"یلدا" با اینترنت و موبایل هم می‌شود

آئین شب چلّه یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی محسوب می‌شود و همانطور که از عنوان "یلدا" به معنای زایش بر می‌آید، ایرانی‌ها زایش دوباره خورشید (طولانی شدن تدریجی روز) یا به عبارتی سرنگونی تاریکی در آئین باستان به مفهوم اهریمن (کوتاه شدن تدریجی شب) را جشن می‌گیرند و به روشنی دل می‌بندند.

با توجه به این اعتقاد، گفته می‌شود که کریسمس مسیحیان نیز ریشه در همین اعتقاد دارد؛ لذا در شب یلدا خانواده‌های ایرانی معمولاً مراسم دور همی را با انواع میوه‌ها و غذاهای ایرانی تدارک می‌بینند تا نمادی از همدلی، صفا و صمیمت با دور هم جمع‌ شدنشان پدید آید و کانون خانواده مستحکم‌تر شود.

چند سالی است با توسعه بستر ارتباطات و فناوری اطلاعات شاهد اشاعه این رسم زیبا و فرهنگ ایرانی یلدایی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی که میلیون‌ها کاربر جهانی با فرهنگ‌های مختلف دارد، هستیم.

اپراتورهای اینترنتی و موبایلی نیز با توجه به استقبال و علاقه مردم به برگزاری این آئین و اشاعه فرهنگ آن در تمام دنیا، هر ساله با فرارسیدن شب چلّه اقداماتی تحسین برانگیز در راستای ترغیب کاربران اینترنتی کشورمان انجام می‌دهند تا حداقل ساعات خوش خانواده‌های ایرانی در محیط مجازی و میان انبوهی از اطلاعات و محتوای بی‌سر و سامان به اشتراک گذاشته شود.

با توجه به ضریب نفوذ بالای تلفن همراه و گسترش روز به روز استفاده از گوشی‌های هوشمند، طرح‌های تشویقی اپراتورهای موبایل جذاب‌تر از اپراتورهای دیگر است و کاربران بیشتر ترجیح می‌دهند با استفاده از موبایل خود از مراسم یلدا تصویربرداری یا عکاسی کرده و آن را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارند.

به عنوان مثال در نمایشگاه الکامپ امسال که هفته گذشته به کار خود پایان داد، برخی اپراتورهای اینترنتی و موبایل به ارائه طرح‌های یلدایی خود پرداختند؛ ایرانسل از جمله آنها بود که بسته ویژه پنج گیگابایتی اینترنت همراه را به شکل رایگان در سطح نمایشگاه و بازدیدکنندگان عرضه می‌کرد.

طرح ویژه این اپراتور تا 30 آذر ادامه خواهد داشت به گونه‌ای که یک بسته پنج گیگابایتی اینترنت همراه را با قیمت پنج هزار تومان به مشترکان دائمی و اعتباری می‌فروشد.

اپراتورهای دیگر نظیر همراه اول و رایتل هم قطعا کمپین‌هایی را برای این روز خاص در نظر می‌گیرند؛ هر چند اقداماتی نظیر مکالمه نامحدود همراه اول برای مشترکان دائمی و اعتباری می‌تواند از جمله اقدامات سراسری این اپراتور جهت برقراری ارتباطات تلفنی بین خانواده‌های ایرانی در این شب بلند سال باشد.

اما علی‌رغم تمامی این جنب و جوش‌ها برای برگزاری یلدایی بهتر، برخی دوری از ابزارهای ارتباطی را به منزله بهتر برگزار شدن یلدا می‌دانند و معتقدند که این کار باعث می‌شود تا خانواده‌ها بیشتر کنار هم بمانند و صمیمت‌ها تقویت شود.

اخیرا انجمن همیاران زیست سبز و شهرداری تهران به شکل گسترده‌ای در سطح شهر اقدام به تبلیغ این ایده کرده‌اند و از بیلبوردهایی استفاده می‌کنند که در آن دور اینترنت حصاری کشیده شده است.

انجمن همیاران زیست سبز تبلیغات خود را در شبکه‌های اجتماعی موبایلی به شکلی گسترده‌تر پیش می‌برد به گونه‌ای که شعار "بدون اینترنت، با خانواده" را رد هندوانه شب چلّه جای داده و دور این هندوانه نوشته است "یادتون نره شب چلّه، اینترنت پنج ساعت تعطیل".

