طراحي شبكه جنسيتي در دولت خاتمي براي اجراي پروژه‌هاي سياسي

 

 

بخش اول: عصبانيت فمنيست‌ها از نپيوستن ايران كنوانسيون‌هاي غربي /رويكرد دولت خاتمي با ديدگاه روحانيت و به‌خصوص شخص امام(ره) مغايرت داشت

 

 

 

 

دکتر زهره طبیب زاده درباره رویکردهای فرهنگی و اجتماعی دولت اصلاحات گفت: دولت اصلاحات رويكرد كاملاً غرب‌زده و ليبراليستي داشت، با ارتباطي كه با آژانس‌هاي بين‌المللي داشت و با اتحاد استراتژيك فكري با غرب و خودباختگي فكري‌اي كه سران جبهه اصلاحات در مقابل فرهنگ غرب داشتند كه تجلي مشخص آن در افرادي مثل آقاي عطاالله مهاجراني و به نظر من شخص خود آقاي خاتمي و ساير عناصري كه با ايشان همكاري مي‌كردند، طبعاً اينها تلاش مي‌كردند سياست دين‌زدايي ـ‌دين به مفهوم دقيقاً واقعي ديدگاه‌هاي حضرت امام و با برداشتي كه حضرت امام از مقوله دين دارند و فقه جواهري كه ايشان مي‌فرمايند‌ـ‌ پيش ببرند. رويكرد اين آقايان از لحاظ تئوريك كاملاً با ديدگاه روحانيت و به‌خصوص شخص حضرت امام مغايرت داشت، بنابراين با آن عقبه فكري ضعيف و التقاط فكري با فرهنگ غرب تلاش كردند به هر نحو ممكن اسلامي را كه حضرت امام مطرح كرده بودند، در دانشگاه‌ها كمرنگ كنند و اگر هم ظاهري از اسلام وجود دارد، باطن اسلام از بين برود.

 

وی درباره نحوه انتصابش به مشاورت رئیس جمهور و رئیس مرکز امور بانوان و خانواده در دولت نهم گفت: من با آقاي دكتر احمدي‌نژاد ارتباط و آشنايي نداشتم، ولي همسرم (آقای دکتر صالح‌زاده عضو هیات علمی و رئیس دانشکده عمران دانشگاه علم و صنعت) با ايشان دوست نزديك بودند و ايشان را مي‌شناختند. فكر مي‌كنم از طريق دوستان به شكلي غيرمستقيم اين آشنايي ايجاد و اين اطلاع به ايشان داده شد. با من تماس گرفته و مسئله مشاورت ايشان در امور بانوان مطرح شد. بنده در ابتدا نپذيرفتم و افراد اصلح نسبت به بنده را كه در اين حوزه كار كرده بودند، پيشنهاد كردم، ولي اظهار لطفي كه بزرگواران داشتند، شايد صلاح مي‌دانستند حضور پيدا كنم.

 

طبیب زاده درباره محتوای جلسه اش با دکتر احمدی نژاد قبل از انتصاب گفت: از من خواستند نظراتم را در باره زنان در عرصه‌هاي مختلف بيان كنم. بنده هم نوشته‌اي را تنظيم و ديدگاه‌هايم را در مورد زنان و مشكلات آنها مطرح كردم، به‌خصوص جوانان، چون من بعد از انقلاب همه عمرم را در دانشگاه بوده‌ام و با زير و بم مسائل دانشگاه آشنا و با گرايش‌هاي روشنفكر‌ي و مسائل علمي و فرهنگي آنجا بسيار آشنا بودم. ديدگاه‌ها و مسائل خودم و اولويت‌هايي را كه در حوزه زنان از نظر خودم مطرح بود مطرح و راهكارهايي را پيشنهاد كردم و خدمت ايشان دادم تا مطالعه كنند و بعد هم ايشان براي همكاري ابراز تمايل كردند.

 

رئیس مرکز امور بانوان و خانواده در دولت نهم درباره وضعیت این مرکز در دولت اصلاحات اصلاحات نیز گفت: خانم شجاعي دست بسيار بازي در اين حوزه داشتند و آقاي خاتمي امكانات بسيار خوبي در اختيار ايشان گذاشته بودند و من كم و بيش و جسته گريخته شنيده بودم كه ايشان دست بازي داشتند، تقريباً اهداف بسيار عميق و سياسي خاصي را در حوزه زنان طراحي و برنامه‌ريزي كرده بودند. شبكه جنسيتي وسيعي را تشكيل داده بودند كه در تمام استان‌ها و شهرستان‌ها سرشاخه‌هايي داشت كه با هم مرتبط بودند كه اگر قرار باشد حركت‌هاي سياسي و جنبشي از طريق زنان صورت بگيرد، يك تشكيلات اجرايي پشتوانه اين قضيه باشد.

