دعوا در ژنو بر سر کردها بالا گرفت

پیشتر استفان دِ میستورا، احتمال داده بود که نشست ژنو به تعویق بیافتد. عمده اختلاف طرفین بر مبنای لیستی است که در آن گروه های مخالف جهت مذاکره با سایر گروه ها نظیر داعش و جبهه النصره تمیز داده شده اند. عربستان سعودی، ترکیه و قطر خواهان حضور دو گروه "احرار الشام" و "جیش الاسلام" در مذاکرات است، اما روسیه، ایران و دولت قانونی سوریه با شرکت این دو گروه مخالفت کرده و خواهان حضور گروه‌هایی شده است که دولت سوریه آنها را به عنوان اپوزیسیون به رسمیت می‌شناسد. احرار الشام رهبری "جبهه اسلامی" را به عهده دارد که خواهان برقراری خلافت اسلامی در سوریه است.

اختلاف بر سر آینده بشار اسد، تداوم و یا توقف حملات هوایی روسیه از دیگر اختلاف هایی است که زمینه کندی روند مذاکرات را در پی داشته است.

بنابر آن چه نماینده سازمان ملل متحد اذعان داشته در نخستین دور مذاکرات ژنو گروه‌های متخاصم به طور مستقیم با یکدیگر گفت‌وگو نخواهند کرد بلکه نظرات خود را توسط افرادی که نقش میانجیگر را دارند، با یکدیگر در میان می‌گذارند. این در حالی است که برخی گروه های مسلح مخالف سوریه تحت فشارهای بین المللی راضی به حضور در فرایند گفتگوها شده اند.

استفان دِ میستورا از غیر منعطف بودن طرفین ابراز ناراحتی کرده و نسبت به آینده سوریه تردید دارد.

فارغ از موارد ذکر شده، آن چه اکنون و درست از چند روز پیش از آغاز گفتگوهای طرفین مطرح شده و موجب شکاف های فزاینده ای را درپی داشته است، ضرورت شرکت و یا عدم مشارکت نماینده ای از جانب کردها در این فرایند می باشد. نکته حائز اهمیت در این باره، جایگاه نسبتا بالای کردها در تحولات میدانی سوریه می باشد که عدم حضور آن ها در هیچ یک از جبهه های غالب حاضر در گفتگو (چه حامیان دولت و چه مخالفان آن) موجب سردرگمی گفتگوها و احتمالا ناکامی آن خواهد شد.

اختلاف نظر گروه های داخلی سوریه، قدرت های منطقه ای و بین المللی بر سر نقش و آینده کردها موجب ابهام بیش از پیش در این باره شده است. به طور نمونه در حالی که قدرت های منطقه ای و بین المللی به دو دسته حامیان و مخالفین اسد تبدیل شده اند، درباره آینده کردها در میان هر یک از دو دسته فوق الذکر نیز اختلاف های فزاینده بروز نموده است، لذا قابل تصور است که معضل آینده کردها اکنون به یکی از بحران های لاینحل سوریه تبدیل شده که می تواند زمینه شکست گفتگو را فراهم آورد.

حضور یا عدم حضور پ ی د در گفتگوهای صلح زمینه تشدید شکاف ها را فراهم آورده است.

در این نوشتار بر آنیم ضمن آشنایی با کردهای سوریه و وابستگی فکری و سیاسی شان، به مواضع کشورها و گروه های دخیل و صاحب نفوذ در سوریه درباره آینده کردها بپردازیم، امری که نهایتا زمینه سردرگمی و ابهام بیشتر درباره موفقیت گفتگوهای موسوم به صلح در ژنو سوئیس را در برخواهد داشت.

اقلیتی مستقل

کردهای سوریه که قریب به ده درصد جمعیت این کشور را تشکیل می دهند عمدتا در مناطق شمالی سوریه ساکن بوده و از زمان شکل گیری جمهوری عربی سوریه فاقد حقوق اولیه بوده تا آن جا که حتی دارای تابعیتی سوری نیز نبوده اند. کردهای سوریه به لحاظ جمعیت اندک و پراکنده گی شان در نقاط مختلف سوریه تا پیش از وقوع تنش در این کشور بر خلاف کردهای ترکیه و یا عراق معضلی برای حاکمیت مرکزی سوریه نبوده اند.

