تهدید امنیت غذایی ایران با نفوذ فرانسه

به گزارش سرویس اقتصادی پایگاه 598، این روزها بحث پیرامون توسعه همکاری با کشورهای غربی بسیار به گوش می‌رسد و بخش کشاورزی نیز از این موضوع مستثنا نیست. از جمله کشورهای فعال برای توسعه همکاری با بخش کشاورزی ایران در دو سال اخیر، کشور فرانسه است.

سفر وزیر جهاد کشاورزی به فرانسه در سال گذشته و حضور وزیر کشاورزی فرانسه به همراه هیئتی ۱۰۰ نفره در ایران، نشان از یک برنامه همکاری بلندمدت و عمیق در زمینه توسعه روابط در بخش کشاورزی است. عیار آنلاین نوشت: هرچند بسیاری از کارشناسان نسبت به این‌گونه همکاری با یک کشور هشدار داده‌اند، اما رویکرد وزارت جهاد کشاورزی در این مدت نشان از بی‌توجهی به این تذکرات دارد.

در سفر وزیر جهاد کشاورزی ایران به فرانسه که در خرداد سال گذشته انجام گرفت، حجتی با مسئولان شرکت‌های مختلف بخش کشاورزی این کشور ملاقات داشته است. شرکت اورالیس ( فعال در زمینه تولید بذور ذرت، کلزا، آفتابگردان و سورگوم)، شرکت RAGT ( فعال در زمینه تجارت بذر ذرت، سورگرم، آفتابگردان و محصولات علوفه‌ای)، هولدینگ Adepta (فعال در زمینه دام و انواع گیاهان زراعی و صنایع مرتبط)، شرکت Ao (فعال در زمینه تولید و فروش ارقام جدید گندم، تریتیکاله، جو) و همچنین شرکت ستیوم که در زمینه تحقیق و توسعه بر دانه‌های روغنی فعالیت می‌کند، شرکت‌هایی هستند که محمود حجتی در این سفر با مسئولین آن‌ها دیدار و گفت‌وگو کرد.

داده و ستاده‌های مذاکرات ایران و فرانسه چه بود؟

بعد از سفر محمود حجتی به فرانسه، وزیر کشاورزی فرانسه نیز به همراه هیئتی ۱۰۰ نفره و با حضور ۲۵ شرکت فرانسوی به ایران سفر کرد که در این سفر علاوه بر دیدار با مسئولین مختلف بخش کشاورزی ایران، تفاهم‌نامه‌های متعددی نیز به امضا رسید. ایجاد خط تولید لاین تخم‌ماهی، همکاری در زمینه اصلاح مرغ لاین، مشارکت در طرح پرورش ماهی در قفس دریایی، همکاری در زمینه اصلاح نژاد دام سبک و سنگین با هدف افزایش بازدهی تولید در این بخش، صدور شناسنامه بین‌المللی برای محصولات ایرانی، همکاری در تولید بذور برخی ارقام زراعی راهبردی مانند کلزا و پیگیری واردات گوشت از فرانسه، بخشی از توافقات اخیر بین وزارت جهاد کشاورزی با مسئولین فرانسوی است.

مواردی که در فوق آمده در اصل خدماتی است که طرف فرانسوی به ایران خواهد داد، که با نگاهی دقیق تر مشخص می‌شود همگی از نوع نهاده‌های فناورانه و حیاتی تولید هستند که تکیه بر واردات هر یک از این موارد، استقلال زنجیره تولیدات کشاورزی را تحت‌الشعاع قرار داده و وابستگی راهبردی به دنبال خواهد داشت.

فرانسه اعلام کرده است که حاضر است به ازای ارائه این خدمات، خشکبار، میوه‌ی خشک و برخی محصولات شیلاتی را از ایران خریداری کند، که البته با توجه به آن‌که خود کشور فرانسه در زمینه تولید آبزیان جزء کشورهای مطرح بوده، احتمال صادرات این محصولات از ایران به این کشور بعید به نظر می‌رسد.

به گفته مدیرکل امور بین‌الملل وزارت جهاد کشاورزی، محصولاتی همچون پسته، خرما، زعفران، گیاهان دارویی،‌ سبزی و صیفی و انوع آبزیان مانند میگو از جمله محصولاتی هستند که قرار است به فرانسه صادر شوند. در این میان برخی دیگر مسئولین وزارت جهاد کشاورزی نیز نسبت به صادرات برخی محصولات دامی و پروتئینی به فرانسه ابراز امیدواری کرده‌اند.

