما نیست که وارد چرخه مالی آمریکا شویم.

وی اضافه کرد: ما الآن مبالغ زیادی را به‌عنوان ارز و پول‌های خارج از ایران داریم و الآن مدیریت منابع ارزی در دست بانک مرکزی است. هم‌اکنون مبادله دلاری نمی‌توانیم بکنیم اما به یورو و ین و یوان و ارز کره جنوبی می‌توانیم انجام دهیم، بانک مرکزی در تأمین نیازهای ارزی کشور مشکلی ندارد. در حال حاضر تخصیص ارز به متقاضیان ارز به‌روز شده و قبل از برجام این مدت حدود 4 ماه بوده است. الآن اگر وارد کننده به بانک مرکزی مراجعه کند و اسناد را ارائه می‌کرد بانک مرکزی به‌روز این منابع را در خارج از کشور تخصیص می‌دهد. هم‌اکنون بیش از 10 بانک است که ارز یورویی را جابه‌جا می‌کنند.

عراقچی گفت: منابع ارزی هم‌اکنون قابل مدیریت است. ما یک سری طلب از کشورهای مختلف داریم که بخش عمده‌ای وصول شده و بخش دیگری نیز نیازمند مذاکره است که ارتباطی به برجام ندارد، مثلاً از شرکت اینوک امارات طلب داشتیم که وصول شده و 5 میلیارد دلار از شل طلب داشتیم که وصول شده و حدود شش میلیارد یورو از هند طلب داریم و قرار شد که در یک پروسه سه‌ماهه هر هفته 500 میلیون یورو یا ماهی 2 میلیارد یورو پرداخت کنند. در دوران تحریم‌ها 45 درصد به روپیه و 55 درصد به یورو بود. از 55 درصد یک مقدار توسط هالک بانک ترکیه وصول شد. نزدیک به شش میلیارد یورو در زمان تحریم‌ها در هند انباشت شد. قراری که با هندی‌ها گذاشتیم این بود که ماهی 2 میلیارد یورو از هند وصول کنیم و تاکنون 1.8 میلیارد یورو وصول شده و قرار است که طی سه ماه آینده تصفیه شود. حدود 800 میلیون یورو از یونانی‌ها طلب داشتیم و قرار شد که 100 میلیون یورو ماهانه دریافت کنیم و قسط اولی نیز وصول شد.

مقدار قابل توجهی از پول‌هایمان در عمان وجود دارد. دولت عمان در پرداخت این مبلغ مشکل دارد. 16 میلیارد دلار ذخایر ارزی عمان است و تقریباً یک‌سوم آن متعلق به ایران است و اگر آن را پرداخت کند به مشکل برمی‌خورد. باید با آنها مذاکره کنیم و همانند هند به مذاکره بپردازیم تا کشور دوست عمان با مشکل مواجه نشود.

عراقچی گفت: آمریکایی‌ها و بدتر از آن وزارت خزانه‌داری آمریکا پس از برجام در کشورها راه افتادند و گفتند که پس از برجام چطوری می‌توانند با ایران همکاری کنند. کشورها می‌گویند که از آمریکا پیام‌های متفاوتی دریافت می‌کنند. آمریکایی در حفظ تحریم‌های اولیه خود جدی است و تا زمانی که آمریکا آمریکا است این تحریم‌ها پابرجاست. وزارت خزانه‌داری هشدار داده که این تحریم‌ها پابرجاست و هشدار داده است. تحریم‌های اولیه خارج از برجام بوده اما تأثیرات خود را می‌گذارد و بانک خارجی همچنان نگران است. ما به آمریکایی‌ها گفتیم که "نباید به جامعه جهانی هشدار دهید و این با روح برجام متناقض است". یکی از مشکلاتی که وجود دارد افرادی است که همچنان در تحریم‌ها وجود دارند که حدود 200 الی 300 نفر حقیقی و حقوقی هستند. آمریکا به همه نهادها گفته زمانی که معامله‌ای با ایران انجام می‌دهند باید حواسشان باشد که در لیست تحریم‌ها نباشند. در طول 10 الی 12 سال گذشته قوانین بانکی به‌شدت سخت شده است.