آغاز بحران در سوریه و تضعیف حکومت مرکزی توامان با مداخله قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای در امور داخلی این کشور و شکل گیری گروه های تروریستی ظاهرا دینی و یا سکولار موجب تحرک روزافزون کردها به سوی دستیابی به منافع آتی شان شد. حزب اتحاد دموکراتیک شاخه سوری حزب کارگران کردستان ترکیه موسوم به پ ک ک در این میان توانست با حذف رقبای درونی اش خویشتن را به قدرت غالب در مناطق کرد نشین سوریه تبدیل نماید.

از همان زمان آغاز درگیری های سوریه، کردهای این کشور بی اعتنا به تنش های فی مابین با اتخاذ روی کردی مجزا در پی تشکیل اقلیم خودمختار نظیر آن چه در شمال عراق است گام برداشتند. عدم قدرت بالای سایر گروه های حاکم بر سوریه و تضعیف پی در پی حکومت مرکزی سوریه نیز فضا را برای کردها مهیا ساخت، چرا که سایر طرفین درگیر برای عدم کاهش قدرت شان از رویارویی با کردها پرهیز نمودند.

برآورد تحولات سال های اخیر سوریه نشان می دهد که جز در اندک مواردی نظیر محاصره کوبانی توسط تکفیری های داعش، عموم گروه های سوریه از تقابل با کردها امتناع ورزیده اند. کردهای وفادار به پ ک ک نیز با توجه به محل های سه گانه تمرکز کردها در سوریه (عفرین، جزیره و کوبانی) اقدام به تشکیل کانتون هایی مجزا نظیر آن چه در سوئیس است نمودند، بر مبنای این طرح هر یک از حکومت های سه گانه به گونه ای خود مختار به حیات سیاسی خویش ادامه می دهد.

رویای استقلال

گفته می شود که با وجود فقدان روابط حسنه میان کردها با حکومت مرکزی سوریه (بدلیل تبعیض های وارده بر آن ها در خلال چهار دهه حکومت خاندان اسد)، با آغاز بحران داخلی در سوریه، میان دولت اسد و کردها توافقی صورت پذیرفت مبنی بر آن که دولت سوریه تلویحا قدرت کردها را به رسمیت شناخته و نیروهایش را از مناطق کردنشین خارج نموده در ازای آن، کردها از تقابل با دولت پرهیز نماید. اهمیت توافق صورت گرفته برای دولت سوریه از آن روست که ضمن خارج نمودن کردها از لیست مخالفینش، عملا آن ها را رو در روی سایر مخالفین سکولار و سلفی اش قرار خواهد داد، از سویی دیگر با آگاهی نسبت به نگرانی های ترکیه بابت قدرت گیری کردها (به دلیل وفاداری شان به پ ک ک)، عملا با اعطای استقلال ضمنی، زمینه آغاز بحرانی امنیتی را برای ترکیه فراهم نمود.

کردهای سوریه به عبدالله اوجالان وفادارند.

حملات ترکیه به مواضع پ ک ک و گاها پ ی د در سوریه، عراق و ترکیه از همین روست. سایر گروه های سلفی و سکولار نیز هر یک با توجه به استدلال خویش به مقابله با کردها پرداخته اند.

فقدان قدرت بالای کردها در معادلات سوریه و عدم اتصال مناطق سه گانه یاد شده همواره به عنوان نقطه ی ضعفی در راستای تحقق خواست کردها تلقی می شده است. با این حال گویا تصرف منطقه استراتژیک تل ابیض در طول ماه های سپری شده دست کردها را بیش از هر زمان در دستیابی به آرمان شان باز گذارده است.

سه منطقه عفرین، جزیره و کوبانی محل سکونت کردهای سوریه است.

منابع کرد در آن مقطع اعلام نمودند که موفق شده‌اند کنترل شهر استراتژیک تل‌ابیض در مرز با ترکیه را از دست گروه‌ موسوم به «داعش» در یک نبرد طاقت فرسا خارج کرده و منطقه را به تصرف خود درآورند.

تسلط بر تل ابیض عملا گام بلندی در اتصال مناطق سه گانه کردنشین به یکدیگر خواهد بود. نیروهای پ ی د ( شاخه سوری پ ک ک) پیشتر نیز با کمک حملات هوایی ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا بر حسکه چیره شدند که موجب برتری موقعیت آن ها در سوریه شد.

