به گزارش پایگاه 598 به نقل از مشرق؛ روز هفتم بهمن 1349 ساواك در گزارشي محرمانه اعلام كرد «دستيابي به پست و مقام در وزارت آموزش و پرورش دوره حاكميت خانم فرخ رو پارسا پولي شده و هر كس با پرداخت نرخهاي معيني ميتواند به مناصب مختلفي دست يابد.»
فرخرو پارسا در اسفند ماه 1301 ش در قم متولد شد. مادرش فرخآفاق پارسا مدیر مجله «جهان زنان» به دلیل نوشتن مقالهای درباره «لزوم تعلیم و تربیت مساوی برای دختر و پسر» به قم تبعید شد. وی پس از به دنیا آوردن فرزندش با میانجیگری نخست وزیر وقت به تهران بازگشت، پدرش فرخدین پارسا كارمند وزارت بازرگانی و مدیر مجله «اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران» و «عصر جدید » بود.
فرخرو پارسا تحصیلات ابتدایی خود را در دبستان همای تهران و دوره متوسطه را در دانشسرای مقدماتی به اتمام رسانید، چون در دانشسرای مقدماتی شاگرد اول شد، به دانشسرای عالی راه یافت و در سال 1321ش در رشته علوم طبیعی لیسانس گرفت و از همان سال در دبیرستانهای مختلف مشغول به تحصیل گردید، در همان سال نیز با احمد شیرین سخن ازدواج كرد و در سال 1329ش با درجه دكترا از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد. وی علیرغم تحصیل در رشته پزشكی كار طبابت را رها نموده و در وزارت فرهنگ مشغول به كار شد. در سال 1333ش فرخ رو به اتفاق تنی چند از معلمین، «انجمن بانوان فرهنگی» را به منظور رفع مشكلات مدارس دخترانه تأسیس نمودند.
در 1335ش «شورای همكاری جمعیتهای بانوان ایرانی» به منظور ایجاد همكاری میان جمعیتهای مختلف زنان فعالیت خود را آغاز نمود و فرخرو پارسا به عنوان یكی از اعضای هیأت رئیسه آن انتخاب گردید. بعدها انتقادات شدیدی علیه این جمعیت به دلیل كم تحركی در مطبوعات مطرح شد و شورای مذكور نیز منحل گردیده و «سازمان زنان ایران» جایگزین آن گردید.
در خلال فراهم شدن مقدمات تشكیل «سازمان زنان ایران» افراد متنفذی در شورای عالی جمعیتهای زنان (كه متشكل از 29 نفر زن بود) در پیامی اعلام كردند شورای عالی زنان، خود را منحل نمیداند. آنها همچنین گروه شش نفری كمیسیون تحقیق را كه طراح سازمان زنان بود، در جلسه خود راه ندادند. سخنگوی گروه مقاومت كننده شورا را فرخ رو پارسا بر عهده داشت. وی خبر انحلال شورای زنان را تكذیب كرد و اظهار داشت شورای عالی به ثبت رسیده و انحلال یا هر گونه تغییر در آن باید برطبق اساسنامه و یا تصویب دو سوم اعضای شورا باشد.
این كشمكش بین دو جناح به مدت یك ماه طول كشید تا اینكه اشرف پهلوی در یك مصاحبه مطبوعاتی انحلال رسمی شورای عالی جمعیتهای زنان را اعلام كرد. از جمله فعالیتهای آن شورا تأسیس «مدارس دخترانه» و ایجاد «خانه زن» بود. در سال 1336 ش فرخ رو پارسا به ریاست دبیرستان دكتر ولی ا... نصر انتخاب گردید و در سال 1337ش نیز ریاست دبیرستان رضاه شاه را عهده دار گردید. در دوران ریاست وی در دبیرستان رضا شاه، تخلفات مالی فراوانی از جانب وی به ثبت رسید، درباره اولین انحرافات مالی وی در اسناد ساواك چنین آمده است:
«خانم پارسا قبلا ریاست دبیرستان دخترانه رضا شاه را داشته و در آن موقع خانم بیدل در آن دبیرستان تدریس و حق تدریس دریافت كرده است. خانم پارسا در لیستهای پرداختی حقالتدریس خانم بیدل دست برده و ساعات كار او را زیاد و این اضافه كار را به نفع خود برداشت مینموده است، لذا پس از مدتی خانم بیدل متوجه موضوع گردیده و در این مورد به دیوان كیفر و بازرسی آموزش و پرورش شكایت نمود. آقای میرهاشمی رییس اداره بازرسی فرهنگستان در آن زمان با گرفتن حق السكوتی از خانم پارسا راضی میشود كه از تعقیب شكایت خود صرف نظر نماید.»
