هزاران مغاره در دل کوه‌ها که زمانی عبادتگاه راهبان بودایی بود و به مرور زمان پناهگاه کاروانیان جاده ابریشم شد، اکنون سرپناه خانواده‌های فقیر ساکن در ولایت بامیان افغانستان شده است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در ولایت بامیان، هزاران مغاره در دل کوه‌ها که زمانی عبادتگاه راهبان بودایی بود و به مرور زمان پناهگاه کاروانیان جاده ابریشم شد، اکنون سرپناه خانواده‌های فقیر ساکن در ولایت بامیان افغانستان شده است. مجسمه‌های بودا با قدمت 2 هزار ساله و مناطق دیدنی بسیاری مانند "بند امیر" در این ولایت قرار دارند. هزاران مغاره کوچک و بزرگ به اشکال مربع، مستطیل، مدور و شش ضلعی که در دل کوه‌ها وجود دارد، محل زندگی خانواده‌های فقیری شده است که از فرط بی سرپناهی به غارنشینی روی آورده اند.
 |
این مغاره‌ها با سقفهای گنبدی شکل خود که به صورت بسیار ماهرانهای در دل کوه‌ها حفر شده اند، روزگاری محل تعلیم، عبادت و ریاضت پیروان مکتب بودا بوده است.
بسیاری از تزئینات، نقاشیها و گچبریهای داخل این مغاره‌ها در طول سالیان دراز تخریب شده و یا مورد غارت قرار گرفته‌اند، اما همان مقدار باقی مانده میتواند رازهای بسیاری از خلاقیت، ذوق و هنر پشینیان را به نمایش بگذارد.
برخی از این مغاره‌ها که در حدود 1500 تا 2500 سال قدمت دارند، از طریق راهروها، دهلیزها و راهپلههایی به یکدیگر وصل شده‌اند که ساکنان آنها می‌توانستند از این طریق با یکدیگر رفت و آمد کنند.
در بعضی از کتب تاریخی تعداد این مغاره‌ها که به آن "سموج" نیز می‌گویند به 12 هزار باب می‌رسد.
باستان شناسان و قدمت مغاره‌ها
 |
"ازمریالی طرزی" باستان شناس معروف فرانسوی افغانی تبار نیز بر این باور است که تعداد مغاره‌های بامیان به بیش از 10 هزار باب است.
"کاظم یزدانی" دیگر تاریخ نویس معاصر افغان که تحقیقات وسیعی درباره بامیان انجام داده، معتقد است که در "دره سرخدر" واقع در 1200 متری غرب مجسمه تخریب شده بودا، چند مغاره بزرگ وجود دارد که نسبت به دیگر مغاره‌ها وسیع‌تر است که طول برخی از آنها 100 متر و عرض آنها به شش متر می‌رسد.
مغاره‌ها یادگار بودائیان
 |
بزرگترین این مغاره‌ها، مغاره چهل ستون است که در فاصله 700 متری شمال بودای بزرگ واقع شده است.
این مغاره دارای دهانه‌ای نسبتا تنگ است، اما داخل آن وسیع و شبیه لانه مورچه است که هر دالان با ستون از دیگری جدا میشوند.
در داخل این مغاره ستون‌های از دل کوه تراشیده شده است و به همین جهت به آن چهل ستون می‌گویند، ولی تعداد ستون‌های داخل آن بیشتر از چهل عدد میباشد.
این مغاره‌ها بیشتر در دل کوه‌ها و تپههای "دره فولادی"، "سرخدر"، "دره اژدر"، "دره ککرک"، "شش پل" و مرکز
بامیان حفر شده‌اند و وقتی از پایین این جداره‌ها به بالا نگاه می‌کنی سوراخ سوراخ و مشبک مشبک است مانند لانه زنبوری که در تنه درختی کهنه جا دارد.
با گذشت زمان و در بسیاری از تحولات تاریخی بسیاری از مغاره‌های دوران بودا نابود شده‌اند به همین دلیل استفاده از آنها نیز متفاوت بوده است.
مغاره‌ها پناهگاه مستمندان بامیانی
 |
شمار زیادی از ساکنان این مغاره‌ها افرادی هستند که در چند سال اخیر بعد از سال‌ها مهاجرت به وطن بازگشته‌اند و تعدادی هم زندگی در این مغاره‌ها را از بزرگانشان به ارث برده‌اند.
"خداداد" مرد 57 ساله‌ای که از ناحیه دست چپ معلول است تمام عمرش را در همین مغاره‌ها گذرانده است.
وی با خانواده شش نفری خود در یکی از مغاره‌های "سرخ قل" در نزدیکی تندیس بودای "صلصال" زندگی میکند.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس گفت: من به غیر از این مغاره درهیچ جای دیگری زندگی نکرده‌ام به اینجا عادت کرده‌ام، این مغاره خانه من است، با تمام سختیهایی که در این مغاره وجود دارد ساخته‌ام.
"خدیجه" زنی 53 ساله و از زنان بی سرپرستی است که مسئولیت یک خانواده هشت نفری را بر عهده دارد، از ساکنان یکی از مغاره‌ها است.
وی خاطر نشان کرد: تاکنون چندین بار به شهرداری و دیگر ارگان‌های دولتی درخواست دادم تا برایم سرپناهی تهیه کنند اما هیچ ارگان دولتی و غیر دولتی به من کمک نکرد که از این مغاره خارج شوم.
"محمد کبیر" 70 ساله، از مهاجرینی است که بعد از سال‌ها مهاجرت به افغانستان بازگشته و در "دره سنگ چسپان" در یک مغاره فاقد پنجره، زندگی میکند.
آروزی خروج از مغاره
 |
محمد کبیر که از زندگی در این مغاره‌ها به ستوه آمده است، گفت: زندگی در این مغاره آن قدر سخت است که اگر حیوانی را به اینجا بیاورید فرار میکند، ما ناچار هستیم چون جایی برای زندگی نداریم بالاجبار در مغاره‌های نمناک زندگی می‌کنیم.
بامیان از مناطق سردسیر افغانستان است که زمستان‌های بی‌نهایت سردی دارد و راه‌های مواصلاتی به این ولایت به دلیل شدت ریزش برف در فصل سرما به مدت چهار ماه مسدود است.
سرپناه مغاره نشینان در انتظار موافقت حامد کرزی
 |
"خادم حسین فطرت" شهردار بامیان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در مورد واگذاری زمین یا تهیه سرپناه برای مغاره نشینان اظهار داشت: ولایت بامیان وسعت زیادی ندارد، زمین‌هایی که برای ساخت منزل برای مغاره نشینان و مهاجران این ولایت در نظر گرفته شده است، پس از تأیید رئیس‌جمهور به آنان واگذار خواهد شد.
پیش از این نیز "حبیبه سرابی" والی بامیان گفته بود: بدلیل نبود هماهنگی بین وزارت مهاجرین، توسعه شهری و مقامات دولتی در مرکز و همچنین نبود مهندسی شهری در این ولایت، شمار زیادی از مهاجران و مردم فقیر بامیان هنوز هم در مغاره‌های دوران بودا زندگی می‌کنند.
در همین حال یونسکو و اداره بناهای تاریخی افغانستان در تلاش هستند تا این مغاره‌ها را از سکنه خالی کنند تا وضعیت تاریخی این منطقه حفظ شود.
ساکنان این مغاره‌ها که با فقر دست و پنجه نرم می‌کنند، اکنون نگرانی دیگری بر نگرانی‌هایشان افزوده شده است فکر از دست دادن تنها سرپناه، چون کابوسی بر سر آنها سایه افکنده است.
اخبار ویژه
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
