سرویس فرهنگی پایگاه 598 - هادي مازندراني/ انتقاد صريح وجدي رهبر معظم انقلاب از بازارگردي هاي برخي ازحجاج ايراني در بازارهاي مكه و مدينه در موسم حج بار ديگر در سخنان اخيرشان در ديدار با كارگزاران حج تكرار شد تا بلكه از اين بليه بزرگ جلوگيري شود. اين براي چندمين بار است كه ايشان از اين پديده زشت انتقاد ميكنند و حجاج را از«بيچارگي» و «پول دور ريختن» بر حذر ميدارند.
ايشان اولين بار درسال 1370 اين مساله را به حجاج تذكر داده و تاكيد كرده بودند: «بعضي از عاداتي كه در بين مردم هست، بايد كم شود و تحتالشعاع جنبه حج قرار بگيرد. نميگوييم بعضي از خريدها به كلي موقوف بشود، ليكن درحدي باشد كه مساسي با حيثيت جامعه انقلابي و ملت بزرگ ما پيدا نكند.» براي بار دوم نيز در سال 1373اين قضيه را دوباره متذكر شده و فرموده بودند:«اين انگيزه بازارگردي و سوغاتخري و اينها را بايد كم كرد... كساني كه به مكه ميروند، مكه را فداي بازارگردي و دكانگردي نكنند. مكه بالاتر از اين حرفهاست. ميتوانند بعداً يك سفر هم براي تجارت بروند و هرجا ميخواهند بگردند. اما در حج، اين «ايام معلومات» را براي خودشان و براي زيارت و توجه و تذكر نگه دارند و آن را فداي كارهاي بيارزش نكنند... نگاه به حج به صورت يك سفر گردشي يا خداي نكرده با يك اهداف ديگر كه ديگر آنها قابل ذكر هم نيست. ولي اين نفس و هواي انسان، انسان را به خيلي جاها ميكشاند. بايد اينها را مراقبت و جلوگيري كرد.»
در سال 1377نيز ايشان بي پردهتر با حجاج سخن گفته و تاكيد كرده بودند:«سرگرم شدن به زخارف پوچ، بيارزش و سرگرميهاي معمولي دنيوي درحج، بلاي بزرگي براي حاجي است كه پول خود را خرج ميكند، عمر خود را مصرف ميكند، از جسم و جان خود مايه ميگذارد، آن وقت دست خالي برگردد؟! دست خالي برگشتن از حج يعني توفيق نيافتن به بازسازي اخلاقي، به عبرتگيري، بيبهرهمندي معنوي، اين دست خالي برگشتن است؛ حيف نيست؟ مگر عمر انسان چقدر است؟ مگر اين توفيق چند بار براي انسان دست ميدهد؟»
مقام معظم رهبري بعدها ودر سال 1383با انتقاد از اينكه«برخي هنگام اقامه نماز جماعت مشغول تماشاي اجناس هستند»به اقدام تاسف برانگيز برخي ازحجاج كه بر خلاف منافع ملي نيز ميباشد اشاره كرده و فرموده بودند:«از جمله غفلتهاي احتمالي در حج، يكي اين است كه كساني بهجاي شركت در نمازهاي جماعت، به جاي طواف مستحبي، بهجاي حضور در فضاي معطر مسجدالحرام يا مسجدالنبي ـكه از دوران افتخار اسلام و دوران وحي و بعثت، اين همه خاطرات در اين دو محل وجود دارد- سراغ زرق و برقهاي بيارزش و پوچ و بازارها و مغازهها بروند، براي اينكه جيب دولتهاي بيگانه لاابالي نسبت به منافع مسلمين را پر كنند؛ جيب كارگر و سرمايهدار آنها را با پول ايراني و با ثروت مليشان پر كنند. به جاي شركت در نماز جماعت، به بازارگردي و دكانگردي بروند و اجناس را تماشا كنند... انسان متاسف ميشود وقتي بشنود هنگامي كه جمعيت باشكوه در مسجدالحرام يا مسجدالنبي مشغول اقامه جماعتند يا به اقامه جماعت ميشتابند، تعداد معدودي حاجي ايراني- يا مرد يا زن- سراغ بازارها بروند؛ كيسهها را زير بغل بگيرند و اجناسي را كه در شهر خودشان گاهي ارزانتر و بهتر از آن جا ميتوانند پيدا كنند، بگيرند بيايند.»