به گفته ی کارشناسان تصرف شهر تل ابیض از سوی کردها می تواند به آن ها در مرتبط کردن مناطق تحت کنترل در طول مرز ترکیه از عراق در شرق تا کوبانی در غرب کمک کند. به گفته ی رامی عبدالرحمان مسئول دیده بان حقوق بشر سوریه مبارزان کرد نوار مرزی به طول 400 کیلومتر را از منطقه شمال شرقی حلب در شمال این کشور تا مثلث مرزی سوریه ، ترکیه و عراق به جز گذرگاه قامشلی در استان حسکه به کنترل خود در آورده اند.

کردها اکنون در حالی با تصرف تل ابیض زمینه اتصال جزیره و کوبانی را فراهم آورده اند که بر آنند با استیلا بر شهر عمدتا عرب نشین جرابلس این دو منطقه را به ضلع سوم خود عفرین متصل نمایند. وقوع چنین امری کردها را بیش از پیش به آرمان شان نزدیک خواهد نمود. 

برآورد تحولات میدانی سوریه نشان می دهد که کردهای سوریه تا کنون موفق ترین جناح سوری در دستیابی به خواسته های شان بوده اند، امری که با خوشحالی و یا نگرانی گسترده برخی طرف های درگیر در بحران سوریه روبرو بوده است.

جایگاه و موقعیت کردها در سوریه و ضرورت مقابله با گروه های افراطی به ویژه داعش و جبهه النصره (که ظاهرا مورد توافق همه دولت های بین المللی قرار گرفته است)، بخش گسترده ای از جامعه ی بین المللی را جهت حضور آنان در فرآیند گفتگو متقاعد نموده است، با این حال هم چنان شماری از قدرت ها از پذیرش این امر اجتناب می ورزند.

در ادامه به نگاه متفاوت دولت ها و گروه های دخیل در بحران سوریه به جایگاه کردها در سوریه و ضرورت یا عدم ضرورت حضور آن ها در معادلات گفتگو می پردازیم.

الف)افتراق در میان مخالفین اسد

از زمان آغاز بحران در سوریه ائتلافی نانوشته متشکل از کشورهای غربی، عربی، ترکیه و اسرائیل برای ساقط کردن نظام حاکم بر سوریه شکل گرفت. کشورهای فوق متناسب به اهداف منطقه ای و بین المللی خود به حمایت از برخی جناح های موجود در سوریه پرداختند.

صالح مسلم رهبر حزب اتحاد دموکراتیک ( پ ی د).

با وجود اختلاف دیدگاه های موجود در این ائتلاف نسبت به حکومت آتی سوریه و نقش هر یک از گروه ها، تمام اعضای ائتلاف در سرنگونی بشار اسد متفق القول بوده اند. به درازا کشیدن بحران در سوریه و تبعات امنیتی-اقتصادی آن برای کشورهای منطقه و جامعه بین المللی زمینه تجدیدنظر محدودی را در دیدگاه های برخی اعضای ائتلاف فراهم آورد.

اوج اختلاف میان اعضای ائتلاف را می توان در چگونگی برخورد با گروه های کرد سوری مشاهده نمود، اختلافی که می تواند به مرور زمان زمینه تشدید شکاف های هر چه بیشتر را فراهم آورد.

با آغاز تنش ها در سوریه و رویارویی ارتش در چندین جبهه، بشار اسد تلویحا و به گونه ای دوفاکتو استقلال مناطق کردنشین را جهت کاستن از فشار مخالفینش پذیرفت.

1. خط قرمز ترکیه

رژیم اردوغان از زمان آغاز درگیری ها در سوریه نسبت به هرگونه فرایندی که منتهی به خودمختاری و یا استقلال مناطق کردنشین سوریه منجر شود هشدار داده و آن را خط قرمز خود عنوان نموده است.

وفاداری حزب اتحاد دموکراتیک سوریه به حزب کارگران کردستان ترکیه و پیروی از مشی عبدالله اوجالان، آنکارا را به در پیش گرفتن سیاستی حق به جانب سوق داده است. حضور میلیون کرد در ترکیه و جنگ سی ساله ارتش ترکیه با پ ک ک موجب شده تا رژیم اردوغان با نگرانی به تحولات آتی سوریه بنگرد. بی گمان خودمختاری و یا استقلال مناطق کرد نشین سوریه (با توجه به حضور گسترده کردهای ترکیه در سوریه)، در کنار استقلال کردستان عراق، پیامدهای امنیتی گسترده ای را برای ترک ها در پی خواهد داشت.