از سوی دیگر کشور فرانسه متعهد شده است که در راستای توسعه همکاری خود با ایران، از پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی حمایت نماید. همچنین این کشور متعهد شده که برای برخی تولیدات ایرانی شناسنامه بین‌المللی صادر کند که در این رابطه نیز می‌توان به قرارداد تولید مشترک مرغ در ایران با برند کشور فرانسه و تسهیل صادرات آن اشاره کرد.

نکته بسیار مهم در این میان، نوع محصولاتی است که طرف فرانسوی پذیرفته از ایران خریداری نماید؛ همان طور که مشخص است خشکبار و میوه‌ی خشک محصولاتی غیراساسی بوده و هیچ‌گونه وابستگی سطح بالایی برای کشور فرانسه برای خرید از ایران به همراه نخواهد آورد. این در حالی است که محصولات و خدماتی که ایران از فرانسه دریافت می‌کند، از نوع راهبردی و حیاتی هستند. به عبارت دیگر در این تعامل تجاری وابستگی هم‌سطح و متقابل ایجاد نمی‌شود.

سهم ۸۵ درصدی کالاهای اساسی در واردات از فرانسه

نگاهی به وضعیت تجارت محصولات غذایی بین ایران و فرانسه از سال ۹۲ تا پایان شهریور سال ۹۴ نشان می‌دهد این تجارت هیچ‌گاه متعادل و دوسویه نبوده و همواره ایران واردکننده محصولاتی اساسی و راهبردی از فرانسه بوده است. شکل زیر سهم محصولات اساسی و غیراساسی واردشده از فرانسه (از سال ۹۲ تا پایان شهریور ۹۴) را نشان می‌دهد.

از نگاه اقتصادی نیز ایران در این تجارت وضعیت مناسبی ندارد و پیوسته میان صادرات و واردات محصولات غذایی از فرانسه، اختلاف بسیاری وجود داشته؛ به طوری که ارزش واردات محصولات غذایی از کشور فرانسه بیش از ۳٫۵ برابر ارزش صادرات این گروه از محصولات به این کشور است.

هزینه‌های مضاعف کشور برای تأمین نهاده‌های دانش‌بنیان کشاورزی

این هزینه‌های هنگفت امنیتی و اقتصادی را در حالی جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد که وزارت جهاد کشاورزی مراکز تحقیقاتی عریض و طویلی را برای تأمین همین نهاده‌های دانش بنیان در اختیار داشته و سالانه حدود ۱۰۰۰ میلیارد تومان بودجه وزارتخانه‌ای خود صرف این امور می‌شود. وجود مراکز متعدد تحقیقاتی و دانشگاهی کشاورزی در کشور که سالانه بیش از هزاران مقاله و تحقیق توسط آن‌ها تولید می‌شود، در کنار واردات نهاده‌های دانش بنیان و تحقیقاتی از کشورهایی همچون فرانسه و آلمان که سابقه مثبتی نیز در روابط با ایران ندارند، هزینه مضاعفی است که علاوه بر خروج بی‌رویه ارز و وابستگی راهبردی، فرصت اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را نیز سلب می‌کند.

نفوذ فرانسه، امنیت غذایی ایران را تهدید می‌کند

هرچند که توسعه همکاری با کشورهای مختلف می‌تواند زمینه رشد و پیشرفت داخلی را به همراه داشته باشد، اما نکته مهم‌تر آن است که این همکاری‌ها نباید منتج به وابسته شدن کشور به خدمات و محصولات کشور مقابل شود. آن طور که از قراردادهای انجام‌گرفته با کشور فرانسه در بخش کشاورزی مشاهده می‌شود، اغلب خدمات و محصولات واردشده از این کشور به عنوان محصولات حیاتی و راهبردی بوده و خطر وابستگی کشور را به دنبال دارد.

از سوی دیگر رهبر معظم انقلاب در دیدار خود با مسئولان نظام (۲/۴/۹۴)، با تأکید بر اینکه یکی از چالش‌های ما راه‌های موازی و آسان ولی مهلک است، نسبت به واردات از کشورهای اروپایی که ممکن است مسیری آسان‌تر باشد هشدار دادند. ایشان فرمودند: این کار زمام اختیارِ امری را در داخل کشور، به دستِ کسانی که در دل با ما دشمن‌اند، قرار می‌دهد.

در نهایت، به‌نظر می‌رسد همکاری‌های اخیر ایران و فرانسه در بخش کشاورزی، زمینه نفوذ فرانسه را فراهم کرده که تهدید امنیت غذایی ایران را به دنبال خواهد داشت.