فرخ رو پارسا در سالهای 1339-1338ش جهت مطالعه و بازدید از مؤسسات فرهنگی، سفرهایی را به كشورهای انگلستان و آمریكا به انجام رسانید.
درسال 1340ش «كانون مترقی» تشكیل گردید. این كانون توسط گروهی از جوانان تحصیل كرده و عدهای از رجال دولتی همچون امیر عباس هویدا و حسنعلی منصور تأسیس شد. فرخ رو پارسا نیز همان سال به عضویت آن درآمد. اعضای این كانون در سال 1342ش در انتخابات دوره 21 مجلس شورای ملی شركت نمودند و فرخ رو پارسا از تهران به عنوان وكیل به مجلس راه یافت. در همین سال حزب نوین ایران كه گرداننده آن حسنعلی منصور بود، تأسیس گردید. وی نیز به عضویت آن درآمد، در اینباره در اسناد ساواك چنین آمده است: «در 7 آبان 1342ش عدهای از زنان دانشگاه رفته ایران برای تشكیل جمعیت زنان دانشگاهی در هتل پالاس گرد آمده، انتخاب هیأت مدیره جمعیت را انجام دادند. پس از تنظیم اساسنامه موجودیت خود را به I.F.U.W (جمعیت زنان دانشگاهی دنیا) معرفی كردند كه مورد قبول واقع شد، جمعیت زنان دانشگاهی ایران به ریاست دكتر پارسا اداره میشود.»
هدف این جمعیت بر طبق گفته مؤسسین آن افزایش سطح معلومات و پشتیبانی از حقوق و منافع زنان جهان و ایجاد تفاهم و دوستی بین زنان تحصیل كرده كشورهای مختلف بود.
در اردیبهشت 1344ش هادی هدایت، وزیر وقت آموزش و پرورش، فرخ رو پارسا را به سمت معاون پارلمانی آن وزارتخانه منصوب نمود. وی پس از انتخاب در این پست درصدد برآمد تا عدهای از افراد حزبی را (حزب نوین) وارد دستگاه نماید كه این امر با مخالفت وزیر وقت مواجه گشت.
البته از همان ابتدای به معاونت رسیدن فرخرو پارسا مخالفتهایی از طرف روحانیون و عدهای از فرهنگیان به جهت بهایی بودن این فرد آغاز شده بود. در اسناد ساواك درباره این موضوع چنین آمده است:
«انتخاب خانم دكتر فرخرو پارسا به معاونت وزارت آموزش و پرورش كه منتسب به بهایی بودن و از فرقه ازلی آن میباشد انعكاس بسیار بدی دربین فرهنگیان با سابقه داشته و آنها را كه عمری به دست و دل پاكی خدمت كردهاند،مأیوس نموده و نیز انعكاس این عمل در بین روحانیون و متعصبین مذهبی با اعتراض مواجه شده آنها را عصبانی نموده است.»
هر چند تلاش بر این بود كه بهایی بودن فرخ رو پارسا را مخفی نگهدارند، اما برخی اتفاقات هر گونه شك را به یقین تبدیل میساخت از جمله اینكه:
«مراسم عقد برادر زاده خانم پارسا، وزیر آموزش و پرورش با فرزند تیمسار صنیعی، وزیر سابق جنگ در منزل برادر خانم پارسا كه قاضی دادگستری است، برگزار شده است. در این مراسم مهندس روحانی وزیر كشاورزی و عدهای دیگر از پیروان مسلك بهایی حضور داشتهاند. خانم پارسا و تیمسار شیرین سخن نیز در این مجلس بودهاند. خطبه عقد كه معمولا از طرف یك نفر روحانی باید خوانده شود انجام نگردید و طبق آداب و رسوم بهاییها برنامه عقد انجام شده است. مهمتر اینكه هویدا در زمان نخست وزیریش به بهائیان پروبال زیادی داد و تعدادی از بهائیان را وارد كابینه خود كرد؛ از جمله فرخرو پارسا را كه یك بهایی بود به عنوان وزیر آموزش و پرورش انتخاب نمود. سرانجام كارشكنیهای فرخ رو پارسا و دوستانش علیه نخست وزیر وقت، هادی هدایتی، به ثمر رسید و او در 5 شهریور 1347ش از سوی هویدا به وزارت آموزش و پرورش منصوب گردید. هنوز چند ماهی از انتصاب وی در پست وزارتخانه مزبور نگذشته بود كه وی تصمیمات عنادآمیزی علیه روحانیت اتخاذ نمود، البته مخالفتهای وی با اصل اسلام بود. یكی از اقدامات ضد اسلامی وی حذف درس عربی از دروس دبیرستانی بود كه با اعتراض عدهای از دبیران، محصلان نیز روبرو شده بودند.[در جلسهای] فرخرو پارسا به اتفاق یك نفر آمریكایی پشت تریبون قرار گرفتند، شخص آمریكایی مرتب محاسن و مزایای برنامه جدید را بر میشمرد. خانم وزیر سخنان وی را برای حاضران ترجمه میكرد... در آن جلسه حقیر نیز اجازه خواسته، اظهار داشتم: ای خانم وزیر، كشورما كه دست كم 2500 سال سابقه باستانی و تاریخی دارد، به چه مناسبت باید از كشوری كه 200 سال سابقه پیدایش دارد، الگو بگیرد و اطاعتش را بنماید؟»
همچنین وی در یكی از جلساتی كه در مدارس جامعه تعلیمات اسلامی داشت به مخالفت با مسأله حجاب پرداخت و آن را جزو خرافات دانست. در طی دوران وزارت فرخرو پارسا دو مسأله مورد توجه وزیر قرار داشت؛ یكی انتصاب بستگانش به پستهای مهم در وزارت آموزش و پرورش و دیگری دریافت پول در قبال سمتی كه به آنها واگذار میشد. فرخرو پارسا در دوران وزارت خود اختلاسهای بسیاری در قسمتهای مختلف وزارتخانه داشت.