مناطق کردنشین ترکیه که هم اکنون شاهد درگیری میان ارتش ترکیه و شبه نظامیان پ ک ک می باشد.

نگرانی ترکیه از قدرت گیری فزاینده کردها درسوریه در حالی است که ایالات متحده به پ ی د بسان یک عنصر و نیروی زمینی کارکشته جهت مقابله یا تروریست های داعش در سوریه می نگرد و همین امر بر نگرانی ترکیه افزوده و دولت اردوغان را بر آن داشته از طرق مختلف نظیر حملات گاه و بیگاه نظامی، حمایت از داعش و تلاش های بین المللی در راستای تضعیف کردهای سوریه بکوشد.

در همین باره و پیش از برگزاری نشست میان دولت سوریه و مخالفینش وزیر امور خارجه ترکیه اظهار داشته است که: «اگر عناصر حزب کردهای سوریه در نشست ژنو شرکت کنند، آنکارا در این نشست حضور نخواهد یافت.»

ترکیه بزرگترین مخالف حضور کردها در نشست ژنو است.

«مولود چاوش اوغلو» با اشاره به اینکه حزب اتحاد دموکراتیک یک گروه تروریستی است، گفت: نباید عناصر گروههای تروریستی در مذاکرات ژنو شرکت داشته باشند.

دولت ترکیه در گذشته و جهت مهار کردها بارها به مقابله با سیاست های آمریکا در سوریه مبادرت ورزیده است.

2. پیروی شورای همکاری خلیج فارس از مشی ترکیه

اگرچه حساسیت در قبال رشد و نمو جریان های کرد در سوریه از سوی شیوخ خلیج فارس قابل مقایسه با نگرانی های ترکیه نمی باشد، با این حال شرایط منطقه عملا سعودی و سایر اعضای شورای همکاری (منهای عمان) را به نزدیکی با سیاست های ترکیه سوق داده است.

طرح حمایت از تمامیت ارضی سوریه به عنوان یک کشور عربی، نگرانی از پاکسازی نژادی توسط کردها در مناطقی که اعراب در آن ساکنند نظیر تل ابیض، حساسیت نسبت به تجزیه سوریه و سرایت آن به سایر کشور موجب مخالفت ضمنی سعودی با حضور کردها در نشست ژنو شده است.

بالا گرفتن تنش میان ریاض و واشنگتن در قبال چگونگی حل بحران در سوریه و سرخوردگی رهبران عربستان از عملکرد باراک اوباما (جهت ساقط نمودن بشار اسد)، در کنار برنامه ریزی منسجم رهبران ترکیه و عربستان در ماه های اخیر جهت حمایت واحد آن ها از جناح های قدرت در سوریه (تا پیش از آن سعودی از یک جناح و ترکیه از جناحی دیگر در سوریه حمایت می نمود) موجب نزدیکی ملک سلمان بن عبدالعزیز به اردوغان شده است.

المانیتور در تحلیلی درباره نزدیکی هر چه بیشتر ریاض به آنکارا می نویسد: «در واقع نارضایتی عربستان  از گسترش نفوذ ایران در سوریه, عراق ، لبنان، و یمن، ترکیه را به سویش کشاند. این اتحاد جدید ترکیه-عربستان تلاشی از سوی سنی ها برای مقابله با شیعیان به نظر می آید. ترکیه که سابقا تلاش می کرد خود را از درگیری های فرقه ای دور نگه دارد، حالا خود را قطبی از این داستان برای مقابله با ایران می بیند.»

سلمان بن عبدالعزیز از موضع ترکیه مبنی بر عدم حضور پ ی د در فرآیند گفتگوها حمایت نموده است.

اتفاق نظر پیدا شده میان عربستان و ترکیه موجب شده تا شورای همکاری خلیج فارس از سیاست ترکیه مبنی بر مخالفت با حضور کردها در گفتگوهای ژنو حمایت نموده و آن را خط قرمز خود بداند.

3. چراغ سبز کاخ سفید

در میان جبهه مخالفین اسد، آمریکا تلاش نموده ضمن جلب رضایت نسبی ترکیه (به عنوان عضوی از ناتو) و تروریستی خواندن پ ک ک، به کردهای سوریه چراغ سبز نشان داده و با حمایت از آنان به مقابله با داعش بپردازند.