 

عرض مي‌كردم كه تقريباً در تمام وزارتخانه‌ها، اين دو رويكرد فمينيستي در قالب فعاليت‌هاي مشاوره امور بانوان آن مركز و سازمان سياسي يا ارگان دولتي حضور داشت، از بهزيستي گرفته كه رويكردهاي خود را مستقيماً اعمال مي‌كردند تا هلال‌احمر، آموزش و پرورش، وزارت كشور به‌شدت در اين زمينه فعال بود، وزارت امور خارجه، دانشگاه‌ها و جاهايي كه خانم‌ها يا به عنوان كارمند يا بهره‌برداران از آن واحد اجتماعي بودند، حتي وزارت جهاد كشاورزي و جاهاي ديگري كه در مورد زنان روستايي فعاليت مي‌كردند.

 

 

وی افزود: در واقع تلاش‌شان اين بود كه بحث تقابل زنان با مردان را در قالب يك گفتمان حقوقي در عرصه‌هاي مختلفي كه امكان حضور و ظهور و فعاليت داشتند، مطرح كنند. روي بحث حقوق زنان خيلي تأكيد مي‌كردند و چيزي كه اصلاً برايشان حائز اهميت نبود، بحث خانواده بود. از آن طرف مشاركت اجتماعي زنان را به صورت افراطي تبليغ مي‌كردند، روي اشتغال زنان به صورت افراطي كار و تبليغ مي‌كردند. در رويكردهايي كه نظام سرمايه‌داري در باره توسعه در حوزه زنان قائل است، اينها دقيقاً با حمايت‌هاي آژانس‌هاي بين‌المللي تلاش مي‌كردند بومي‌سازي و در قالب تشكيلات‌هاي مختلف اجرايي و اداري ساماندهي كنند. رد پاي اين قضيه را مي‌شود در گسترش بي‌ضابطه و غيرمتعارف (N.G.O)ها و سازمان‌هاي مردم‌نهاد زنان با رويكردهاي كاملاً فمينيستي ‌ديديد كه از زمان آنها تشكيل شده بود. ما چيزهايي تحت عنوان مراكز خيريه با رويكرد ديني داشتيم كه مساجد، منشأ تشكل اين خانم‌‌ها بود، بسيج را به عنوان حركت‌هاي مردمي انقلابي‌اي كه زنان متعهد و متدين ما در قالب پايگاه‌هاي بسيج متمركز مي‌شدند،‌ داشتيم. اينها بحث فرهنگسراها و (N.G.O)ها را مطرح كردند كه در واقع مي‌خواستند پايگاهي براي زنان در مقابل پايگاه‌ سنتي‌‌ـ‌مذهبي‌اي‌ كه در قالب بسيج و مساجد و مراكز خيريه زنان داشتيم، با رويكرد غربي ايجاد كنند. حضورشان در اجلاس‌هاي بين‌المللي در مورد زنان كاملاً همسو با رويكردهاي غربي بود و تيم‌هاي سازمان‌يافته‌اي داشتند كه در آژانس‌هاي بين‌المللي و كنوانسيون‌ رفع تبعيض از زنان تلاش كردند با اعمال فشار روي دولت و اعمال فشار بسيار زياد روي شخص رئيس‌جمهور وقت ـ‌آقاي خاتمي‌‌ـ اين را در دولت و پيوستن به اين كنوانسيون را تصويب كند.

 

خانم دکتر طبیب زاده در پاسخ به این سوال که آیا دیدگاه های دکتر احمدی نژاد از ابتدای دولت نهم تاکنون عوض شده است، گفت: من گمان نمي‌كنم ديدگاه آقاي دكتر احمدي‌نژاد نسبت به عقايد ديني در باره اصل بحث پوشش و حجاب و عفاف تناقضي با ديدگاه ساير بزرگواران در كل نظام يا با روحانيت داشته باشد. اين تعارض وجود ندارد. تفاوتي كه به نظر من رويكرد ايشان با ديگران دارد و اقتضا ايجاد مي‌كند ـ‌‌از جمله در طرح امنيت اجتماعي‌ـ‌ حمايت‌ها يا عدم حمايت‌هاي دولت از اين طرح، برخوردهاي تاكتيكي و سليقه‌‌اي‌‌ نسبت به نحوه برخورد با اين پديده اجتماعي است. بعضي از افراد در جمهوري اسلامي بسيار آرمان‌گرا هستند و راجع به هر مسئله‌اي خيلي آرماني برخورد مي‌كنند. اتفاقاً آقاي دكتر احمدي‌نژاد بسيار آدم تشكيلاتي‌اي است و ستادي عمل مي‌كنند و جزئي‌نگر هستند و در عين حال كه يك‌سري از آرمان‌ها را قبول دارند، ولي براي رسيدن به آن آرمان‌ها تاكتيك‌هاي مشخصي هم دارند.

