آیا قد تهران بلند می شود؟

مهر، تهران شهر کوتاهی است اما مدیریت شهری تصمیم دارد کمی بر قد تهران بیافزاید. در طرح تفصیلی برنامه هایی برای رشد عمودی پایتخت دیده شده است که پس از ابلاغ آن تا پایان سال جاری نتایج آن را خواهیم دید اما سابقه بلند مرتبه سازی در تهران به کجا می رسد؟

تاریخچه بلندمرتبه‏سازی در تهران

تاریخچه بلندمرتبه‏سازی نوین در تهران به اوائل دهه 30 بازمی‏گردد. در این سالها، نخستین ساختمان بلندمرتبه در تهران توسط هوشنگ خانشقاقی در خیابان جمهوری با 10 طبقه ساخته شده است.اسکلت این ساختمان از بتون آرمه با دو آسانسور احداث شده و جالب این‏که هنوز هم در حال استفاده است.

در سال‏های 41-39 در محل تقاطع خیابان فردوسی و جمهوری، ساختمان تجاری 16 طبقه با نام پلاسکو ساخته شد که اولین ساختمان بلند با اسکلت تمام فلز در ایران بود. دو سال بعد، ساختمان تجاری 13 طبقه آلومینیوم نیز با اسکلت فلزی در خیابان‏ جمهوری احداث شد. ساختمان بانک کار در خیابان جمهوری یکی‏ دیگر از ساختمان‏های شاخص دهه 40 است.

توقف 10 ساله بلند مرتبه سازی

بعد از انقلاب و آغاز جنگ نزدیک به ده سال بلند مرتبه سازی در پایتخت متوقف شد اما این روند در سالهای پایانی دهه 60 و افزایش قیمت زمین و آغاز فروش تراکم از سوی شهرداری تهران تغییر کرد و بلند مرتبه سازی در تهران از سر گرفته شد. ساختمانهایی که به دلیل نبود چارچوب و نقشه های جامع در مناطق زلزله خیز ساخته شد. با این وجود شهر تهران شهر بلندی نیست و یکی از کوتاهترین پایتختهای دنیا محسوب می شود.

از سرگیری بلندمرتبه‌سازی در تهران

در حالی که تهران کوتاه در حال پهناورتر شدن بود و هر روز خانه های تازه ای در اطراف پایتخت سبز می شد، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران اعلام کرد: بر اساس طرح تفصیلی جدید پایتخت، از گسترش افقی تهران جلوگیری و ارتفاع شهر در جهت عمودی زیاد می‌شود‌.

هیربد معصومی با بیان این که شهرداری تهران بنا دارد براساس طرح تفصیلی جدید پایتخت از گسترش افقی تهران جلوگیری کند و ارتفاع شهر را در جهت عمودی زیاد کند گفت: برخی مناطق تهران استعداد احداث بلند مرتبه سازی را دارند در حالی که هم‌اکنون عمده برج‌های مسکونی در منطقه یک قرار دارد و در سایر محله‌ها، حداکثر ارتفاع ساختمانها، هشت طبقه است.

وی با اشاره به اینکه برای تشویق بیشتر سازندگان برخلاف روال گذشته از ساخت و سازهای کوتاه مرتبه شهر عوارض بیشتری دریافت می شود گفت: شهرداری بنا ندارد که در تهران بلندمرتبه‌سازی کند اما براساس نقاط پیش‌بینی شده در طرح تفصیلی، باید برج‌های بالای 50 طبقه ساخته شود تا از این طریق بتوانیم بلند مرتبه‌سازی در تهران را به افق سال 1405 که میانگین ارتفاع پایتخت چهار طبقه تعیین شده برسانیم.

نرخ جدید عوارض به تایید شورا برسد

سخنان معاون شهردار سبب نگرانی برخی از فعالان این حوزه شد که آیا تهران زیر ساختهای مناسب برای افزایش ارتفاع را دارد یا خیر ؟

رئیس کمیسیون عمران شورای شهر تهران نیز در واکنش به این سخنان گفت: رشد عمودی پایتخت باید براساس طرح تفصیلی باشد و هرگونه تغییر در نرخ عوارض برای تشویق به بلند مرتبه‌سازی باید به تایید شورا برسد.

حمزه شکیب با اشاره به اینکه در طرح تفصیلی ملاک عمل و طرح تفصیلی جدید مناطقی که زیر ساختهای مناسب برای بلند مرتبه سازی دارند، مشخص و افزایش تعداد طبقات در آن پهنه ها پیش بینی شده است گفت: در رشد عمودی پایتخت نمی توان سلیقه ای عمل کرد و به زودی طرح تفصیلی جدید به تایید کمیسیون ماده 5 می رسد و تمامی ساخت و سازهای پایتخت بر اساس این طرح انجام می شود.