از زمان ورود نظامی ائتلاف به رهبری آمریکا به معادلات منطقه جهت رویارویی با داعش، یگان های مدافع خلق (بازوی نظامی پ ی د) در سوریه، در کنار پیشمرگه های کرد عراقی را می توان بزرگترین متحدین واشنگتن در عرصه میدانی در نبرد با تکفیری ها دانست. حمایت لجستیکی و هوایی ایالات متحده از نیروهای کرد به ویژه در سوریه نقش بسزایی در قدرت گیری آن ها ایفا نموده است، امری که با نگرانی و هشدار مکرر آنکارا روبرو شده است.

شبه نظامیان مدافع خلق ( پ ی د) بزرگ ترین هم پیمان آمریکا در سوریه اند.

«واحدهای حمایت از خلق کُرد» شاخه نظامی حزب اتحاد دموکراتیک کردستان سوریه که از حمایت آمریکا برخوردارند، طی یک سال گذشته موفق شدند شبه‌نظامیان داعش را از بسیاری از مناطق شمال سوریه از جمله عین‌العرب (کوبانی) و تل‌ابیض، خارج کنند»

رسانه های وابسته به کردهای سوریه اخیرا نوشتند که « علی رغم مخالفت‌های شدید ترکیه با حزب اتحاد دمکراتیک و خودمدیریتی‌های ایجاد شده در غرب کردستان (کردستان سوریه) و تهدید به حمله نظامی علیه روژاوا (سه منطقه کردنشین سوریه) اما طی روزهای گذشته هواپیماهای ایالات متحده امریکا پنجاه تن تسلیحات نظامی برای یگان‌های مدافع خلق و متحدان آن در شهر حسکه فرود آوردند. سخنگوی وزارت خارجه امریکا در پاسخ به اعتراض رسمی آنکارا اعلام کرد به نگرانی‌های ترکیه واقفند اما کمک به نیروهای کرد متوقف نخواهد شد.»

کردها هم اکنون در سوریه به عنوان متحد آمریکا به مقابله با داعش برخواسته اند. حمایت از کردها و تجزیه احتمالی سوریه بر مبنای طرح خاورمیانه جدید از اهداف عمده ی آمریکا در حمایت از کردهای سوریه می باشد که در این باره با ترکیه دارای اختلاف نظر می باشد، لذا آمریکایی ها از حضور کردها در مذاکرات ژنو استقبال می نمایند.

آمریکا موافق حضور کردها در نشست ژنو است.

اختلاف دیدگاه ها در میان جناح مخالف اسد، بیش از پیش زمینه ایجاد ابهام و تردید در رابطه با برقراری صلح در آینده سوریه را ایجاد می نماید.

4. اسرائیل و حمایت از کردها

بی گمان دولت سوریه در چهار دهه حکمرانی خاندان اسد بسان یکی از بزرگترین دشمنان رژیم صهیونیستی از بدو تاسیس تا به امروز بوده است، از همین رو ایجاد بی ثباتی در سوریه و تضغیف یا سرنگونی بشار اسد در راستای منافع تل اویو ارزیابی می شود.

تجزیه سوریه و شکل گیری کشوری مستقل یا منطقه ای خودمختار به نام کردستان در شمال سوریه را می توان از اهداف رژیم اسرائیل دانست.

روابط حسنه کردها با دولت اسرائیل ( بر مبنای استراتژی پیرامونی تل آویو) و حمایت پیدا و پنهان صهیونیست ها از ایجاد منطقه مستقل کردنشین در کنار طرح های خاورمیانه بزرگ و خاورمیانه جدید آمریکا که در آن و در راستای ایجاد آن چه دموکراسی در منطقه نامیده شده در جهت تجزیه منطقه گام برداشته مزید بر علت شده و دست کردها چه در عراق و چه در سوریه را به دستیابی به آرمان خویش جهت استقلال از عراق و سوریه باز گذارده است.

اسرائیل از دیرباز روابط حسنه ای با کردهای سوریه و عراق داشته است.

اساسا هرگونه سیاستی که منجر به تداوم بحران در منطقه خاورمیانه شود در راستای منافع رژیم اسرائیل محسوب می شود، از همین رو می توان از موافقت اسرائیل با ایفای نقش بالا از سوی کردها چه در کنفرانس ژنو چه در سایر تحولات سوریه سخن راند.

5. مخالفت سکولارها و افراط گرایان با حضور کردها

جریان های مخالف مسلح اسد را با وجود تفاوت های بنیادین به دو دسته سکولار و عموما ملی گرا و جریان های افراط و بنیادگرا می توان تقسیم نمود.