وی اضافه کرد: پرداخت به این افراد و نهادها که نباید از طریق سیستم‌های بانکی نباشد. درباره FATF باید بگویم که همه کشورهای دنیا به‌تدریج به آن پیوستند. از همه کشورها خواسته شده که قوانینی ایجاد کنند که مانع از پولشویی شود، قانون منع پولشویی را تصویب کنند. حدود 5 الی 6 سال پیش ایران تصمیم گرفت که به این قانون بپیوندد و این قانون توسط دولت گذشته به مجلس ارائه شد و پیش از این دولت، توسط مجلس به تصویب رسید و ما الآن دو قانون داریم که قانون پولشویی و قانون مبارزه با تروریسم بوده که هر دو توسط مجلس تصویب شده و به FATF ارائه داده و گفتیم که ما این قوانین را داریم. این اقدام را انجام دادیم که FATF ما را از لیست کشورهای غیرهمکار به کشورهای همکار وارد کرده است. FATF در آخرین جلسه خود ما را از آخر لیست خارج کرد و ما را از کشور غیرهمکار خارج کرده و به کشور همکار اما با احتیاط کامل وارد کرده است، اما درباره تعریف تروریسم؛ ما درباره تعریف تروریسم درباره برخی از گروه‌ها با غربی‌ها همراه هستیم همانند داعش و طالبان و جبهه النصره. خود ما هم داعیه داریم که باید با آنها مقابله کنیم. مجلس قانون مبارزه با منابع مالی تروریسم را تصویب کرده و در آن قانون یک تبصره گذاشته که گروه‌هایی که با استعمار و اشغالگری مبارزه می‌کنند تروریسم نیستند و در مجلس گفته که شورای عالی امنیت ملی تشخیص می‌دهد که چه گروه‌هایی تروریست هستند. زمانی که ما به FATF اعلام کردیم که "با شما همکاری می‌کنیم" اعلام کردیم که بر اساس قانون اساسی خود با این نهاد همکاری می‌کنیم و همکاری با آنها بر اساس قوانینی است که توسط مجلس تصویب شده و در چارچوب قانون اساسی است. ما 18 ماه با FATF مذاکره خواهیم داشت که چه گروه‌هایی تروریست هستند و چه گروه‌هایی نیستند. ما که حزب‌الله را قربانی هیچ چیزی نخواهیم کرد و قوانین FATF در این زمینه هیچ ارزشی ندارد. الآن خیلی از کشورها سر تعریف گروه‌های تروریست با FATF مشکلی دارند اما در نهایت با FATF به تفاهم می‌رسند. موضع ایران در مقابل گروه‌های مقاومت تغییر ناپذیر است.

وی گفت: هر کاری لزوماً از سیستم بانکی صورت نمی‌گیرد. برخی افراد در لیست تحریم شورای امنیت سازمان ملل هستند اما ما هیچ‌گاه به این لیست‌ها پایبند نبودیم چه برسد به لیست آمریکا و کشورهای دیگر. وقتی راه‌های دیگری برای این کارها وجود دارد لزومی ندارد که بانک‌ها را با مشکل مواجه کنیم.

وی درباره تشکیل کمیته تولید سوخت در داخل گفت که این میان ایران و 1+5 است که قدم‌های اول آن برداشته شده است، اولویت فوری ما نبوده و هفته پیش اولین جلسه خود را در وین برگزار کردیم و قرار شده که ترتیبات کاری برای آن برداشته شود و قرار شد که ترتیبات اجرایی آن هفته آینده به تصویب برسد.

عراقچی گفت: طبق برجام ما 130 تن آب سنگین به‌عنوان ذخیره نگه‌داشتیم. در کنار رآکتور آب سنگین اراک کارخانه آب سنگین نیز وجود دارد. نیاز ما به آب سنگین زمانی است که رآکتور آب سنگین نیز راه‌اندازی شود.  در مذاکرات نیاز رآکتور آب سنگین که 130 تن است در داخل وجود دارد. 32 تن به آمریکایی‌ها فروختیم پول آن را دریافت کردیم و 44 تن در حال مذاکره با روس‌ها هستیم و با دیگر کشورها نیز در حال مذاکره هستیم. آنها هم‌اکنون ما را به‌عنوان تولید کننده آب سنگین قبول دارند، ما با عمان در طول مذاکرات همکاری‌های خوبی داشتیم و آب سنگین مازاد در عمان قرار دارد. کارخانه آب سنگین اراک همانند چشمه‌ای می‌ماند که در حال تولید آب سنگین است.

وی اضافه کرد: همیشه باید مواظب توطئه باشیم. همیشه باید هوشیار باشیم. روزی که بوی توطئه به مشام نرسد باید شک کنیم. ما در طول سالیان گذشته در چند موضوع با غربی‌ها سرشاخ بودیم که یکی هسته‌ای و دیگری موشکی و دیگری محور مقاومت و دیگری بحث حقوق بشر بوده است و ما در این چهار موضوع همواره سرشاخ بودیم.

