قزوه در ابتدای این مراسم با بیان اینکه فردی در بزنگاههای انقلاب به میدان آمد و حرف خودش را زد، به پیام رهبر معظم انقلاب به مناسبت درگذشت این نویسنده اشاره کرد و گفت: این پیام از جنس دیگری بود و نشاندهنده نگاه ویژه رهبر انقلاب به آقای فردی بود. در این پیام ایشان با صفات زیادی همچون متعهد، مجاهد، مومن، سختکوش و انقلابی آقای فردی را ستوده بودند و همه میدانیم که رهبر انقلاب در پیامهایشان به کسی نان قرض نمیدهند بلکه صفاتی را به افراد نسبت میدهند که مستحق آن هستند.
یعقوب توکلی، نویسنده و پژوهشگر حوزه تاریخ، در این مراسم با خطاب قرار دادن زندهیاد فردی به عنوان استاد ادب و ادبیات گفت: قرار بود سال 89 به درخواست بعثه مقام معظم رهبری نویسندهای معرفی شود تا گزارش حج را به صورت ادبی بنویسد. توافق اکثر نویسندگان بر امیرحسین فردی بود. وقتی این موضوع را با وی در میان گذاشتیم، علیرغم علاقهای که داشت، بخاطر حال مادرش قبول نکرد که به این سفر برود.
وی ادامه داد: این ماجرا در روزگاری رخ داده است که والدین به دنبال فرزندان خود هستند و از فرزندان بی مهری رخ میدهد. این خاطره از فردی من را به یاد علاقه اویس قرنی به مادرش میاندازد. این تجربهای است که در جهان امروز استحصال نمیشود.
بیدج: خلوص و متانت در روح فردی جولان و دوران داشت
موسی بیدج، مترجم، نیز در ادامه با اشاره به اینکه ما سالها با آثار فردی زندگی کردیم، به ویژگی های اخلاقی او اشاره کرد و یادآور شد: متانت، خلوص و بزرگواری در روح این نویسنده جولان و دوران داشت؛ به طوری که وقتی به دفتر کار او میرفتیم احساس امنیت خاطر میکردیم.
به گفته وی؛ فردی وقار خاصی داشت. اگر قرار است که از او یاد کنیم، بهتر است جوانان را به خواندن کتابهای او تشویق کنیم؛ چرا که کتابهای او بینشی مورد نیاز جامعه به مخاطب میدهد.
موسی بیدج، مترجم، نیز در ادامه با اشاره به اینکه ما سال ها با آثار فردی زندگی کردیم، به ویژگی های اخلاقی او اشاره کرد و یادآور شد: متانت، خلوص و بزرگواری در روح این نویسنده جولان و دوران داشت؛ به طوری که وقتی به دفتر کار او می رفتیم احساس امنیت خاطر می کردیم.
به گفته وی؛ فردی وقار خاصی داشت. اگر قرار است که از او یاد کنیم، بهتر است جوانان را به خواندن کتاب های او تشویق کنیم ؛ چرا که کتاب های او بینشی مورد نیاز جامعه به مخاطب می دهد.
پرویز: ادبیات انقلاب به فردی مدیون است
محسن پرویز از دیگر سخنرانان حاضر در این مراسم بود. وی با اشاره به نقش فردی در احیای ادبیات داستان انقلاب و پرورش شاگرادان بسیار در این زمینه گفت: فردی جزو کسانی بود که دانش خود را دوست داشت به دیگران منتقل کند. او در این راه هیچ ادعایی نداشت و عمین امر در جذب دیگران بسیار موثر بود . پاکی روح فردی مشتبه پاکی و خلوص آثارش است. نوشته های فردی در ایام جنگ منطبق با آن روزگار نبود و در حوزه ادبیات کودک و نوحوان نوشته شده بود. او تمام تلاش خود را در حفظ دستاوردهای انقلاب به کار بست.
کم داریم افردای را که از ابتدای انقلاب تاکنون ثابت قدم مانده باشند. ما کسانی را در ابتدای انقلاب داشتیم که ریش بلند داشتند و دیگران را که مانند آنها نبودند مسخره می کردند. این افراد بعد از چند سال انتقام آن رفتارهای نادرست را از افراد معتقد گرفتند. فردی همان حالت اولیه خود را حفظ کرد و روز به روز مصمم تر ادامه داد. فردی سال 68 با فردی سال 88 راسخ تر در مسیر انقلاب بود.
به گفته این نویسنده حوزه ادبیات کودک و نوجوان؛ داستان انقلاب مدیون فردی است. او داستان انقلاب را احیا کرد. اگر هر کدام از ما نیز چنین رویه ای داشتیم، وضعیت ادبیات امروز ما بهتر بود. از دست دادن او صدمه بزرگی به شعرا و نویسندگان ما وارد کرد. او جزو چهرههای ماندگاری است که در حوزه ادبیات کودک و نوجوان فعالیت کرد و کتاب «آشیانه در مه» او یکی از بهترینهای سالهای پس از انقلاب در حوزه ادبیات نوجوانان است. امیدوارم او مزد تلاشهای خود را در آن دنیا از حق تعالی دریافت کند.