گروه های مسلح سکولار نظیر ارتش آزاد سوریه و شعب ذیل آن به دلیل نقش مخرب کردها در آینده سوریه (تجزیه احتمالی سوریه) و عدم موضع گیری شفاف آن ها در قبال بشار اسد از ایده سوریه واحد مبنی بر حفظ تمامیت ارضی سوریه حمایت کرده و با جداطلبی کردها و حضور ان ها در مذاکرات ژنو مخالف اند.

اثرپذیری جریان های سکولار از ترکیه در مخالفت گروه های سکولار با حضور پ ی د کاملا مشهود است. گفتنی است مراد از کردها در سوریه صرفا گروه غالب حزب اتحاد دموکراتیک موسوم به پ ی د می باشد، این در حالی است که سایر جناح های سوریه در پی پروبال دادن به دیگر گروه های کرد فعالیت می نمایند.

جریان های افراطی و تروریستی نظیر داعش، النصره و جبهه الاسلامیه نیز با اتکا به اندیشه های سلفی گری پایبند به مرزها نبوده و به دنبال سیطره بر قاطبه سوریه، عراق، اردن و لبنان هستند، لذا با تاسیس هر کشور مجزایی در مناطق یاد شده بشدت مخالف اند.

ارتش آزاد و گروه های مسلح سکولار سوریه با حمایت از تمامیت ارضی سوریه با اقدامات و آرمان پ ی د مخالف اند.

عدم تمایل کردها به افکار سلفی گری و مشی لائیسیته ی آنان زمینه مخالفت دوچندان گروه های بنیادگرا را فراهم آورده است.

ب) فقدان دیدگاه واحد در حامیان بشار اسد

موضع گیری ها در قبال حضور و نقش کردها در فرایند مذاکرات در میان حامیان اسد نیز یکسان نیست. شماری از متحدین او به دلیل این توازن حاصل از حضور کردها، از این حضور استقبال نموده و برخی دیگر مخاطرات آن را احساس می نمایند.

1 . اشتیاق مسکو بر همکاری با پ ی د

سوریه تنها متحد روسیه در سطح خاورمیانه بوده و تنها پایگاه دریایی روسیه در مدیترانه در شهر طرطوس سوریه واقع شده است، لذا آینده سیاسی نقش بسزایی برای کاخ کرملین دارد. پوتین با حمایت مستقیم نظامی اخیر خود از دولت سوریه به صراحت نشان می دهد که موضع واشنگتن را مبنی بر اینکه برکناری بشار اسد، رئیس جمهور سوریه از قدرت راهی برای برقراری ثبات در خاورمیانه در درازمدت است، نخواهد پذیرفت.

حملات هوایی روسیه و حمایت از کردها در رویارویی با داعش نیز فضا را بیش از پیش برای پ ی د جهت استقلال کامل از سوریه فراهم آورده است.

سیاست روسیه در قبال اوکراین نشان داد که ولادمیر پوتین بر خلاف سلفش حاضر به تبعیت محض از آمریکا نبوده و در پی احیای قدرت شوروی سابق است و برای تحقق خواسته های حاضر به پذیرش انواع فشارها از سوی غرب بوده است. به واقع رشد و نمو تکفیری ها در منطقه به دلیل تاثر روسیه از تحولات خاورمیانه ( حضور گسترده اتباع روس اعم از چچنی و داغستانی در صفوف تکفیری ها) زیان های گسترده ی امنیتی برای روسیه در برخواهد داشت. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه تاکید کرده است که خطر داعش از مرزهای عراق و سوریه فراتر رفته است و کشورهای آسیای میانه را هم تهدید می کند. پوتین در سخنان اخیرش اظهار داشته است که «... ما نگران بازگشت تروریست های داعش به جمهوری های شوروی سابق هستیم.»

آغاز حملات روسیه در سوریه و اعلام امادگی مسکو جهت حمایت از کردها در نبرد با تکفیری ها اکنون و بیش از هر زمانی موقعیت حزب اتحاد دموکراتیک را در مناطق کرد نشین تثبیت نموده است. بنا بر گزارش های منابع موثق صالح مسلح رهبر حزب اتحاد دموکراتیک کردستان سوریه اخیرا به مسکو رفته و با میخائیل بوگدانوف معاون وزیر امور خارجه روسیه در رابطه با چگونگی مقابله با تکفیری ها و جلب حمایت های مسکو دیدار و گفت‌وگو کرده اند.

