برائت بدون عذرخواهی از وعده‌های برجام

به گزارش پایگاه 598 به نقل از فارس، بیش از 3 ماه از اجرای برجام یا همان توافق نهایی میان دولت روحانی و کشورهای 1+5 می‌گذرد.

توافقی که عده‌ای معتقدند روحانی بر اساس وعده‌های پیرامون آن بوده که توانسته رأی مردم را در سال 92 از آنِ خود کند و همین عده نیز معتقدند که اصلاح‌طلبان با وعده و وعید‌های خود به مردم در همین باره بوده که توانستند نتیجه مثبتی را در انتخابات هفتم اسفند 94 کسب کنند و یا در تهران، اصولگرایان را با شکست کامل مواجه کنند.

در فضای امروز که به «پسابرجام» موسوم شده است اما مردم شاهد اتفاقات خاصی هستند که می‌توان گفت بر اساس وعده‌های روحانی هرگز انتظار آنها را نداشتند و اساساً هیچیک از رخدادهای بروز یافته در پسابرجام لیاقت دریافت نام «دستاورد برجام» را بر اساس انتظار مردم ندارند.

در روزهای پسابرجام، آمریکا هنوز هم اقدام به تحریم ایران می‌کند، تحریم‌های سابق بصورت عمومی لغو نشده‌اند و فقط بخش کوچکی از آنها تعلیق شده‌اند، دارایی‌های ایران با احکام مزوّرانه توسط کاخ سفید مصادره می‌شود، خبری از ارزانی موعود نیست، میزان صادرات نفتی ایران افزایش یافته است، آمریکا ایران را متهم به حمایت از تروریسم می‌کند و دولت ایران هم آمریکا را راهزن و دزد خطاب کرده است، سوئیفت یا شبکه شتاب بین‌المللی باز شده اما به گفته آگاهان، بانک‌های غربی از همکاری با ایران امتناع می‌کنند و...

در همین حال از جانب کسانی مثل روحانی، عددی از دولتی‌ها و کسانی از میان حامیان دولت و اصلاح‌طلبان در اشاره به رخدادهای دوران پسابرجام اینطور شنیده می‌شود که «مگر همه چیز پول است»؟!، «روحانی هیچ وعده خاصی به مردم نداده است»، «باید منتظر دستاوردهای برجام در دولت بعدی بود»، «از برجام فقط 3 ماه گذشته است»، «از اول هم نگفتیم تمام تحریم‌ها لغو می‌شود»، «اگر دستاوردهای برجام محقق نشود مردم اعتراض خیابانی می‌کنند»، «برجام عصای موسی(ع) نیست که معجزه کند» و «عده‌ای نمی‌گذارند دستاوردهای برجام محقق شود»!

در میانه این فضای پارادوکسیکال با آن «وعده‌های باغ سبز»‌ اما بایستی اذعان کرد که نه واقعیت‌های ملموس پسابرجام و نه آنچه دولت و اطرافیانش برای فروکاهیدن از سطح انتظارات مردم از برجام عنوان می‌کنند و مزاجی شبیه «مهار کردن مطالبات» (مضمون مورد اشاره مشاور اقتصادی روحانی!) دارد اما هیچیک نمی‌توانند رافع وعده‌ها و شعارهای آقای روحانی در زمینه برجام باشد.

شعارهایی که شاه‌بیت اصلی آنها 3 مقوله «لغو تمام تحریم‌ها»، «ارزانی» و «تمام شدن تهدیدات کاخ سفید» بود و دولتی‌ها و اصلاح‌طلبان که این شعارها را در قالب جملاتی مثل «سطح معیشت ارتقا می‌یابد»، «سانتریفیوژها باید بچرخد ولی چرخ زندگی مردم هم باید بچرخد»، «تحریم‌ها طناب دار و باتلاق اقتصاد ایران است» و... بیان می‌کردند؛ بصورت علی‌الدوام تحقق هر سه وعده اصلی خود را (که البته ملحقاتی مثل اشتغال، حل مشکل آب خوردن، ازدیاد سرمایه‌گذاری خارجی و سکوی پرش اقتصادی بودن برجام هم بعداً به آنها اضافه شد) از انتخابات 92 به توافق موقت ژنو در همان سال، سپس به بیانیه لوزان، آنگاه به انعقاد و اجرای برجام، بعد به انتخابات مجلس دهم و اکنون هم به انتخابات دولت دوازدهم در سال 96 گره زده‌اند!