ناصری: فردی مرید و مربی شهدا بود
محمد ناصری از شاگردان زندهیاد فردی و از اعضای شورای نویسندگان مسجد جوادالائمه(ع) نیز در سخنانی به نقش امیرحسین فردی در تربیت نویسندگان مسجد و جمع کردن جوانان در این مکان مقدس اشاره کرد و گفت: مسجد جواد الائمه(ع) توفیق بزرگی داشت که امیرحسین فردی در آنجا بود که به واسطه حضور او، اتفاقات خوبی شکل گرفت. اگر ما افتخار میکنیم که از بچههای مسجد جوادالائمه(ع) هستیم، خود مسجد به حضور زندهیاد فردی افتخار میکند.
وی ادامه داد: فردی به واسطه شخصیتی که داشت، مربی بسیاری از جوانان، نوجوانان و حتی بزرگسالان بود. او مربی تعداد بسیاری از شهدا بود و در جریان زندگی و خاطرات آنها قرار داشت و این یکی از بزرگترین توفیقات زندگی او بود. وی به واسطه خلقیاتی که داشت توانست افراد از طیفهای مختلف را در مسجد جوادالائمه(ع) جمع کند؛ از کسانی که علاقهمند به فوتبال و کوهنوردی بودند گرفته تا کسانی که مشتاق ادبیات و داستاننویسی بودند. به واسطه حضور او افراد مختلفی چون مرحوم سلحشور به مسجد جوادالائمه(ع) آمدند.
به گفته ناصری؛ این گروه بعد از انقلاب نیز با فردی کار خود را ادامه دادند و از میان این طیف، شهدایی نیز به انقلاب تقدیم میشود که هماکنون تصویر آنها بر دیوار مسجد است. همه این شهدا با فردی ارتباط داشتند و فردی را به عنوان مربی و مرید خود میدانستند. او در ساختن شخصیت این شهدا نقش بسیار داشت. یکی از کسانی که از این میان معروفتر است، شهید حبیب غنیپور است که فردی به دست او قلم داد. از این نظر زندگی و نام امیرحسین فردی بدون نام شهدا معنا و مفهومی ندارد. او به این معتقد بود که همه آدمها با تجربههای مختلف باید بتوانند زیر سقف مسجد جمع شوند.
تشابه امیرحسین فردی به جلال آل احمد: هر دو در نبض زمانه خود حضور داشتند
مصطفی جمشیدی، نویسنده، نیز در ادامه این مراسم به بیان شباهتهای میان زندهیاد فردی با مرحوم جلال آل احمد پرداخت و گفت: از وجه سلوک میتوان این دو نویسنده را با یکدیگر مقایسه کرد. کارهای دانشور بر آثار جلال برتری داشت و حتی خود جلال داستانهایش را قبل از چاپ به همسرش نشان میداد و نظر او را جویا میشد. اما آنچه که جلال را از دیگر نویسندگان متمایز میکند، وجه سلوک و رفتار آرمانی و مبارز بودنش است. او در نبض زمانه خود حضور داشت و وجه داستاننویسی او در پس این وجه قرار دارد. فردی نیز چنین خصوصیتی داشت. او وظیفهمند و مقید بود و زندگی پر برکت او نشانهای از وظیفهمندی او بود.
به گفته او؛ فردی در زندگیاش اشتباه داشت و آن اشتباه این بود که هیچگاه به دنبال پست و مقام نرفت و مقید به آرمانهایش بود؛ این در حالی است که گویا برای ما طبیعی شده است که به دامن ضد ارزشها بلغزیم؛ رویکردی که متأسفانه در این ایام دیده میشود و این وظیفه نویسندگان است که این قبیل سادهاندیشی را پس بزنند.
جمشیدی یادآور شد: فردی در اوج نویسندگیاش بدورد حیات گفت. من کتاب «اسماعیل» را واقعیترین اثر او میدانم. فردیت فردی از خلاقیت او نشأت میگرفت. او در این رمان به خلاقیت معقولی رسیده بود که توانست به حد نصابی از تاریخ سلوک یک انسان و رمان انقلاب دست یابد.
محسن مؤمنی شریف، رئیس حوزه هنری، آخرین سخنران این مراسم بود. وی با بیان اینکه در این سه سال زمانی نبوده است که به یاد مرحوم فردی نباشم، گفت: او از هر حیث بر نزدیکان خود تأثیر میگذاشت. از شاگردان او در مسجد جوادالائمه(ع) تشکر میکنم که نگذاشتند یاد و راه او فراموش شود.
وی ادامه داد: فردی معتقد به ادبیات انقلاب بود و در این راه اهل مدارا و تسامح نبود. انقلاب برای او خط قرمز محسوب میشد.
رئیس حوزه هنری یادآور شد: ما درباره نویسندگی فردی کم صحبت کردهایم. او علاوه بر نقش معلمی در حوزه ادبیات انقلاب، نویسنده خوبی نیز در این حوزه بود و دست توانایی در تصویرسازی و توصیف طبیعت داشت.
در پایان این مراسم لوح تقدیری از سوی حوزه هنری به فرزند زندهیاد فردی اهدا شد.