از منظر ايشان، بهترين سوغات، اخلاق و روحياتي است كه يك حاجي با خود ميآورد. دقيقا به همين دليل، معظم له از حجاج ميخواهند تا ارز و عِرض خودشان را پاي كالاهاي بيكيفيت در موسم حج نريزند:«من با سوغاتي خريدن مخالف نيستم، اما با اين بازارگرديها چرا؛ خيلي بد است. يك عدهاي عطش بازارگردي دارند؛ اينها ملت شما را، مردم شما را سبك ميكند؛ حيف است. ميروند يك جنسهايي را ميخرند، غالباً هم جنسهاي بيكيفيت از كشورهاي دوردست سودجو كه با همان كمپانيهاي داخل آن كشور ميزبان بند و بست دارند. براي حجاج جنس بدلي و بيكيفيت درست ميكنند ميآورند توي اين بازارها ميريزند، شما هم ميرويد اين ارز خودتان را و عرض خودتان را ميريزيد براي اين كه اين كالاهاي بيكيفيت را خريداري كنيد.» سخنان چند روز قبل رهبر بزرگوارمان نيزدر واقع تكميل كننده نگرانيهاي جدي ايشان نسبت به آسيب ذكر شده ميباشد.
حضرت آيت ا... خامنهاي، در بخش پاياني سخنان اخيرخود در ديدار با كارگزاران حج ميفرمايند: «.... هيچ جا مثل مسجدالحرام نميشود؛ هيچ جا مثل مسجدالنّبي نميشود؛ اين فرصت در اختيار شما است، در اختيار حاجي است. خيلي بيسعادتي ميخواهد كه كساني اين را رها كنند بروند در بازار، درِ اين دكّان، درِ آن دكّان. حالا فرمودند كه جلوي بازارگردي را گرفتهاند، [امّا] خب گزارشهايي كه به من ميرسد، اين است كه متأسّفانه نه، بعضي از حجّاج ما باز گرفتار اين بيچارگي هستند: برو در اين بازار پهلوي اين دكّاندار، پهلوي آن كاسب -زن يكجور، مرد يكجور- يك جنس بُنجُلي را به دو برابر قيمت بخر، سوار هواپيما كن بردار بياور تهران يا فلان شهر ديگر؛ [اين] غلط است؛ خيلي غلط است. مردم ما بايد اين را توجّه كنند كه كار غلطي است.
خريد را همهجا ميشود كرد، بازار را همهجا ميشود رفت، جنس را همهجا ميشود خريد، پول را اينجوري همهجا ميشود دور ريخت -اين پولْ دور ريختن است ديگر؛ همهجا ميشود پول را انسان دور بريزد- برو سراغ آن كاري كه جاهاي ديگر نميشود كرد و آن جا ميشود كرد؛ آن، نگاه كردن به كعبه است؛ آن، نماز گزاردن در مسجدالحرام است؛ آن، بوسيدن جاي پاي پيغمبر است. پيغمبر اكرم در اين شهر راه رفته است، حرف زده است، اين فضا پر از امواج صداي نبيّ مكرّم اسلام است؛ حيف نيست انسان در اين فضا تنفّس نكند! اين ديگر كجاي دنيا پيدا ميشود؟ اينها را حجّاج ما قدر بدانند، والّا بازار رفتن و گردش كردن و مانند اينها كه خب همهجاي دنيا ميشود اين كارها را انجام داد؛ در تهران هم ميشود انجام داد، در اصفهان هم ميشود انجام داد، در تبريز هم ميشود انجام داد، درمشهد هم [مي شود]! همهجاي دنيا ميشود اين كارها را انجام داد. برو سراغ آن كاري كه در اين جاها نميشود انجام داد و مخصوص حج است...»