*آنچه روحانی درباره برجام به مردم وعده داد

مقدمه نسبتاً طولانی پیش‌گفته اگرچه در خاطر رسانه‌ها و افکار عمومی ایران مضبوط است و پژواک آنهمه وعده‌های عجیب و غریب برجامی «جماعت برجامیان» هنوز هم تکرار می‌شود اما بازخوانی دوباره وعده‌های برجامی رئیس‌جمهور روحانی، مدیران دولتی، چهره‌های هوادار دولت و اصلاح‌طلبان در این رابطه از آنرو در مقطع کنونی یک ضرورت است که هم سنجه‌ی دقیق‌تری برای مقایسه دوران کنونی پسابرجام با وعده‌های ارائه شده را در اختیار قرار می‌دهد و هم مانع رخدادهای ناخوبی به نام «دستاوردسازی برای برجام» و یا «مقصّرتراشی برای بی‌دستاوردی برجام» می‌شود.

در ادامه به تعدادی از وعده‌های رئیس‌جمهور روحانی درباره برجام و دوران کنونی پسابرجام اشاره می‌شود:

***

_ رئیس جمهور در سال 92:

«سانتریفیوژها باید بچرخد اما چرخ زندگی مردم هم باید بچرخد.»

_ روحانی در مراسم نهمین سالگرد روز ملی فناوری هسته‌ای در فروردین سال 94:

«ما هیچ توافقی را امضا نخواهیم کرد مگر اینکه در روز اول اجرای توافق تمامی تحریم‌ها فوراً لغو شود»

_ رئیس‌جمهور طی اظهاراتی پس از تفاهم لوزان در فروردین 94:

«طبق این چارچوب همه تحریم‌ها چه مالی، اقتصادی و بانکی در همان روز اجرای توافق لغو خواهد شد...در همان روز اجرای توافق، همه قطعنامه‌ها علیه ایران لغو خواهد شد...در تعامل با جهان، بحث ما فقط هسته‌ای نیست، این پله اول برای رسیدن به بام تعامل سازنده با جهان است، پیشرفت و توسعه و ثبات و امنیت در جهان بدون همکاری و هماهنگی نمی‌شود...ما خواهان پایان تنش و خصومت هستیم؛ ما دست دوستی را به‌سوی همه کشورهایی که به ملت ایران احترام بگزارند، دراز می‌کنیم.»

_ روحانی در سخنرانی در جمع مردم مازندران در تاریخ 20 مهر 94:

«امروز باید برجام سکویی برای جهش اقتصادی جوانان غیور باشد.»

_ سخنرانی روحانی در هفته محیط زیست مورّخ 17 خرداد 94:

«ما وقتی می‌گوییم باید تحریم‌های ظالمانه رفع شود بعضی‌ها چشمان‌شان زیاد نچرخد. تحریم‌های ظالمانه باید از بین برود تا سرمایه بیاید و مشکل محیط زیست، اشتغال، صنعت و آب خوردن مردم حل شود»

_ روحانی طی سخنانی در 23 تیرماه 94:

«امروز به ملت شریف ایران اعلام می‌کنم که طبق این توافق، در روز اجرای توافق، تمامی تحریم‌ها، حتی تحریم‌های تسلیحاتی، موشکی هم به صورتی که در قطعنامه بوده، لغو خواهد شد. تمام تحریم‌های اقتصادی شامل مالی، بانکی، بیمه، حمل و نقل، پتروشیمی و فلزات گرانبها به طور کامل لغو خواهد شد و نه تعلیق و حتی تحریم تسلیحاتی هم کنار گذاشته می‌شود»

_ اظهارات رئیس‌جمهور در چهارم مرداد 94:

«آذر92 گفتم ساختمان تحریم ترک خورده است و امروز در کنگره و سنا اذعان دارند که ادامه تحریم امکان پذیر نیست»