«فرخرو پارسا در مقام وزیر آموزش و پرورش به زودی راههایی یافت تا از معاملات ساختمان و تأسیس مدارس خصوصی سود جوید.»
البته ضعف مدیریتی وی نیز نارضایتی عمومی را به دنبال داشت، حتی دامنه این نارضایتیها، اعتراضات كسانی را كه روزی تلاش فراوانی برای به وزارت رسیدن فرخرو داشتند در پی داشت.
با گذشت زمان، چهره فرخرو پارسا برای دیگران بیشتر آشكار میشد و كار وزارتخانه در دوران وی به آنجا رسید كه برخی مدرس ملی به جای كتاب فارسی، انگلیسی و به جای شناساندن پرچم ایران، پرچم آمریكا را به دانشآموزان نشان میدادند.
سرانجام فشار افكار عمومی باعث گردید كه وی از این وزارتخانه در سال 1353 بركنار شود. پارسا طی هفت سال وزارت در وزارتخانه آموزش و پرورش كابینه امیر عباس هویدا بزرگترین ضربهها را به ساختار آن وزارتخانه وارد كرد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی وی محاكمه و در تاریخ 18/2/1359 به اعدام محكوم گردید.
منابع:
- زنان دربار به روایت اسناد ساواك، فرخرو پارسا، تهران، مركز بررسی اسناد تاریخی
- زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید ( به مناستب سال اعلامیه جهانی حقوق بشر) تهران، ابن سینا، چ 1347.
- سناتور، خاطرات مهرانگیز منوچهریان، نوشین احمدی خراسانی و پروین اردلان، تهران، نشر توسعه، چ 1382.
- تاریخ آموزش و پرورش ایران از ایران باستان تا 1380 ه.ش. امان ا... صفوی، تهران، رشد، 1383.
- كارنامه زنان مشهور علم و ادب، خشایار وزیری و فخری (قویمی)
- اطلاعات بانوان ش 78، 14 مهر 1337.
- دولتهای ایرانی از میرزا نصر ا... مشیرالدوله تا میر حسین موسوی، زیر نظر یعقوب آژند، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد، چ 1378.
- زندگی و عملكرد سیاسی حسنعلی منصور، منیژه صدری، تهران، مركز اسناد انقلاب اسلامی، چ 1383.
- جریانها و سازمانهای مذهبی و سیاسی ایران سالهای 1320-1357، رسول جعفریان، تهران، مركز اسناد انقلاب اسلامی، چ 1383.
- - قلم و سیاست ( از كودتای 28 مرداد تا ترور منصور) ج 2، محمد علی سفری، تهران، نشر نامك، 1373.
- - سالنامه زنان ایران، سال 1379.
- - یاران امام به روایت اسناد، ابوذر زمان، تهران، مركز اسناد انقلاب اسلامی، چ 1382 .
- - دایره المعارف زنان، تهران، مركز مشاركت زنان، چ 1382.
- - هدفها و مبارزه زن ایرانی از انقلاب مشروطه تا سلطنت پهلوی، محمد حسین خسرو پناه، تهران، ناشر پیام امروز، چ 1381.
- سالار زنان، منصور پیرنیا(جزوه).
- «از سید ضیاء تا بختیار »، مسعود بهنود، تهران، نشر جاویدان، چ 1369.
- اسناد هویدا، تهران، مركز بررسی اسناد تاریخی.
- تركمان، محمد، یادنامه دكتر سحابی، تهران، قلم، چ 137