روسیه کردها را بسان یک نیروی توانمند جهت مقابله با داعش و سایر گروه های تروریستی شناخته و با ارتباط گیری با آن ها در پی تضعیف سایر گروه های مسلح ضد اسد می باشد. فقدان اهمیت حفظ تمامیت ارضی سوریه برای مسکو (روسیه صرفا در پی حفظ نوار باریک و ساحلی سوریه می باشد) موجب عدم نگرانی کاخ کرملین نسبت به ایده های ذهنی حزب اتحاد دموکراتیک شده است، از همین روست که مدام از حضور آن ها در فرایند گفتگوهای ژنو حمایت می نماید.

 لاوروف گفته است که یک کشور با مشارکت کردها و به خصوص حزب اتحاد دموکراتیک (ی پ گ) مخالف است، اما بدون این مشارکت، این مذاکرات به نتایج مورد نظر نخواند رسید. 

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه دور پیش اظهار داشت که مذاکرات صلح سوریه بدون حضور نمایندگان کرد موفق نخواهد بود.  لاوروف گفته است که یک کشور با مشارکت کردها و به خصوص حزب اتحاد دموکراتیک (ی پ گ) مخالف است، اما بدون این مشارکت، این مذاکرات به نتایج مورد نظر نخواند رسید. وزیر امور خارجه روسیه نام کشور مورد اشاره را ذکر نکرده، اما به احتمال قوی اشاره او به ترکیه است که نگران فعالیت کردها در نزدیکی مرزهای خود است.

2. تردید تهران و بغداد

تقابل پ ک ک و پ ی د با داعش، النصره، احرار الشام، جیش الاسلام و گاها با ارتش آزاد موجب شده تا تهران و بغداد علی رغم نگرانی از برخی اهداف کردها، از فعالیت ها در سوریه اظهار خرسندی نمایند، به ویژه آن که جناح وفادار به عبدالله اوجالان به دشمنی با رژیم ترکیه نیز شهره اند.

با این حال طرفین نسبت به هرگونه قدرت گیری کردهای سوریه از طریق ایجاد تاسیس دولتی خودمختار در شمال سوریه نگران بوده و بارها نسبت به وقوع آن هشدار داده اند.

پ ک ک علاوه بر ترکیه شعبی نیز در سوریه ( پ ی د) و ایران (پژاک) دارد، لذا هر گونه قدرت گیری عناصر وابسته به پ ک ک در سوریه و خودمختاری مناطق کردنشین این کشور علاوه بر ترکیه خسارت هنگفت امنیتی برای ایران در بر خواهد داشت.

جمهوری اسلامی ایران نیز اگرچه به دلیل نگرانی نسبت به موقعیت سیاسی بشار اسد و هم پیمانانش در عراق موضعی ملایم تر نسبت به فعالیت های پ ک ک و پ ی د دارد، اما نگاهی امنیتی به این مسئله گواه آن است که هر گونه قدرت گیری کردها در منطقه به ویژه در سوریه بی گمان تهران را نیز به مانند آنکارا تهدید خواهد نمود.

مراد کارایلان در غیاب رهبر دربند پ ک ک (اوجالان ملقب به آپو) فرماندهی شبه نظامیان پ ک ک را بر عهده دارد.

قریب به سی میلیون کرد در خاورمیانه و عمدتا در چهار کشور ترکیه، عراق، ایران و سوریه زیست می نمایند. از حزب پ ک ک ترکیه و رهبر دربند آن عبدالله اوجالان به عنوان قدرتمندترین شاخه کردی در منطقه یاد شده که دارای شعبی در سوریه ( پ ی د) و ایران (پژاک) می باشد. با این حال شاخه پ ک ک در عراق از قدرت کافی برخوردار نبوده و رقابتی پنهان میان مسعود بارزانی رهبر حزب دموکرات کردستان عراق و اوجالان برای رهبری کردهای جهان وجود دارد. با وجود آن که عمده تمرکز کنونی پ ک ک در سرزمین های ترکیه و سوریه قرار دارد و عموما از درگیری با جمهوری اسلامی پرهیز نموده، با این حال بنا بر ایدئولوژی این حزب مبنی بر تشکیل کردستان بزرگ، هر گونه قدرت گیری پ ک ک و شعبش در منطقه خطرات گسترده امنیتی را علیه تهران و آنکارا در بر خواهد داشت، 

قدرت گیری کردها در سوریه از سویی خط بطلانی برای عراق واحد خواهد بود و عملا کردستان این کشور را مجزا خواهد نمود.