_ اظهارات روحانی در 11 مرداد 94:

«به روزی می ‌رسیم که رسماً لغو همه تحریم‌ها اعلام می‌شود و همه مراحل قانونی را پشت سر گذرانده و اقداماتی که باید انجام دهیم را آغاز می کنیم و ان شاء‌الله ظرف حدود یک ماه اقدامات خود را انجام می‌دهیم و آژانس هم آن اقدامات را تأیید می‌کند و عملاً لغو تحریم‌ها به اجرا در می‌آید. با لغو این تحریم‌ها، فضا عوض می‌شود، سرمایه و تکنولوژی به کشور می‌آید»

_ بخشی از بیانیه روحانی در 27 دیماه 94 بمناسبت انعقاد برجام:

«امروز با اعلام رسمی اجرای برجام، از پرونده هسته‌ای ایران، امنیت‌زدایی شد؛ قطعنامه‌های ظالمانه علیه ملت ایران، لغو گردید؛ طومار تحریم درهم پیچیده شد، حقوق هسته‌ای ایران تثبیت گردید و اقتصاد ایران در مدار اقتصاد جهانی قرار گرفت. می‌دانم در طول سال‌های تحریم و فشار، بر شما چه گذشته است. اما اکنون که زنجیرهای تحریم از پای اقتصاد ایران گسسته شده و عزت و استقلال کشور نمایان گشته است، اکنون زمان ساختن و بالیدن است.»

_ اظهارات روحانی در 31 فروردین 95 در سفر به سمنان:

«در این 3 ماه ببینید چه گشایش‌های فراوانی ایجاد شده است؟»

*آنچه مدیران روحانی درباره برجام به مردم وعده دادند...

جدای از وعده‌های برجامی روحانی، اما مدیران دولت وی نیز در این زمینه از رئیس‌جمهور عقب نمانده و مقولاتی را به تحقق برجام گره زده‌اند که اشاره دوباره به آنها به دلایلی که ذکر کردیم، ضروریست:

_ شهیندخت مولاوردی: بسیاری از برنامه‌هایی که بار مالی (بیمه زنان خانه‌دار) داشتند به خاطر مسائلی همچون تحریم‌ها و کاهش قیمت نفت با مشکل مواجه شدند.

_ محمد شریعتمداری: امیدواریم با گشایش‌های بین‌المللی گره از پای فعالان اقتصادی برداشته شود و به تصمیمات راهبردی در تحقق اقتصاد مقاومتی به عنوان تنها راه دستیابی به اقتصاد رقابتی دست پیدا کنیم!

_ مجید انصاری:‌ دولت بعد از اجرایی کردن توافق و رفع تحریم‌ها، گشایش بزرگی را برای جذب سرمایه گذاری، ایجاد اشتغال برای جوانان ایجاد خواهد کرد.

_ اسحاق جهانگیری: دولت می‌تواند در دوران پساتحریم با برنامه‌ریزی جدی، انبوهی از سرمایه را وارد کشور کند.

_ علی جنتی: بی تردید «برجام» در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و از جمله در حوزه فرهنگ و هنر تاثیرگذار است و می‌تواند زمینه‌هایی را برای توسعه فرهنگ و هنر و تعامل بین‌المللی فرهنگ و هنر فراهم کند.

_ سیدحسن هفده‌تن معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی: وزارت کار یا شورای عالی کار باید این طرح (مدل پیش‌بینی شده برای قراردادهای موقت) را تهیه و به تصویب هیئت‌وزیران برساند و خوشبختانه از ابتدای دولت تدبیر و امید شورای سه‌جانبه ملی مرتب پیرامون این مدل چانه‌زنی کرده‌اند که انشاالله با اجرای برجام و رفع تحریم‌ها کارفرمایان آمادگی زیادی دارند که این مدل را اجرایی کنند!

*آنچه حامیان روحانی درباره پسابرجام گفتند...

