انصراف ایران از رقابت گازی با روس‌ها

بر این اساس با توجه به سقوط آزاد قیمت جهانی نفت خام و به تبع کاهش قیمت گاز طبیعی در بازار جنوب غربی اروپا و انگلیس، در شرایط فعلی احداث خطوط لوله سه تا چهار هزار کیلومتری به منظور انتقال گاز به کشورهای اروپایی دارای صرفه اقتصادی نیست.

سید محسن قمصری مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران اخیرا درباره اقتصادی و یا غیر اقتصادی بودن صادرات گاز به اروپا، گفته است: با توجه به سقوط بهای جهانی نفت و قیمت منطقه‌ای گاز، صادرات این حامل انرژی به کشورهای اروپایی خیلی اقتصادی نیست.

مدیرعامل اسبق شرکت ملی صادرات گاز با اعلام اینکه با قیمت گاز ۵ تا ۶ دلاری احداث خطوط لوله ۳۰۰۰ کیلومتری به منظور انتقال گاز به اروپا از توجیه اقتصادی بالایی برخوردار نیست، تاکید می کند: صادرات گاز یکی از سیاست‌های کلان اقتصادی ایران حتی در شرایط تحریم است اما با قیمت‌های فعلی صدور گاز خیلی صرفه ندارد.

علیرضا کاملی مدیرعامل فعلی شرکت ملی صادرات گاز ایران هم با اشاره به اینکه بازار اروپا و آمریکا به علت مسافت طولانی با شبکه گاز ایران، اولویت صادرات گاز ایران نیستند، اظهار کرده است: برای گازرسانی به اروپا باید خطوط لوله ۲ تا ۴ هزار کیلومتر احداث کرد اما کشورهای همسایه با احداث خطی ۲۰۰ کیلومتری می‌توانند به مقصد صادرات گاز ایران تبدیل شوند، ضمن اینکه قیمت گاز در بازار خاورمیانه و آسیا بالاتر از اروپا است.

در همین حال سید محمدحسین عادلی دبیرکل مجمع کشورهای صادرکننده گاز هم با اشاره به آغاز مذاکرات گازی ایران و اتحادیه اروپا، تصریح کرد: ایران چند گرینه برای صادرات گاز به اروپا در اختیار دارد اما قصد ندارد جایگزین روسیه در این بازار بزرگ انرژی باشد.

جزئیات توافق ۴ جانبه گازی در اروپا

در طول یک ماه گذشته ایران با سه کشور بزرگ اروپایی به منظور انتقال، ترانزیت و ذخیره سازی گاز طبیعی به توافق رسیده به طوری که تاکنون مذاکرات و توافق مقدماتی با لهستان و شرکت او. ام. وی اتریش به منظور ذخیره سازی گاز طبیعی و با اسپانیا به منظور تخلیه محموله های LNG در پایانه‌های گازی در جنوب این کشور انجام گرفته است.

شهریور ماه سال جاری بیژن زنگنه در نشست مشترک با خوزه مانوئل سوریا لوپز وزیر صنعت انرژی و گردشگری اسپانیا از اعلام آمادگی این کشور اروپایی برای استفاده از پایانه‌های واردات گاز (ال. ان. جی) اسپانیا برای ورود ایران به بازار گاز اروپا خبر داده و گفته است: مذاکرات ایران و اسپانیا در این زمینه ادامه خواهد داشت.

از سوی دیگر، ۱۶ شهریور ماه سال جاری هم دور جدید مذاکرات ایران و شرکت OMV اتریش با محور صادرات، انتقال و ترانزیت گاز ایران در بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا در تهران آغاز شد که انتقال، ترانزیت و توزیع گازهای ترش پارس جنوبی یکی از محورهای اصلی سفر «راینر سیله» مدیرعامل شرکت OMV اتریش به تهران بود.

باید به این نکته هم اشاره کرد که این شرکت اتریشی یکی از سهامداران خط لوله ناباکو در ردیف بزرگترین توزیع کنندگان گاز طبیعی در بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا قرار دارد که در کشورهای مختلف اروپایی از ترکیه تا اتریش شبکه انتقال و توزیع گاز طبیعی در اختیار دارد.

در روزهای پایانی شهریورماه هم زنگنه وزیر نفت ایران با «یانوش پیخوچنسکی» معاون نخست وزیر و وزیر اقتصاد لهستان مذاکرات و توافق های اولیه به منظور ذخیره سازی گاز و صادرات محموله‌های ال. ان. جی انجام گرفته است.

به عبارت دیگر، با توجه به سقوط آزاد قیمت نفت و گاز در بازار اروپا و کاهش حاشیه سود اقتصادی ساخت خطوط لوله های چند هزار کیلومتری ایران قصد دارد به طور موقت با کنار گذاشتن سناریوی خط لوله، محموله های ال. ان. جی خود را به کشورهای اروپایی صادر کند که این سیاست علاوه بر کاهش رقابت گازی با روس‌ها، توجیه سیاسی و اقتصادی بالایی برای ایران در دوران پسا تحریم به همراه دارد.

ترکیه از نقشه گاز ایران حذف شد؟

در دوران تحریم ایران با دولت ترکیه به منظور ترانزیت و صادرات گاز طبیعی به اروپا به توافق اولیه دست یافت و حتی پارلمان ترکیه مجوزی برای ترانزیت گاز ایران از خاک این کشور صادر کرد ريالبا این وجود خیلی زود شعله اختلافات گازی بین تهران- آنکارا روشن شد.

ترکیه معتقد است که ایران در تجارت گازی خود کم فروشی و گران فروشی می‌کند و با این ادعا دست به دامن داوری بین‌المللی شد اما در اولین گام ایران از اتهام کم فروشی گاز تبرئه شد و پیش بینی می‌شود به زودی نتیجه دور دوم داوری بین‌المللی گاز مشخص شود.

در این بین درخواست‌های متعدد ترکیه به منظور کاهش قیمت خرید و دریافت تخفیف گازی از ایران بدون نتیجه مانده است و ایران هم قصد دارد با توجه به اختلافات پیش روی با دور زدن ترکیه محموله های گاز خود را از مسیر کشتی های ال. ان. جی به بازار قاره سبز منتقل کند.

رکن الدین جوادی مدیرعامل شرکت ملی نفت یاران در کنفرانسی در برلین آلمان هفته گذشته از ال. ان. جی به عنوان یکی از سناریوهای ایران برای صادرات گاز به اروپا یاد کرده و گفته است: ایران در نظر دارد دو سال و نیم آینده نخستین واحد تولید ال. ان. جی خود را با ظرفیت تولید سالانه ١٠ میلیون تن راه اندازی کند.

همزمان مذاکراتی با شرکت لینده آلمان به منظور رفع توقیف تجهیزات مایع سازی گاز در پروژه یاران ال. ان. جی انجام و این شرکت آلمانی متعهد شده است در صورت لغو تحریم‌ها، تجهیزات گازی ایران را تحویل دهند.

با صادرات ال. ان. جی به جای احداث خط لوله گاز به اروپا ایران با پرهیز از رقابت گازی با روس‌ها، ترکیه را هم عملا از نقشه گاز انتقال و ترانزیت اروپا حذف می کند و عملا با صادرات ال. ان. جی می تواند سهمی اقتصادی و سیاسی از بازار انرژی اتحادیه اروپا در دوران پسا تحریم را در اختیار داشته باشد.