 

مشاور سابق رئیس جمهور درباره مسئله برخورد انتظامی با بانوان بدحجاب در سالهای گذشته گفت: من نمي‌خواهم در نفي و اثبات نيروهاي انتظامي صحبت كنم، اما بحث من اين است كه اگر ما اين مدل برخورد را نفي مي‌كنيم، چه مدل برخوردي را در اين 6 سال جايگزين كرده‌ايم؟ من نمي‌خواهم وارد بحث حجاب و عفاف شوم، چون بحث مفصلي است، اما چون سئوال كرديد به‌طور اجمال اشاره مي‌كنم كه برخورد صرفاً فرهنگي با مسئله حجاب و عفاف به نظر من يك‌جور عبور كردن از كنار مسئله است. مثل اينكه بگوييد من بايد در مورد تمام مسائل ديني يقين مطلق و مسلم پيدا كنم تا آن را انجام بدهم. اين كار عملاً براي كليه آحاد جامعه مقدور نيست كه ما همه افراد را به اين باور برسانيم كه بايستي قوانين اجتماعي مورد قبول اسلام را اجرا كنند، ‌مثلاً در مورد خوردن مشروب به عنوان يك بحث حرام ممكن است نتوانيم با كار فرهنگي همه آحاد جامعه را متقاعد كنيم كه اين يك كار خلاف شرع است، اما چون يك امر پذيرفته شده اعتقادي و ديني است و كل آحاد جامعه به جمهوري اسلامي رأي داده‌اند، بر اساس آن رأي مي‌گوييم ملزم هستيم دستورات اسلامي را بر طبق اعتقادات ديني اجرا كنيم، ولو اينكه بخشي از آحاد جامعه قلباً به حرام بودن مشروبخواري نرسيده باشند. من شخصاً هيچ فرقي بين مشروبخواري و بي‌حجابي قائل نيستم. من معتقدم همان‌طور كه بقيه منكرات، منكر هستند، بدحجابي و بي‌حجابي يا وضعي كه به لحاظ ظاهري و پوشش الان در سطح جامعه وجود دارد، هم يك منكر اجتماعي است و يك معضل اخلاقي‌‌ـ‌اجتماعي كه با بار سياسي هم همراه هست، چون من معتقد نيستم كه بي‌حجابي و بدحجابي فقط يك مسئله فرهنگي است، بلكه به جنگ نرم اعتقاد دارم و معتقدم كه بحث حجاب در حال حاضر به منزله يك تاكتيك سياسي دشمن است براي از بين بردن انقلاب. يعني الان انقلاب تهديد نظامي نمي‌شود و دشمنان انقلاب جرئت تهديد نظامي را ندارند. سال‌هاست و بعد از جنگ ايران و عراق متوجه شدند كه با جمهوري اسلامي نمي‌شود از طريق نظامي برخورد كرد و بيش از 20 سال است كه تاكتيك برخورد با جمهوري اسلامي، جنگ نرم است. به نظر من بحث ناتوي فرهنگي كه آقا مطرح كردند، بحث بسيار واضح و روشن و اظهر من الشمسي است، اما اگر ما برخورد با افراد ناآگاهي را كه بدپوششي مي‌كنند يا پوشش مناسبي ندارند، نفي مي‌كنيم، دليل نمي‌شود كه با عوامل اصلي فساد هم كه ريشه و اصل هستند، برخورد نكنيم. من بارها در دولت نهم خدمت خود آقاي رئيس‌جمهور هم عرض كردم كه شما يك‌ وقت مي‌خواهيد در مورد حجاب با گروهي از زنان برخورد كنيد كه اين كار غلطي است، يك وقت مي‌خواهيد با بوتيك‌ها برخورد كنيد كه باز مجبوريد با حجم وسيعي از افراد برخورد كنيد، اما يك وقت با توليدي‌ها برخورد مي‌كنيد. توليدي‌هايي كه به صورت كلان كالا توليد مي‌كنند، تعدادشان محدود است. گاه مي‌شود با 100 عامل توليد برخورد كرد كه اين كار چندان دشواري نيست، اما اگر بخواهيد با 2000 عامل فروش و يا با چند ميليون زني كه مي‌روند و اين لباس‌هاي نامناسب را مي‌خرند، برخورد مي‌كنيد؛ عقل اقتضا مي‌كند كه با سرمنشأ قضيه برخورد كنيم، نه خانمي كه در اثر عدم اطلاع، آن پوشش نامناسب را انتخاب كرده. بنابراين من فكر مي‌كنم در اين زمينه كوتاهي شده است، يعني اگر آقاي دكتر احمدي‌نژاد هم قائلند كه نبايد با تك‌تك خانم‌ها در بيرون برخورد و اصطكاك فيزيكي داشت، اين حرف درستي است، چون اين كار امكان‌پذير نيست. ما قادر نيستيم با تك‌تك اين افراد برخورد فيزيكي كنيم و اصلاً اسلام اين نوع برخورد را قبول ندارد و نيروي انتظامي هم به اين شكل قبول ندارد، اما بحث من اين است كه ما از ابتداي شروع دولت نهم مي‌توانستيم با مراكز توليدكننده عمده مانتوها و لباس‌هاي زنان برخورد كنيم. ما اين كار را مي‌توانستيم بكنيم، اما كوتاهي كرديم.

