در دیدار هزاران نفر از زنان و دختران؛
به گزارش پایگاه 598، متن گفتگوی عباسعلی کدخدایی سخنگوی سابق شورای نگهبان و استاد حقوق دانشگاه دانشگاه تهران با خبرنگار «نسیم»، در خصوص لزوم بررسی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در مجلس بدین شرح است:
نسیم: در خصوص موضوع تصویب برجام در مجلس مطرح می‌شود از طرف دولت مطرح می‌شود که چون این توافق به امضای دولت نرسیده اولا نیازی به ورود مجلس در این خصوص وجود ندارد و اینکه در صورت تصویب این توافق در مجلس تعهدی برای ایران ایجاد خواهد شد که دیگر کشورها چنین تعهدی را برای خود ایجاد نکرده‌اند؛ نظر شما در این خصوص چیست؟
کدخدایی: در ارتباط با ورود مجلس به برجام دو نکته را باید از یکدیگر تمیز قائل شویم، اولین نکته ضرورت ورود مجلس به برجام و نکته بعدی نتیجه این بررسی است. به نظر می‌رسد به اعتبار اینکه به هر حال مذاکراتی صورت گرفته و تلاش‌هایی که دوستان محترم دولت داشتند در تحقق این مذاکرات تعهداتی را برای کشور به بار داشته بخش اول مهمتر از بخش دوم باشد.
تعهدات دو جانبه است اما اینکه چه تناسبی دارد الآن محل ورود نیست با این حال اصل اینکه دو طرف یعنی جمهوری اسلامی ایران و 5+1 تعهد‌هایی را متقابلاً پذیرفته‌اند، صدق یک توافقنامه را بر اساس اصول کلی حقوقی،اصول قانون اساسی و هم بر اساس رویهای که شورای نگهبان تا‌کنون داشته دارد.
علاوه براینکه دو اصل 77 و 125 بر این نکته تصریح دارد که موافقت‌نامه‌ها، معاهدات و قراردادهای بین‌المللی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد، شورای نگهبان در دهه 60 در پاسخ به سوالی مبنی براینکه اگر موافقت‌نامه‌ای، عنوان موافقت‌نامه نداشته باشد و تفاهم‌نامه باشد آیا لازم است که مسیر مجلس را طی کند داشته که در آن موقع این را نظر را داشته و تصریح کرده است که اگر تعهداتی را برای کشور به بار داشته باشد فرقی نمی‌کند که عنوان این سند چیست؛ اگر عنوان سند، تفاهم‌نامه، موافقت‌نامه و یا معاهده باشد به دلیل محتوایی که دارد و تعهداتی را برای جمهوری اسلامی ایران به همراه دارد لازم است که مسیر مجلس را طی کند.
رویهای در گذشته شورای نگهبان داشتیم که یک بار زمانی که آقای خرازی،
وزیر خارجه بودند؛ موافقت‌نامه‌ای به شورای نگهبان آمد که یکی از بندهای آن
موافقت نامه این بود که ترتیبات پیش‌بینی شده در این موافقت‌نامه قبل از
تصویب مجلسین دو کشور اجرایی می‌شود که شورای
نگهبان به این موافقت‌نامه ایراد گرفت و اعلام کرد تا زمانی که توافق در
مجلس به تصویب نرسیده باشد نمی‌تواند اجرای موقت داشته باشد.
پس اینها اصول کلی حقوقی ما و همچنین اصول قانون اساسی و رویه موضوع برای
بررسی یک سند بین‌المللی است که تعهداتی را برای کشورها در بر دارد و از
این زاویه به نظر می‌رسد که متن برجام باید به مجلس شورای اسلامی برود و در
آنجا مورد بحث و بررسی نمایندگان محترم قرار بگیرد.
اما اینکه گفته می‌شود اگر مجلس وارد موضوع برجام شود تعهداتی را به بار خواهد داشت؛ عرض ما این است که ما همین الآن هم تعهداتی را ما پذیرفته‌ایم و بنابراین بهتر است که مجلس همین الآن اعلام نظر کند نه چند سال آینده که مسائلی به وجود آمد؛ ضمن اینکه به نظر می‌رسد ورود مجلس در این مقطع می‌تواند هم به دولت فعلی و هم به دولت‌های آینده کمک کننده باشد که اگر طرف‌های مقابل جمهوری اسلامی ایران نقض تعهدی را داشتن مجلس بتواند اقدام مقتضی را داشته باشد و به دولت نسبت به رفتار متقابل و اقدام متناسبی که باید در آن زمان اتخاذ کنیم کمک کند.
ورود مجلس به برجام یکی از اصولی است که بر مبنای قواعد حقوقی چه داخلی و چه بین المللی و چه قانون اساسی و رویه‌های موجود اجتناب‌ناپذیر است اما اینکه این ورود مجلس چه نتیجه‌ای داشته باشد بستگی به رأی نمایندگان محترم مجلس دارد که می‌توانند تصمیمات مختلفی را اتخاذ کنند که بعد از ورود بررسی‌های کارشناسی و حقوقی را انجام دهند و نتیجه آن را اعلام کنند.
اینکه نتیجه ورود مجلس به برجام تصویب و یا رد آن باشد امری است که اولاً قابل پیش‌بینی نیست و ثانیاً اینکه هیچ قانونی مجلس را ملزم نکرده که نتیجه خاصی از بررسی برجام اعلام کنند. آن چیزی که مجلس مکلف و موظف به آن است اقدام به ورود در بررسی برجام است که لازم است این کار انجام بگیرد و در فرمایشات مقام معظم رهبری هم اخیراً این مساله مطرح شد که فکر می‌کنم حجت برای دولت و مجلس تمام شده است.
نسیم: آقای رئیس جمهور استناد می‌کند که ما پیش از این هم موارد مشابهی مانند توافق سعدآباد یا ژنو داشتیم که با وجود اینکه توافق بین‌المللی بوده و به نحوی هم تعهداتی داشتیم به مجلس وارد نشد آیا تفاوتی بین این توافق‌ها و برجام وجود دارد؟
کدخدایی: من جزئیات را نمی‌دانم ولی یک نکته را باید توجه داشته باشیم اینکه اولاً برجام با همه موافقت‌هایی که قبلاً داشتیم کاملاً متفاوت است؛ برجام در واقع یک پکیج و مجموعه‌ای از تعهدات جامعی است که جمهوری اسلامی ایران پذیرفته است و این تعهدات زمان‌های طولانی را از 8 سال، 10سال، 20 سال پیش‌بینی کرده است و برخی از آنها همیشگی است و به نظر می‌رسد که اهمیت برجام نسبت به آن موافقت‌نامه‌‌های که مورد اشاره بود و یا مقامات دولت می‌فرمایند متفاوت هست؛ آنها ممکن است یک توافقات جزئی اجرایی بوده است و اینکه در یک زمانی اتفاقی افتاده باشد اما پاسخ حقوقی من این است که اگر در یک زمانی تخلفی صورت گرفته دلیل نمی‌شود که ما الآن هم همان تخلف را اجرا کنیم.
اگر در آن زمان هم لازم بوده آن موافقت‌نامه‌ها به مجلس برود و نرفته به نظر می‌رسد که شاید تخلفی بوده ولی الآن ما نباید آن تخلف را تکرار کنیم.
