روی دیگر سکه ایران‌ هراسی رونمایی‌شد

بانک‌های ایران طی ماه‌های بعد از اجرایی شدن برجام، نتوانسته‌اند نقل و انتقالات پولی بین المللی و داد و ستدهای مالی خود را به‌صورت آزادانه انجام دهند. ایران همچنین با موانعی در زمینه بازگرداندن ده‌ها میلیارد دلار از درآمدهای نفتی خود که بر اساس تحریم‌های آمریکا در آن‌سوی مرزها بلوکه شده بود مواجه است. برخی بانک‌های غربی تأیید کرده‌اند که به‌دلیل نگرانی از تحریم‌های پابرجای دولت آمریکا از همکاری با ایران خودداری می‌کنند.

این مشکلات، درحالی کار را برای تجار و بانک‌های ایرانی سخت کرده که  آمریکا و قدرت‌های جهانی در قالب توافق برجام، متعهد به لغو تحریم‌های ایران هستند، اما خزانه‌داری آمریکا همچنان مانع از استفاده این کشور از سیستم مالی آمریکا یا دلار آمریکا می‌شود.

بسیاری از بانک‌های اروپایی در دوره تحریم‌ها به‌اتهام همکاری با ایران میلیون‌ها دلار جریمه شده‌اند و موافقتنامه‌هایی را به‌منظور مصالحه به امضا رسانده‌اند که در آنها مقرر شده برای سالها هیچ‌گونه همکاری‌ای با ایران نداشته باشند. بانک فرانسوی بی‌ان‌پی پاریبا در جولای 2014 توافق کرد که به‌دلیل نقض تحریم‌های ایران، سودان و کوبا 8.9 میلیارد دلار جریمه پرداخت نماید. کومرز بانک آلمان هم توافق کرد که 1.45 میلیارد دلار بابت انتقال پول از طریق سیستم مالی آمریکا به ایران و سودان جریمه پرداخت کند.

ولی‌الله سیف رئیس کل بانک مرکزی خواستار لغو این موافقتنامه‌هاست،‌ سیف که ماه پیش به آمریکا سفر کرده بود در شورای روابط خارجی این کشور تأکید کرد: «دلیلی ندارد که این تعهدات ادامه پیدا کند... اداره کنترل دارایی‌های خارجی باید این بانک‌ها را (از قید این تعهدات) آزاد نماید».

رئیس کل بانک مرکزی در جریان این سفر  همچنین گفت: تجار ایرانی باید اجازه داشته باشند معاملات دلاری انجام دهند و به سیستم مالی آمریکا دسترسی داشته باشند. «ما می‌خواهیم هر دو طرف این توافق به‌ویژه آمریکا اقدامات لازم را برای برداشتن موانع انجام دهد».

سیف گفت: قدرت‌های جهانی طرف مذاکره با ایران، باید به تمام آنچه تعهد داده‌اند عمل کنند، حتی اگر به این معنا باشد که قوانین و تنظیمات خود را تغییر دهند تا ایران به نظام‌های مالی آمریکا متصل شود و یا اینکه صراحتاً به تمام بانک‌های جهان اعلام کنند که به‌خاطر همکاری با ایران مجازاتی متوجه آنان نخواهد بود، باید هرچه لازم است انجام دهند در غیر این صورت برجام مفهوم خود را از دست خواهد داد.

هرچند بازتاب اظهارات جنجالی سیف در داخل و خارج از کشور بسیار گسترده بود ولی نکته قابل تأمل در این اظهارات علاوه بر اینکه برجام تقریباً هیچ دستاوردی برای ایران نداشته این بود که آمریکا باید برای همکاری بانک‌های خارجی با ایران گام عملی بردارد.

و به همین خاطر هم است که سیف در شورای روابط خارجی آمریکا تأکید کرده این کشور باید هر اقدامی برای برقراری رابطه بانک‌های خارجی با ایران بردارد، حتی اگر شده صراحتاً باید به بانک‌های جهان اعلام کند که با ایران همکاری داشته باشند.

ترسی که آمریکا بین بانک‌های بزرگ جهان ایجاد کرده باعث شده تا ایران هراسی همچنان و با وجود برجام پایدار باشد و بانک‌های بزرگ دنیا کماکان از رابطه با ایران امتناع کنند.

