مشکلات فرهنگی و محدودیت های ذهنی افراد از موانع بر سر راه علوم انسانی است

به گزارش پایگاه 598، اسفندیار غفاری نسب، عضو هیأت علمی و استاديار دانشکده جامعه شناسی دانشگاه شيراز در گفت و گو با ستاد خبری سومین کنگره علوم انسانی اسلامی با اشاره به جایگاه علوم غربی در تولید علوم اسلامی و میزان بهره گیری از این علوم در کشور، گفت: طبیعی است که تئوری های ارائه شده در غرب با توجه به شرایط زمانی آن موقع غربی ها بوده ولی باید این علوم بومی سازی شود و نسبت به آن جامعه نیز به سمت تئوریزه شدن حرکت کند.

وی با اشاره به اینکه علم دارای پیش فرض هایی است که باید در این زمینه مورد توجه قرار بگیرد، اظهار کرد: در رابطه با میزان قابل اعتماد بودن علوم غربی و استفاده از آن باید توجه داشت که از روش هایی بهره ببریم که دچار تناقض نشویم زیرا علوم غربی در دنیا به عنوان علومی پذیرفته شده که بدون پیش فرض است.

غفاری نسب با تاکید براینکه متاسفانه بومی سازی علوم غربی هیچ گاه تحقق نیافته است، ادامه داد: باید مطالعات تجربی در این زمینه انجام شود و با توجه به یافته های بدست آمده تئوریزه سازی انجام شود.

این استاديار دانشکده جامعه شناسی دانشگاه شيراز ضمن اشاره به اینکه دانشمندان ژاپنی با توجه به بومی سازی علوم غربی هیچ گاه به جایزه نوبل دست نیافتند، تصریح کرد: ژاپنی ها توانسته اند با ایجاد تحول در علوم، زمینه های پیشرفت در عرصه های مختلف را برای خود هموار سازند.

* با استفاده از روش های تجربی می توان علوم انسانی را بومی کرد

وی افزود: دانشمندان اسلامی – ایرانی نیز می توانند با استفاده از روش های تجربی و البته با کمی اصلاحات اقدام به بومی سازی علوم کنند که هم جنبه عام داشته باشد و هم جنبه جهانی آن در نظر گرفته شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه شيراز ضمن اشاره به میان رشته هایی علوم انسانی که در تولید علوم انسانی اسلامی نقش داشته اند و موجب کسب موفقیت شده است، تصریح کرد: بعضی از رشته ها نظیر مبانی فلسفی، علوم تربیتی که دارای جامعیت بوده و از پیچیدگی خاصی برخوردار است شاهد موفق بوده ایم.

غفاری نسب با تاکید براینکه علوم ذکر شده در جامعه گذشته بیشتر مورد توجه قرار گرفته و به عبارتی کاربردی تر بوده است، افزود: جامعه اسلامی – ایرانی در گذشته توجه خاصی به مباحث تربیتی داشته است.

وی ضمن اشاره به اینکه در مباحث جامعه شناسی شاهد رونق کمتری بوده ایم، گفت: امروزه جامعه به همه رشته ها نیاز دارد و نمی توان فرق خاصی بین علوم قائل شد و از این رو باید دیدگاه بین رشته ای حفظ شود زیرا انسان چند بعدی است و نیازهای آن هم دارای ابعاد گوناگونی است.

این استاديار دانشکده جامعه شناسی دانشگاه شيراز به برخی از موانع تولید دانش در حوزه علوم انسانی اشاره کرد و افزود: بخشی از موانع مربوط به تصورات و پیش فرض های جامعه و افراد است به صورتی که رفع مشکلات را در پیشرفت علوم ریاضی و مهندسی می دانستند.

عضو هیأت علمی دانشگاه شيراز از دیگر مشکلات بر سر راه علوم انسانی را سطح توسعه خواند و گفت: رسیدن به مرحله ای که احساس نیاز شود که رفع مشکلات جامعه در گرو این علم است از جمله عوامل تاثیر گذار است.

وی وجود مشکلات فرهنگی جامعه و محدودیت های ذهنی افراد را از دیگر موانع دانست و افزود: متاسفانه به علوم انسانی به عنوان یک پدیده فرهنگی توجه نشده و برنامه ریزی خاصی هم در این زمینه صورت نگرفته است.

این استاديار دانشکده جامعه شناسی دانشگاه شيراز با تاکید بر اینکه علوم انسانی غربی بومی شده نیستند که خود این امر نیز یک مانع تلقی می شود، ادامه داد: جذب دانشجویان علاقه مند تحصیل در این رشته نیز چندان مطلوب نیست؛ در برخی اوقات شاهد جذب بیش از اندازه دانشجو و ایجاد سرخوردگی اجتماعی فارغ التحصیلان بوده ایم و گاهی هم عدم حمایت، که این عوامل می تواند از جمله موانع باشد.

غفاری نسب همچنین اظهار کرد: مباحث فرهنگی تاثیر زیادی در رشد و پیشرفت علوم انسانی دارد لذا برای رفع این موانع باید از نگاه دانشمندان این عرصه استفاده شود زیرا عدم سنخیت فرهنگی خود از موانع است؛ شاید عنوان فرار مغزها بخاطر همین مهم باشد، چرا که پیش فرض هایی وجود دارد که متناسب با فرهنگ کشورمان نیست.

وی با اشاره به موضوع جهانی‌شدن علوم انسانی از دیدگاه جامعه‌شناسی اسلامی، بیان کرد: باید در زمینه جهانی شدن قوی ترکار کرد و امکان تعامل و گفتگوی سازنده را ایجاد کنیم.

*تعامل دانشمندان می تواند به جهانی شدن علوم اسلامی کمک کند

غفاری نسب با اشاره به اینکه هرچقدر تعاملات جهانی بیشتر شود می تواند تاثیر بیشتری در جهانی شدن علوم انسانی اسلامی داشته باشد، اظهار کرد: نباید از یاد برد که مطالب ارائه شده در این زمینه باید متناسب با جهان و نیازهای امروزی باشد و در این رابطه از روش ها و قالب های نوین استفاده شود تا دیگران بتوانند درک کنند.

* کنگره علوم انسانی اسلامی می تواند موجب حرکت به سمت جهانی شدن علوم اسلامی شود

عضو هیأت علمی دانشگاه شيراز با تاکید براینکه جهان اسلام الگوهای زیادی برای ارائه به دنیای امروزی دارد، ادامه داد: تعالیم اسلامی بیشتر در راستای جهان گرایی بوده و همین امر موجب شده به مکان و محل خاصی تعلق نداشته باشد از این رو وقتی این علوم در چهارچوب خاصی تئوریزه شود مورد استقبال دنیا قرار می گیرد.

وی با اشاره به اقدامات صورت گرفته جهت حرکت به سمت جهانی شدن علوم اسلامی، خاطر نشان کرد: ممکن است گام هایی برداشته شده باشد ولی هنوز راه طولانی در پیش داریم لذا هرگونه اقدامی که به تعاملات کمک می کند نظیر کنگره علوم انسانی اسلامی‎‎‎‎‎‏ می تواند موثر باشد.