بنابراین و بر خلاف مواضع روسیه، تهران و بغداد نسبت به حضور مثمرثمر و فعالانه کردها در کنفرانس ژنو با دیده ی تردید می نگرند، اگرچه تا کنون به آن نیز مخالفت ننموده اند.

کردها عمده نوار باریک شمال سوریه را به تصرف خود در آورده اند.

3. استقبال بشار اسد از حضور کردها

رویکردی واقع بینانه به تحولات سوریه، پنج سال پس از آغاز بحران در این کشور نشان می دهد، آن چنان که گاه و بی گاه شخص بشار اسد نیز بدان اذعان داشته، امکان شکل گیری سوریه ای قدرتمند به رهبری بشار اسد در آینده ای امکان پذیر نمی باشد.

ارتش سوریه به مرور دچار فرسایش شده و رقبای اسد با حمایت لجستیکی، مالی و انسانی مدام در حال تقویت شدن می باشند، لذا دولت او عملا قدرت کردها در شمال را پذیرفته و تلاش می نماید با ائتلافی پنهان با آنان منافع طرفین را تامین نماید.

دولت دمشق به مانند روسیه از حضور کردها در نشست ژنو استقبال نموده است، آن چنان که خود کردها نیز بر حضورشان پافشاری می نمایند. در همین زمینه صالح مسلم، رئیس اتحاد دموکراتیک روز سه شنبه گفت این حزب توقع دارد که کارت دعوت مشارکت در گفتگوهای صلح برای آن ارسال شود.

ابهام درباره ی سرنوشت سوریه

با وجود تمامی تلاش های صورت گرفته جهت برقراری آتش بس در سوریه و تجدید قوای نیروهای دولتی و مخالفین میانه رو جهت آغاز حمله بر علیه افراط گرایان، می توان تاکید نمود که راهی طولانی تا اتمام بحران در سوریه باقی مانده است.

پیچیدگی و ابهام نسبت به توافق های صورت گرفته تا بدان حد است که با وجود حمایت ظاهری همه ی قدرت های بین المللی و منطقه ای نظیر آمریکا، روسیه، ترکیه، ایران، سعودی، مصر و... زمان گفتگوهای ژنو  تغییر نموده و به روز جمعه موکول شده است، در همین حال نیز روز چهارشنبه گروه های مخالف اسد حضور خود در این گفتگوها را به شکل قطعی تایید ننموده اند. هیات عالی مذاکره‌کننده، متشکل از شماری از گروه‌های اصلی مخالف حکومت سوریه، گفته است که امروز، چهارشنبه، ۷ بهمن (۲۷ ژانویه)، در مورد دعوت نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه برای شرکت در مذاکرات صلح با حکومت آن کشور تصمیم‌گیری می‌کند.

فرایند گفتگوها به اندازه ای متزلزل می باشد که هر آن احتمال شکست آن قابل تصور است.

نشست اعضای این هیات در ریاض، پایتخت عربستان سعودی برگزار می‌شود و یک منبع نزدیک به هیات گفته است که به احتمال زیاد، نشست ریاض خواستار توضیحات بیشتری در مورد نحوه برگزاری مذاکرات و شرکت کنندگان در آن خواهد شد و بعید است روز چهارشنبه، به این دعوت پاسخ مثبت یا منفی بدهد.

در این میان اختلاف نظر بر سر نقش گروه های کرد سوریه به رهبری حزب اتحاد دموکراتیک بحران سوریه را بیش از پیش پیچیده و پر ابهام نموده است. کشورهای منطقه ای و قدرت های بین المللی نظرات متفاوتی نسبت به حضور انان داشته و همین امر نشست ژنو را پیش از آغاز تا آستانه شکست کشانده است.

فارغ از مواضع هر یک از طرف ها، نقش فعال کردها در طول سال های بحران سوریه و حضور نظامی مستقیم آنان در مناطق شمالی سوریه قابل انکار نبوده، لذا وضع هر گونه توافقی بدون حضور نیروهای کرد را می توان توافقی گنگ، ناکام و شکست خورده تلقی نمود.

نقش کردها در معادلت سوریه قابل انکار نیست، لذا هرگونه گفتگویی بدون حضور آنان محکوم به شکست است.