این موضوعی است که از سوی مردان ارشد کابینه یازدهم بارها اعلام شده است؛ اسحاق  جهانگیری معاون اول رئیس جمهور گفته است: در مواردی با بانک‌های کوچک آسیایی مبادلاتی انجام شده است اما بانک‌های بزرگ به‌دلیل فشارهای آمریکا در معاملات با احتیاط برخورد می‌کنند.

علی طیب‌نیا نیز از برقرار بودن سوئیفت گفته ولی تأکید کرده که اکنون بانک‌ها به‌سادگی می‌توانند از سوئیفت استفاده کنند، ضمن اینکه روابط کارگزاری بانکی ایران با بانک‌های کوچک خارجی برقرار شده است ولی برخی بانک‌های بزرگ همچنان از این اتصال هراس دارند که با گفتگو برطرف می‌شود.

اهمیت موضوع و اخلالی که آمریکا با وجود برجام در برقراری ارتباط بانک‌های بزرگ دنیا با ایران ایجاد کرده کار را به جایی رسانده که امام خامنه‌ای نیز در دیدار اخیرشان با کارگران به این موضوع بپردازند و از ایران هراسی که آمریکا مسئول آن در جهان است، سخن بگویند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با کارگران «انجام مبادلات بانکی با زحمت و کندی زیاد و اخلال آمریکایی‌ها در معاملات بانکی» را نمونه‌ای آشکار از زمینه‌های بدبینی برشمردند و گفتند: اکنون موضوع اختلال در معاملات بانکی را مسئولان نیز می‌گویند اما چرا بانکهای بزرگ دنیا حاضر به همکاری با ایران نیستند؟

رهبر معظم انقلاب اسلامی گفتند: علت آنکه بانک‌های بزرگ دنیا حاضر به همکاری با ایران نیستند، «ایران‌هراسی»‌ای است که آمریکایی‌ها ایجاد کرده و ادامه می‌دهند. ایشان تأکید کردند: بارها گفته‌ام که نمی‌توان به آمریکایی‌ها اعتماد کرد و اکنون علت این مسئله در حال روشن شدن است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به اینکه بر روی کاغذ می‌نویسند و می‌گویند "بانکها با ایران معامله کنند" اما در عمل، به‌گونه دیگری اقدام می‌شود تا «ایران‌هراسی» به‌وجود آید، افزودند: آمریکایی‌ها می‌گویند ایران یک کشور حامی تروریسم است و ممکن است به‌علت حمایت از تروریسم، مورد تحریم قرار گیرد.

ایشان تأکید کردند: این مطالب چه پیامی را به بانکها و طرفهای خارجی منتقل می‌کند؟ پیام این مطالب این است که برای معامله با ایران اقدام نکنید و در نتیجه، عملاً بانک‌ها و سرمایه‌داران خارجی از تعامل با ایران به هراس می‌افتند.

رویکرد آمریکا در ایران‌هراسی درحالی کماکان ادامه دارد که یکی از مهمترین توجیهات حجت الاسلام حسن روحانی در دو سال اخیر برای مذاکره و برجام این بود که این توافق پایان ایران‌هراسی خواهد بود.

البته شاید از یک منظر درست باشد و آن هم اینکه در خصوص هسته‌ای رژیم صهیونیستی و آمریکا کشورهای منطقه و دنیا را می‌ترساندند که اگر ایران به بمب اتمی دست پیدا کند همه شما را نابود می‌کند و به این شکل ایران‌هراسی را در حوزه نظامی به راه انداختند و برجام شاید در کاهش این ترس تأثیرگذار باشد.

ولی الآن روی دیگری از سکه ایران‌هراسی در حوزه اقتصادی رونمایی شده است. آمریکا علی‌رغم لغو تحریم‌ها و تصویب برجام کشورهای اروپایی را پشت پرده از انجام معاملات اقتصادی با ایران به‌ویژه معاملات بانکی با انواع تهدیدها می‌ترساند و این همان ایران‌هراسی است که مقام معظم رهبری نیز به آن اشاره کرده‌اند.

بنابراین کماکان ایران‌هراسی وجود دارد و این یعنی برجام نه‌تنها ارمغانی برای کشور نداشته بلکه در حوزه اقتصادی نیز هراسی به‌لطف آمریکا در کشورهای دنیا ایجاد شده که آنها حاضر به همکاری با ایران نیستند.