 

دکتر طبیب زاده که از حاضرین جلسه جنجالی دولت نهم پس از انتصاب رحیم مشایی به معاون اولی بوده، در توصیف این جلسه می گوید: آقاي رئيس‌جمهور، آقاي مشايي را به عنوان معاون اول خودشان مطرح كرده بودند. من قبلاً هم در جلسات مختلف، در باره صحبت‌هاي آقاي مشايي در باره مردم اسرائيل و غيره و در جلسات هيئت دولت به سهم خودم نسبت به اين حاشيه‌سازي‌هايي كه پيرامون دولت اتفاق مي‌افتاد، اعتراض كرده بودم و فكر مي‌كردم دولت نهم به‌قدر كفايت دشمن دارد و ديگر ضرورتي ندارد عناصري كه در خود مجموعه دولت هستند، مسئله‌اي به مسائل دولت اضافه كنند و در جلسه‌اي كه خود آقاي مشايي هم حضور داشتند، اعلام كردم كه اين كار را نكنيد. درست نيست كه نزديك انتخابات بياييم و به دست خودمان عليه دولت مسئله ايجاد كنيم. من قبل از آن مواضع ايشان را به‌طور صريح نمي‌دانستم و دقيقاً نمي‌دانستم كه ديدگاه‌ها و رويكردهاي ايشان در زمينه‌هاي مختلف چيست، اما در آن جلسه وقتي متوجه شدم كه مقام معظم رهبري نسبت به انتخاب ايشان نظراتي دارند و به دليل اظهارنظر‌هاي آقاي مشايي در گذشته، در جامعه فضايي عليه صحبت‌هاي ايشان وجود دارد، در آنجا بنده هم با اين مسئله كه ايشان معاون رئيس‌جمهور باشند، همراه با بقيه بزرگواراني كه بودند، مراتب اعتراض خودمان را اعلام كرديم و دلايلي را كه داشتيم مطرح كرديم.

 

وی در توضیح دلالیلش در مخالفت با معاون اولی مشایی گفت: ما عرض كرديم كه دولت مشروعيتش را از ولايت‌فقيه مي‌گيرد و با توجه به مسائلي كه آقاي مشايي مطرح كرده‌اند و در جامعه، به‌حق هم اعتراضاتي در مورد نظرات ايشان وجود دارد ـ‌به‌طور خاص در باره مردم اسرائيل‌ـ صراحتاً همه در قبال صحبت‌هاي ايشان موضع گرفتند و با توجه به شخصيت جنجال‌برانگيزي كه ايشان از خودشان بروز داده‌اند، به صلاح نيست فردي كه حاشيه‌هايي در اطرافش هست، به عنوان معاون اول رئيس‌جمهور انتخاب شود، مضافاً بر اينكه ما متوجه شده بوديم كه مقام معظم رهبري از ايشان خواسته بودند كه اين حكم را فسخ كنند، بنابراين چون ما فكر مي‌كرديم علت اينكه دور آن ميز جمع شده‌ايم، مسئله اطاعت آقاي احمدي‌نژاد از مقام معظم رهبري بود؛ حداقل انگيزه خود بنده اين بود، چون من ولايت‌فقيه را در رأس امور مي‌بينم و معتقدم همه بايد خودشان را با ولايت تنظيم كنند. ولي‌فقيه نبايد خود را با خواسته‌هاي عمر و زيد تنظيم كند. همه ارگان‌ها و نهادهاي جامعه بايد خود را با وليّ امر تنظيم كند، بنابراين وقتي ما احساس كنيم ايشان در زمينه‌‌اي كوچك‌ترين نظري را اعلام كرده‌اند، شرعاً بر ما واجب است كه اطاعت كنيم.