غیر از این اظهارات اما در میان حامیان رئیس‌جمهور روحانی و حتی عددی از مقامات دولت، صحبت‌ها و وعده‌های دیگری هم درباره دوران پسابرجام مطرح شده است که دانستن و خوانش دوباره آنها در مقایسه با آنچه که امروز و در فضای پسابرجام رخ می‌دهد، مقوّم قضاوتی صحیح‌تر پیرامون دوران پسابرجام است.

در ادامه به تعدادی از این وعده‌ها و نظرات اشاره می‌کنیم:

***

_ آقای هاشمی در روزهای قبل از برجام در گفت‌وگو با رسانه العهد و در اشاره به اثرات توافق احتمالی:

اولاً در ایران وضعمان به حالت عادی برمی‌گردد؛ ما در حالت عادی مشکلی در کشور نداریم؛ منابع زیادی در کشور هست که در ارتباط با همکاری‌های خارجی می‌توانیم هم بهتر نقد کنیم؛ هم بهتر بفروشیم و تکنولوژی‌های جدیدی لازم داریم که به‌فرض می‌توانیم آنها را بیاوریم؛ روابط تجاری‌مان تقویت می‌شود؛ تولیدمان خیلی بالا می‌رود؛ ما الآن تقریباً 40 تا 50 درصد ظرفیت تولید نقد سرمایه گذاری شده‌مان راکد است؛ یک دفعه تجارتمان چند برابر و تقویت می‌شود و ارتباطات جهانی ما تقویت می‌شود...خیلی از جاها آماده سرمایه‌گذاری هستند؛ مخصوصاً ایرانیان خارج مایل هستند که به ایران بیایند؛ ما هم ظرفیت بسیار بالایی برای سرمایه گذاری داریم؛ فقط زیرمجموعه پتروشیمی ایران کافیست که یک تمدن بزرگی در سواحل خلیج فارس ایجاد کند؛ نیروهای تحصیلکرده فراوانی داریم که زمینه کار برای آنها فراهم می‌شود؛ در خارج هم که روابط عادی شود زندگی راحت‌تر می‌شود و ایرانیان در داخل و خارج احساس امنیت می‌کنند؛ در مجموع فکر می‌کنم بسیار مفید است!

_ علی اکبر صالحی (وزیر خارجه احمدی‌نژاد و مقام مذاکره‌کننده دولت روحانی) قبل از برجام: جهان دیگر جهان قبل از برجام نخواهد بود.

_ علی یونسی (دستیار رئیس‌جمهور): مهمترین وظیفه دولت برای رفع بیکاری «توافق برجام» بود!

_ ابراهیم اصغرزاده، فعال اصلاح‌طلب: دولت نزدیک به دو سال است اولویت نخست خود را آن‌هم به قیمت تعویق سایر برنامه‌ها به حل مناقشه هسته‌ای داده که قابل قبول است. بنابراین مردم حق دارند آثار فوری نتایج این توافق را نیز ببینند.

_ داود هرمیداس باوند: با لغو اولین گروه از تحریم‌ها، فضا به کلی متفاوت خواهد شد.

نتیجه‌گیری:

بر اساس آنچه که 4 وزیر کابینه رئیس‌جمهور روحانی در نامه مشهور خود به رئیس‌جمهور بر آن صحّه گذاشتند، بخشی از رکود فعلی عارض شده بر اقتصاد کلان ایران به دلیل پدیده ایجاد «انتظار ارزانی» از سوی مردم بر اثر وعده‌های برجامی است.

این مسئله در کنار صدها وعده‌ای که وعده تغییر در اوضاع اقتصادی را به مردم می‌دادند و تغییر در اوضاع اقتصادی هم جز به معنی «ارزانی» نیست؛ شرایطی را بر «جماعت برجامیان» عارض کرده است که یا باید راه واقع‌بینی را برگزیده و ضمن ارائه گزارش به مردم، از اغلاط عملکردها و شعارهای خود عذرخواهی کنند و یا اینکه مجبورند به سمت «دستاوردسازی» و «مقصّرتراشی برای بی‌دستاوردی برجام» حرکت کنند.

اینکه در میانه این دوراهی، کدامین مسیر از سوی آنها انتخاب شود؛ سؤالی است که پاسخش در آینده مشخص می‌شود.