در مذاکرات هسته‌ای آمریکایی تلاش کردند که موضوع هسته‌ای را با موضوع موشکی تلفیق کنند. این کار بزرگ و خطرناکی بود. یکی از دستاوردهای ما در برجام و مذاکرات هسته‌ای این بود که با هر مشقتی که بود گره‌خوردگی موشکی و هسته‌ای از هم جدا شد و موشکی کاملاً از برجام جدا شد. اولین موشک عماد بود که پس از برجام تست شد و هم آمریکایی‌ها و غربی‌ها گفتند که برجام نقض نشده است اما بحث موشکی بحثی است که هنوز با غربی‌ها حل نشده است، ما کاری که کردیم هسته‌ای را از موشکی جدا کردیم. در قطعنامه جدید بحث موشکی زیر فصل ششم است و از ایران می‌خواهد که بحث موشکی را کنار بگذارد و الزام‌آور آن برداشته شد و در تست موشکی عماد آمریکایی‌ها گفتند که برجام نقض نشده و قطعنامه نقض شده اما بعداً گفتند که با قطعنامه ناسازگار است، در قعطنامه گذشته آمده بود که موشک‌هایی که قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای دارند و در قطعنامه جدید آمده که موشک‌هایی که برای حمل کلاهک هسته‌ای طراحی شده است، بنابراین آمریکایی‌ها و غربی‌ها در شورای امنیت ناکام ماندند و خود آنها اقدام به بردن نام افرادی در لیست تحریم‌های خود کردند. آقای بان کی مون از وی درخواست شده که هر شش ماه یک بار برای قطعنامه 2231 که برجام بخشی از آن است به شورای امنیت گزارش بدهد که یک پیش‌نویس میان اعضای شورای امنیت منتشر شد و ما هم به‌نوعی به این پیش‌نویس دست یافتیم و این خیلی نامتوازن و غیرمنصفانه است و ما به بان کی مون اعتراض کردیم و آقای ظریف تلفن بسیار تندی به آقای بان کی مون زدند و قائم‌مقام بان کی مون به نماینده ما در سازمان ملل گفت که "تلفن طوفانی آقای ظریف". دبیرکل در گزارش خود به تست موشکی ایران اشاره کرده و گفته که "از نظر من تست‌های موشکی با روحیه سازنده توافق هسته‌ای ناسازگار است" برای اینکه فشارها را کاهش دهند بخشی از این گزارش را توسط رویترز منتشر کردند و هنوز امیدوار هستیم که بان کی مون گزارش خود را تعدیل کند و اگر نکرد ما برخورد سیاسی را با آن خواهیم کرد چون بان کی مون و دبیرخانه سازمان ملل در برجام نقشی نداشته است. به‌نظر ما فشار آمریکا و اروپایی‌ها بی‌تأثیر نبوده است. ما بحث موشکی را از هسته‌ای کاملاً جدا می‌دانیم و با هر حرکتی که برای برنامه موشکی ما مشکل ایجاد کند برخورد خواهیم کرد.

وی درباره قانون ویزا گفت: نگرانی اصلی ما در مقطعی که این قانون گذاشته شد این بود کسانی که به‌دنبال همکاری اقتصادی با ایران هستند به‌دلیل این قانون منصرف شوند که این قسمت را آمریکایی‌ها اصلاح کردند. دولت آمریکا این قسمت مربوط به همکاری اقتصادی با ایران را برداشت و اگر الآن کسی برای همکاری اقتصادی با ایران بیاید مشمول این قانون نمی‌شود، قسمت مهم این قانون مربوط می‌شد به بازرگانان که منتفی شد اما بخش مهم دیگر افراد علمی و گردشگران است که هنوز این تحریم‌ها هست و ما در حال کلنجار با آمریکاییها برای اصلاح آن هستیم، این نقض برجام نیست. با برجام دشمنی آمریکا تمام نشده است و همچنان به دشمنی خود از هر منفذی ادامه می‌دهد.

عراقچی درباره کمیته خرید چندمنظوره گفت: این به‌عنوان کانال خرید شناخته می‌شود و بر اثر برجام ممنوعیت خرید برداشته شده اما باید از کانال خرید انجام شود، در چند ماه اخیر جلسه تشکیل شده و آیین‌نامه‌ها نوشته شده و فرم‌های مربوطه تهیه شده و تا الآن دو سه هفته‌ای است که همه ترتیبات اداری انجام شده و آخرین آماری که گرفتم تا الآن دو مورد بهره‌برداری نهایی صادر شده است و کانال خرید تا الآن درخواستی نداشته است.

وی درباره الزامات 9گانه رهبری گفت: این الزامات دو دسته بودند که یک دسته باید اجرا می‌شدند تا برجام اجرایی می‌شد که همه آنها اجرایی شدند تا برجام اجرا شود، مثلاً انتقال سوخت به خارج کشور بعد از پی‌ام‌دی بود که انجام شد. یک سری مربوط می‌شد به بعد از اجرایی شدن برجام که مورد مشخص آن این بوده که هرگونه تحریم جدیدی ولو تحریم غیرهسته‌ای نقض برجام به شمار می‌آید. این مورد شاخص و مشخصی است و اگر موردی باشد ما به هیئت برجام گزارش می‌دهیم و این هیئت تصمیم می‌گیرد که ایا این مورد نقض برجام باشد و اگر نقض بود واکنش‌ها چه خواهد بود. در شورای امنیت ملی نیز دبیرخانه‌ای به همین منظور وجود دارد. پس از تست موشکی اخیر ایران فقط توسط آمریکا و نه غربی‌ها تعدادی از افراد در لیست تحریم‌ها قرار گرفتند که ما این مورد را به هیئت برجام گزارش دادیم.

عراقچی گفت: تحریم‌های جدید این‌گونه بود که هرگونه تحریم جدید نقض برجام بوده و و طبق فرمایش مقام معظم رهبری این تحریم‌ها نقض به شمار می‌آید و موردی که تا الآن بوده قرار دادن چند نفر در لیست تحریم‌ها است که کمیته نظارت بر برجام این را مشخص خواهد کرد.