اين اشارات رهبري در واقع تلنگري جدي به آن دسته از حاجياني است كه متاسفانه سفرحج را به يك سفر تفريحي تبديل كرده و به جاي آنكه فرصت حضور در سرزمين وحي زمينهاي براي تزكيه روح و جان و ايجاد تحول در آنان باشد، به مكاني براي تفريح و سير و سياحت تبديل گرديده و شباهت به نوعي چشم وهم چشمي و به رخ كشيدن پيدا كرده است. گويا سفر حج براي اين دسته از حاجيان، يك مسافرت تجاري ميباشد! اين افراد شايد هنوز به اهميت و قداست بي نظير اين مكان پينبردهاند؛ مكاني كه مورد عنايت و زيارت پيامبران بزرگي همچون حضرت آدم، حضرت نوح، حضرت ابراهيم، حضرت موسي، حضرت يونس، حضرت عيسي، حضرت داوود، حضرت سليمان و به ويژه حضرت ختمي مرتبت(ص) بوده و اين بزرگواران از حجگزاران برجسته به شمار ميآمدند.
اما متاسفانه بعضي از حاجيان، با بازار گرديهاي بي امان و ناراحتكننده، نه تنها از فرصت بي نظير به وجود آمده بهره نميبرند، بلكه موجب وهن شيعه و ايراني نيز ميشوند. اينكه گفته شده است به هنگامه اقامه نماز، بازار عربستان تعطيل ميشود اما در همين حال مشاهده ميشود كه متأسفانه تعداد زيادي ايراني جلوي درهاي فروشگاهها ميايستند به انتظار باز شدن درب آنها به نحوي كه موجب شده با امثال اين كنايهها كه «اهلا و سهلا، عربها تو صحنن حاجيها تو بازار» مورد تمسخر قرار گيرند، آيا چيزي جز وهن شيعه و ايراني ميباشد؟يا اينكه گفته ميشود گستردگي بازارگردي و خريد سوغات توسط زايران ايراني به حدي رسيده است كه اغلب فروشندهها در مغازههاي اطراف حرمين، فارسي ياد گرفتهاند و چمدانهاي بزرگ كاروانهاي ايراني و ايرانيان با كيسههاي مملو از كالا، انگشتنما و گاهي سوژه تمسخر و مضحكه ساكنان مكه و مدينه و معتمرين و حجاج ديگر كشورها ميشود! آيا اين ماجرا به منزله از بين رفتن عزت ما نيست؟
آيا اينكه گفته ميشود مهمترين سوغات تهيه شده توسط زايران غيرايراني از بازار عربستان به ترتيب آب زمزم، خرما، جانماز، تسبيح و برديماني بوده اما مهمترين سوغات تهيه شده توسط زايران ايراني به ترتيب پارچه، پوشاك، اسباب بازي، ساعت مچي و دوربين بوده است، يعني كالاهايي كه ارزش معنوي خاصي ندارند و اغلب در بازار تهران ارزانتر هم هستند، آيا با ادعاي شيعه گري ما همخواني دارد؟طبق يك نظرسنجي كه از حجاج ايراني انجام شد، 30 درصد وقت مفيد زايران ايراني در سفر حج براي بازارگردي و خريد سوغات تلف ميشود، و اين نشانه بسيار تاسف باري ميباشد. بهتر است كه زائرين محترم بيت ا... الحرام، دغدغه و هشدار رهبر بزرگوارمان را جدي بگيرند و فرصت بزرگ و بي نظير به دست آمده را صرف بازارگرديهاي بيهوده ننمايند تا هم از فرصت حضور در جوار خانه خدا براي تزكيه خود بهره ببرند و هم آنكه به تعبير رهبر انقلاب، ارز وعِرض خودشان را پاي كالاهاي بيكيفيت در موسم حج نريزند.