دامپزشکی نوین نیازمند گذار از ساختار سنتی

به گزارش 598 ، حیطه فعالیت دکتر دامپزشک ودامپزشکی درلغت که ترجمه ای از واژه veterinary medicine است حوزه ای بسیار گسترده است و واژهanimal physician یا پزشک حیوانات تهنا بخشی از حرفه دامپزشکی است.
دامپزشکی نوین،امروزه و درکشورهای پیشرفته ،حوزه فعالیتش، بیش از 6 وزارت خانه وسازمان (وزارت بهداشت،وزارت جهاد کشاورزی،وزارت صنایع،وزارت ورزش،وزارت دفاع،سازمان محیط زیست) است.
حرفه دامپزشکی دارای  دو وجه عمده، تولیدی و مدیریت تولید و همچنین متولی بهداشتی،درمانی وسلامت عمومی و است.  
از سویی درصنعت مرتبط با علم دامپزشکی ، فقط صنعت دام آن با گردش مالی بیش از 30 میلیارد دلار بعد از نفت رتبه دوم را دارد.
و از سویی دیگر کنترل بهداشتی و درمانی بیش از 839 مورد از مجموع 1709 مورد عامل بیماری زا در انسان که از دام منتقل می شود را برعهده دارد.
دامپزشکی در کشورهای الگو  به عنوان اولین خط پیشگیری شناخته شده و براساس اصل کلی پیشگیری مقدم بر درمان،از جایگاه ویژه ای در حوزه سلامت برخوردارند و همچنین به عنوان متولی اصلی تولید و بهداشت مواد غذایی بخصوص مواد غذایی با منشا دامی شناخته می شوند.
با تمام این تفاسیر در بسیاری از کشورهای غذا به عنوان امری استراتژیک شناخته شده و حتی دامزشکان به عنوان صاحب نظران این حوزه در تصمیمات امنیت ملی آن کشور نقش ویژه ای دارند.
متاسفانه در کشور این سرمایه تخصصی  صرفا در دو ارگان، سازمان دامپزشکی کشور، که قوانینی فرسوده و نگرشی سنتی و مربوط به سال 1350 را دارد و همچنین نظام دامپزشکی کشور که با ساختاری ضعیف و فاقد قدرت اجرایی  خلاصه شده است!
درشرایطی که در کشورهای پیشرفته همانطور که اشاره شد، حرفه دامپزشکی با بیش از 6 وزارت خانه در ارتباط است، اما در کشور ما،درسازمان محیط زیست، نه اداره ای  برای بهداشت ودرمان حیات وحش و حفظ بقای گونه وجو دارد ، در وزارت صنایع، نه اداره ای برای کنترل کیفی محصولات تولیدی با منشا دامی  وبررسی بهداشتی خط تولید و اصول ساخت براساس موازین بهداشتی و صرفه تولیدی وجود دارد، در وزارت بهداشت، نه اداره ای برای مبارزه با بیماری های مشترک انسان ودام و بهداشت و درمان حیوانات خانگی وجود دارد، در وزارت ورزش، نه اداره ای برای نظارت در باشگاه های سوارکاری و مسابقات سوارکاری و زیبایی و... و بهداشت درمان حیوانات وجود دارد، در وزارت دفاع،نه اداره ای در حیطه پدافند غیرعامل و حوزه مباحث بیوتروریسم و اگروتروریسم  و مبارزه با بیوتروریسم اقتصادی وجود دارد. این درحالی است که بخش عمده ای از فعالیت های دامپزشکی در وزارت جهادکشاورزی درحوزه اختیار معاونت امور دام ودر ساختاری این سازمان دامپزشکی است مه با وجود صلاحیت علمی بالاتر که توسط دکتر های دامپزشک اداره می شود عملا زیر مجموعه معاونت امور دامی است که توسط کارشناسان علوم دامی که یکی از رشته های زیر شاخه علم دامپزشکی است اداره می شود!! و عملا باید حوزه فعالیت معاونت امور دام  و این زیر شاخه علمی رشته دامپزشکی، زیر مجموعه ای از سازمان دامپزشکی کشور باشد.
همچنین بخش عمدها ای از کنترل بهداشتی صنایع غذایی با منشا دامی زیر مجموعه سازمان غذا ودارو در وزارت بهداشت است که طبق نظر سازمان بهداشت جهانی زیر نظر و حوزه علم دامپزشکی است و توسط غیرمتخصصین این امر اداره می شود ویادر کشورهای پیشرفته در حوزه تولیدات دارویی چه دامی و چه انسانی، دامپزشکان از آنجایی که آشنا به فیزیوپاتولوژی دامی و فارماکینتیک و فارمادینامیک دارویی اند تنها افراد ذی صلاح برای بررسی  بالینی و کلینیکال تریال بر روی حیوانات ازمایشگاهی اند و عملا یکی از صادرکنندگان مجوز تایید مصرف یا عدم مصرف دارو در انسان هستند.
همه این موارد در کنار این مورد که متاسفانه در برنامه ششم توسعه نیز امور دامپزشکی در حوزه سلامت به درستی دیده نشده است ، زنگ خطری است برای سلامت عمومی کشور.
جامعه دامپزشکی معتقد به شعار جهانی one health  یا یک سلامت و یک بهداشت است. جامعه دامپزشکی کشور نسبت به شعار جهانی ایمنی غذا از مزرعه تا سفره  و همچنین مصرف آنتی بیوتیک ها هشدار می دهد!
جامعه دامپزشکی نسبت به وقوع 20 هزار مورد تب مالت در سال گذشته ،شیوع آنفولانزا خوکی،تب کریمه کنگو،مشمشه،کروناویروس  و...هشدار می دهد!
نسبت به دخالت های بدون تخصص در امور دامپزشکی همچون سال 84 که با دخالت وزارت بهداشت و ادعای واهی گوشت های الوده به سالمونلا،340 هزارکیلو گوشت و سرمایه ملی از بین رفت،هشدار می دهد!
نسبت به اخباری در رابطه با عوارض فوق حاد مواردی از داروها هشدار می دهد!
دامپزشکی نوین نیاز به ساختاری نوین دارد. این ساختار ضعیف باعث شده علاوه بر نا رسایی در موارد فوق،در ابتدایی ترین امورات دامپزشکی، با مشکل تصمیمات مدیران،پراکندگی تصمیمات و نبود یک افق چشم انداز روبرو باشد.اینکه توانایی حل مشکلات کلینسین ها و مسیئولین فنی بهداشتی و داروخانه داران را ندارد و حتی توانایی کنترل ورودی دانشگاه ها متناسب با بازارکار را ندارد، برای حرفه ای این چنین گسترده فاجعه است.
طرح الحاق به وزارت بهداشت در قالب یک معاونت دامپزشکی ،اصلاح ساختار نظام وسازمان و یا ایجاد اداره کل های امورات دامپزشکی در وزارت خانه های  مرتبط به عنوان بخشی از نظرات صنف دامپزشکان در قالب گروه هم اندیشی دامپزشکان و دانشجویان که با بیش از 3000 نفر دامپزشک و دانشجو در ارتباط است ، می باشد. امید ان است که با بررسی تخصصی تر و الگو برداری از مدل کشورهای پیشرفته تحولی بنیادین در این حرفه گسترده و حافظ سلامت و بهداشت عمومی کشور ایجاد شود.

*دکتر محمد یادگاری