بلند مرتبه سازی در مسیر باد ممنوع است

محمدرضا محمودی معاون عمرانی استاندار تهران نیز که معتقد است بخشی از آلودگی هوا به دلیل ساخت و سازها در مسیر باد است گفت: پس از این ساخت و ساز و به ویژه بلند مرتبه سازی در مسیر بادهای ورودی به تهران ممنوع است.

او اضافه کرد: با یک گروه مهندسان مشاور قراردادهایی در جهت تعیین مسیر بادهای که از منجیل به تهران می وزد و با عنوان بادهای شهریار معروف هستند و در سالهای اخیر در اثر ساخت و سازهای بدون مطالعه مسیرشان تغییر کرده بسته ایم تا با مطالعاتی که انجام می دهند طرح تفصیلی شهر تهران را به گونه ای تنظیم کنند که هرگونه ساخت و ساز به ویژه بلند مرتبه سازی در مسیر این بادها ممنوع شود.

طرح تفصیلی بر اساس اطلاعات قدیمی است

در حالی که همه کارشناسان و مسئولان تاکید می کردند ساخت و سازها باید بر اساس طرح جامع باشد، رئیس هیئت مدیره جامعه مهندسان شهرسازی ایران این طرح را زیر سوال برد و گفت: اطلاعات این طرح قدیمی و مربوط به سال 81 است .

علی نوذرپور با اشاره به طرح افزایش عمودی پایتخت گفت: اگر افزایش ارتفاع پایتخت بر اساس طرح تفصیلی باشد حتما مطالعات اجتماعی، اقتصادی آن انجام شده و زیرساختهای لازم برای بلندمرتبه سازی در نظر گرفته شده است. اما مشکل اصلی ابلاغ نشدن طرح تفصیلی است که از ابتدای سال وعده اجرایی شدن آن داده شد و هنوز در ماههای انتهایی سال ابلاغ نشده است.

این کارشناس شهرسازی با بیان این که در زمان تصویب طرح جامع در یک حرکت دستوری رئیس جمهور خواستار افزایش 20 درصد تراکم در طرح جامع شد گفت: اگر افزایش تعداد طبقات ساختمانی بر اساس تراکم دستوری نباشد چالشی دراین رابطه نداریم.

اطلاعات به روز شده است

اما مجید پاکساز، مدیرکل شهرسازی و طرحهای شهری با تاکید بر این که بلند مرتبه سازی در شهر تهران بر اساس طرح جامع است به مهر گفت: تقریبا در تمامی مناطق تهران ما بلند مرتبه سازی را داریم و نمی توان گفت در منطقه ای خاص متمرکز است. به طور مثال بخشی ازمناطق 6،3 و2 بلند مرتبه سازی دارند. همچنین بخشهایی که سیستم شبکه آنها کشش آن ترافیک داشته باشد و بتواند خدمات لازم را به ساکنانش بدهد. اگر زمینی در محدوده ای باشد که امکان بلند مرتبه سازی در آن وجود داشته باشد اما نتواند پارکینگ مجموعه را تهیه کند شهرداری اجازه ساخت نمی دهد.

بلند مرتبه سازی بر اساس ضوابط شهرسازی است

او ادامه داد: شاید ما در اکثر نقاط تهران بتوانیم طبق ضوابط طرح جامع اجازه بلند مرتبه سازی را بدهیم اما باید از زیر ساختهای لازم برخوردار هم باشند. در حالت کلی ضوابطی که در طرح تفصیلی برای بلند مرتبه سازی در نظر گرفته شده است ضوابط محدودی است و متقاضی باید شرایط سخت گیرانه و دقیقی را که تدوین شده است رعایت کند. همچنین رعایت اصول و قوانین شهرسازی این بلند مرتبه سازیها امکان پذیر است در عین حال کمک و مساعدت هم می کند.

95 درصد طرح تفصیلی در کمیسیون ماده 5 تایید شد

او در خصوص آخرین وضعیت طرح تفصیلی گفت: 95 درصد این طرح در کمیسیون ماده 5 به تایید رسیده است و ما سال 90 را در حالی به پایان می بریم که طرح تفصیلی ابلاغ شده است.

پاکساز در واکنش به برخی اظهارات که اطلاعات طرح تفصیلی را قدیمی و غیر کاربردی می دانند گفت: این موضوع را تکذیب می کنم و در رفت و برگشت هایی که طرح تفصیلی در مناطق داشته است این طرح به روز شده است.

توسعه افقی شهر تهران مشکلات بسیاری همچون حاشیه نشینی، عدم نظارت صحیح، دشواری تامین امنیت، گسترش توسعه حمل و نقل عمومی را به دنبال دارد اما نباید از یاد برد که توسعه عمودی شهر بدون برنامه نیز آسیبهای دیگری همچون تراکم جمعیت،ترافیک، کمبود امکانات رفاهی و خدماتی و... را به دنبال خواهد داشت.