عربستان سعودی دارای نقش منطقه ای برجسته و نفوذ سیاسی و دینی و از روابط بینالمللی گسترده برخوردار است. اما بازی با بزرگان یا تلاش برای پرداختن و پافشاری بر مواضع گذشتهاش شاید آن نتیجه دلخواهی را که به دنبال آن است برایش فراهم نکرده یا آنکه شرایط را برای آن وارونه کند. آنچه در این یادداشت قصد پرداختن به آن را دارم اظهاراتی است که عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان چندی پیش در خصوص لزوم کنار رفتن اسد از قدرت یا روبرو شدن وی با گزینه نظامی به زبان آورده بود.
عادل الجبیر برای ما نگفت که چگونه نظام سوریه با گزینه نظامی روبرو خواهد شد. آیا عربستان به آن اعلام جنگ میدهد!؟ این اعلام جنگ به چه شکل خواهد بود!؟ آیا میتواند همپیمانان خود را در واشنگتن و پاریس و لندن برای اقدام نظامی قانع کند؟ عربستان چطور میخواهد این کار را انجام دهد درحالی که نظام سوریه بیش از چهارسال است که با گزینه نظامی مواجه است و همچنان پایدار مانده و اخیرا هم همپیمانان روس به آن نزدیک شده و خطر جنگ را از آن دور کردهاند.
جناب وزیر! سوریه با یمن متفاوت است. اجازه به عربستان برای تشکیل یک ائتلاف عربی و ادامه دادن جنگ برای تحقق اهداف در سوریه، نهایتا امکانپذیر نیست. بازی با بزرگان ساده نیست.
جناب وزیر! آیا سعود الفیصل وزیر سابق عربستان به پایتخت های اروپایی و آمریکایی برای کسب اجازه جهت استفاده از سلاحهای دوربرد برای هدف قراردادن اهداف زمینی و هوایی سفر نکرد؟ اما نظر نهایی با آمریکا است. آیا امیر بندر دوبار برای اقناع روسها جهت صرفنظر کردن از نظام سوریه به مسکو سفر نکرد؟ و آیا علیرغم اقدام برای قراردادهای میلیاردی سلاح با روسیه، بدون نتیجه از آنجا بازنگشت؟ آیا شخص شما به مسکو نرفتید و همان سخنان را به لاوروف نگفتید؟ اما چه نتیجهای دربرداشت؟ نتیجه آن شد که روسها با تمام تجهیزاتشان به سوریه آمدند و پیامی به جهانیان دادند که در نهایت اجازه به سقوط نظام در سوریه داده نخواهد شد. ولادیمیر پوتین هم خود به رئیس جمهور آمریکا گفت این یک مسأله سوری است و از وی خواست به همراه نظام سوریه وارد عرصه مبارزه با تروریسم شود.
جناب وزیر! واقعگرایی سیاسی به این معنا نیست که به مواضع گذشتهتان چنگ بزنید و تلاش کنید همان مواضع را در مسکو و نیویورک و ریاض تکرار کنید. واقعگرایی نیازمند آن است که کشور شما در خصوص تمام مواضعش نسبت به بحران سوریه تجدیدنظر کند. آیا 300 هزار کشته و چندین برابر مجروح و بیش از 5 میلیون پناهجو در کنار ویرانیهای وصفناپذیر کافی نیست؟
جناب وزیر! واشنگتن دیگر به دنبال کنار رفتن نظام در سوریه نیست بلکه به دنبال مبارزه با تروریسم است. اروپاییها هم بعضاً به دنبال ائتلاف با آن هستند و موضع روسیه را هم که خود بهتر میدانید. در خواسته خود به کنارهگیری یا گزینه زور و نظامی بر سر چه شرطبندی میکنید؟ آیا احساس نمیکنید کشورتان به تنهایی و بدون دیگر پایتختهای جهان بر همان مواضع خودسرانه اصرار میورزد؟ قاهره در حال بهترکردن روابط خود با دمشق است و دیگر پایتختهای عربی خلیج فارس هم کنسولگریهای خود را در دمشق باز میکنند و روابط خود را با نظام سوریه از سر میگیرند. بازی بین بزرگان به ویژه روسها و آمریکاییها، شاید به نتایج نظامی بیانجامد که اساسا به نفع منطقه نیست.
ترکیه اردوغان، آخرین همپیمان شما، با پایداری نظام سوریه دگرگون شده است و درحال همگرایی با غرب برای پذیرش بقای بشار اسد در قدرت است. جایگاه و موضع شما نسبت به آنها که در اطراف شما هستند و سخنان شما را در خصوص سوریه میشنوند کجا است؟ ما اینجا در رسانههای جهانی و عربی دیگر دعوت به کناررفتن بشار یا رویارویی نظامی را نمیشنویم مگر از شما! لطفا برای ما دیدگاهتان را شرح دهید!
جناب وزیر! در آخر اینکه نمیخواهم مسجد الاقصی و فلسطین و گزینههای اسرائیل برای کوچ داوطلبانه یا گزینه نظامی برای پایان دادن به اشغال را برای شما یادآوری کنم!