پیرامون این شعار گفته شده که تمامی ایرانی‌ها از ساعت هفت الی دوازده شب کلا از اینترنت استفاده نکنند!

البته بیلبوردهای تبلیغاتی شهرداری به گونه‌ای دیگر است و انار سرخ قاچ شده‌ای را به تصویر کشانده که زیر آن نوشته شده "شب یلدا به جای پرسیدن رمز مودم، احوال همدیگر را بپرسیم"...

البته ورود ممنوعی هم برای موبایل، کنسول‌های بازی، وای‌فای و تلویزیون به شکل تصویری در این بنرهای تبلیغاتی در نظر گرفته شده است.

این کار با هدف احیای سنت گفت‌وگو و تعامل بیشتر اعضای خانواده صورت گرفته و در شرایطی که ضعف ارتباطات خانوادگی یکی از معضلات جامعه کنونی است، امری پسندیده به نظر می‌رسد اما خوب است که بدانیم اپراتورها و کمپانی‌های ارتباطی نیز به دنبال سوء استفاده از مزیت‌های این شب نبوده و با تخفیف‌هایی که در نظر می‌گیرند، بیشتر دنبال خدمت‌رسانی به آئین یلدای ایرانی‌هایند.

هر چند ممکن است طرح‌های اپراتورها مانند دیگر طرح‌های مناسبتی باشد اما قطعا رسالت فرهنگ‌سازی و اشاعه فرهنگ در میان مردم کشور و حتی خارج از مرزها را دارد و از این حیث بهتر است برای تقویت بنیان خانواده، به تخریب اقدامات فرهنگ‌ساز دیگر نپردازیم.

شاید فضای مجازی و مشارکت بیش از حد در آن، یکی از زمینه‌های بروز مشکلات ارتباطی خانوادگی باشد اما قطعا تنها دلیل نیست و درباره جامعه ارمانی صحبت نمی‌کنیم؛ مشکلات متعددی در سطح جامعه وجود دارد که همواره بر بنیان خانواده تأثیرگذار بوده و به شکل مستقیم یا غیر مستقیم باعث دوری اعضای آن از یکدیگر شده است.

موبایل رفته رفته به یک ابزار ضروری زندگی و جزو سبد خانوار تعریف شده است و به عبارتی با گسترش ضریب نفوذ آن مخصوصا در حوزه باند پهن، اعتباری جهانی به کاربران عرصه مجازی بخشیده که چشم‌پوشی از آن قطعا کار سختی است.

برای ملموس شدن این قضیه باید دانست که قطعا موبایل یکی از بسترهای اصلی مرور خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های خبری است و لذا هرگونه پیام شعاری برای محدودیت استفاده از آن به نوعی در تعارض با اقدامات فرهنگی دیگر است.

بهتر است در ارتباط با این قضایا چاره‌ای اندیشیده شود که علاوه بر حفظ پایگاه و بنیان خانواده، استفاده درست از ابزارهای ارتباطی تبلیغ شود.

هیچ عقل سلیمی استفاده مکرر از ابزارهای ارتباطی نظیر موبایل، تبلت، رایانه و... را نمی‌پسندد و حتی این کار در برخی موارد خارج از شأن و شعور افراد تلقی می‌شود اما این را هم باید دانست که اکنون تبلت به مدارس راه یافته و ابزاری برای تحصیل شده که در چنین شرایطی با برخوردهای سلبی نمی‌توان مانع استفاده از آن شد.

در این ایام معمولا کمپین‌های مجازی برای اشتراک‌گذاری خاطرات یلدایی شکل می‌گیرد و حتی بسیاری از برنامه‌های تلویزیونی به تبلیغ شرکت در این کمپین‌ها که بعضا با جوایز نفیسی همراه است، می‌پردازند که بهتر بود این موضوع به شکلی سامان یافته‌تری از سوی شهرداری یا هر ارگانی که دغدغه‌هایی از این دست دارند، برگزار و به شرکت‌کنندگان جوایزی اهدا می‌شد.

قطعا ماهیت یلدا را نمی‌توان از این شب گرفت و بازار نقل خاطرات و داستان‌های بزرگتر خانواده‌ها شیرینی این شب بلند است و موبایل‌ها نیز می‌توانند ابزاری برای جهانی کردن این پندها و آموزه‌ها باشند.