جزئیات قانون جدید سربازی

جام جم، بر اين اساس22 آبان امسال براي سومين بار مجلس درصدد اصلاح ايرادات مورد نظر شوراي نگهبان برآمد تا اين مصوبه بتواند پس از تاييد شوراي نگهبان به شكل قانون درآمده و به مرحله اجرا برسد.

چندي پيش جزئيات تغييرات اين قانون نيز اعلام شد كه اغلب از سوي مشمولان و خانواده‌هاي آنها مورد پيگيري و سوال قرار مي‌گرفت. بر همين اساس سردار موسي كمالي، معاون انساني ستاد كل نيروهاي مسلح در گفت‌وگويي با «جام‌جم» در خصوص جزئيات قانون جديد خدمت وظيفه عمومي و نكات حائز اهميت آن توضيح داده است.

چرا تغييرات قوانين نظام وظيفه هميشه مورد توجه و خصوصا نگراني مردم است؟

نگراني‌ها و توجهي كه مردم به تغييرات قوانين اين حوزه دارند، 2 دليل دارد؛ اول اين كه بحث سربازي آنقدر حائز اهميت است كه برسرنوشت و تصميم‌گيري‌هاي جوانان و خانواده‌ها تاثير مي‌گذارد، بنابراين حساسيت زيادي دارد. در واقع بحث سربازي فقط به افراد ذكور جامعه محدود نمي‌شود و زنان چه در نقش مادر يا همسر با اين موضوع ارتباط دارند، اما نكته دوم اين است كه اغلب خانواده‌ها در مواجهه با خبر تغييرات قوانين نظام وظيفه، نگران اعمال سخت‌گيري‌هايي در اجراي قانون هستند و اين موضوع آنها را نگران مي‌كند.

با توجه به اين مساله‌ آيا در تغييرات جديد قانون نظام وظيفه واقعا سخت‌گيري‌هاي جديدي اعمال شده و لازم است كه خانواده‌ها نگران باشند؟

در قانون جديد براي كساني كه دوره سربازي را در زمان مورد نظر انجام مي‌دهند، سخت‌گيري‌اي صورت نگرفته است، اما براي كساني كه به قوانين احترام نمي‌گذارند، سخت‌گيري‌هايي اعمال شده كه به نظر عادلانه هم مي‌رسد.

و اين سخت‌گيري‌ها شامل چه مواردي مي‌شود؟

در بحث مشمولان غايب در حال حاضر، قوانين كمي ناعادلانه است. به اين ترتيب كه اگر فردي يك روز يا 10سال غيبت داشته باشد، ‌مجازاتش يكي است، اما در قانون جديد اين مساله متفاوت است و اگر كسي تا 3 ماه غيبت كند، تا 3 ماه اضافه خدمت دارد، اگر از 3 ماه تا يك سال غيبت كند، 6 ماه اضافه خدمت خواهد داشت و از يك‌سال بالاتر، ديگر سرباز فراري محسوب مي‌شود و علاوه بر مجازات غيبت به دادگاه معرفي و دادگاه مجازاتي علاوه بر مجازات موردنظر را تعيين خواهد كرد.

در اين خصوص قانون، عطف به ماسبق هم مي‌شود؟

در قانون جديد اين مساله در نظر گرفته شده كه با تعيين فرصتي يا براساس قانون قبلي با‌ آنها برخورد شود يا اين كه در صورت در نظر گرفتن عفو به آنها گفته مي‌شود كه در صورت مراجعه مجازاتي شامل آنها نمي‌شود. در واقع بر اين اساس، قانون عطف به ماسبق خواهد شود، اما بعد از اين كه زمان تعيين شده، گذشته باشد.

علاوه بر موضوع مشمولان غايب، در قانون جديد چه سخت‌گيري‌هاي ديگري در نظر گرفته شده است؟

در بحث به كارگيري، قانون موارد جديدي را در نظر گرفته است. به اين معني كه كساني كه مشمولان غايب را در مشاغل مختلف به كار مي‌گيرند، بايد مجازات شوند. در حال حاضر مشمولان غايب در بسياري از مراكز خصوصي، آموزشگاه‌ها، شركت‌ها و حتي در نشريات و رسانه‌ها مشغول به كار هستند در قانون جديد هر كدام از اين مراكز براي بار اول بايد به ازاي به كارگيري هر سرباز، هزينه سالانه يك سرباز را به ميزان حدود 2 تا 5‌/‌2 ميليون تومان پرداخت كنند، در صورت تكرار براي بار دوم يا بيشتر بايد هزينه 3 سرباز يعني حدود 5‌/‌7 تا 8 ميليون تومان را به ازاي به‌كارگيري هر سرباز پرداخت كنند. در اين خصوص نيروي انتظامي، وزارت كار و وزارت بازرگاني موظف شده‌اند بر اين كار نظارت كنند.

موارد ديگري از اين دست سخت‌گيري‌ها نيز وجود دارد؟

بله، در ماده 10 قانون خدمت وظيفه عمومي آمده بود به سرباز غايب، گواهينامه پايان دوره تحصيلي داده نمي‌شود يا سرباز غايب حق ادامه تحصيل و استخدام ندارد يا نمي‌تواند گواهينامه رانندگي بگيرد و موارد اين چنيني در نظر گرفته بوديم، حالا در قانون جديد مورد ديگري هم اضافه شده است كه براساس آن بانك‌ها حق ندارند به سربازان غايب وام بدهند يعني با اجراي قانون جديد براي ارائه وام از سوي بانك‌ها يكي از مدارك لازم وضعيت سربازي گيرنده وام است. علاوه بر اين دسته‌اي از افراد هستند كه غايب محسوب نمي‌شوند، اما درصدد هستند كه قانون را دور بزنند. براي اين افراد هم مجازات جديد در نظر گرفته شده است.

لطفا با مثال توضيح دهيد.

در واقع اين دست از افراد مي‌خواهند به قانون حيله بزنند. مثلا در حال حاضر فردي كه وارد مدرسه مي‌شود معمولا دوران اوليه تحصيلي را طي 12 سال مي‌گذراند و به 18 سالگي و سن سربازي مي‌رسد، اما برخي افراد سعي مي‌‌كنند دوران تحصيلي را طول بدهند تا مثلا پدرشان به 60 سالگي برسد و به هر حال بتوانند از يكي از موارد معافيت استفاده كنند، اما قانون جديد مي‌گويد همه بايد تا 20 سالگي دوران تحصيلي را تمام كرده و با ورود به 21 سالگي نسبت به وضعيت خدمت وظيفه اقدام كنند، درخصوص تحصيلات تكميلي هم دوره كارداني، بايد تا دو و نيم سال به پايان برسد. مگر در شرايط خاص كه در قانون به آن اشاره شده و قابل اغماض است و تا دو ترم به فرد مورد نظر فرصت ادامه تحصيل داده مي‌شود. در كارشناسي و كارشناسي ارشد هم به ترتيب 5 و 6 سال به فرد فرصت تحصيل داده مي شود و در غير اين صورت فرد مشمول، غايب محسوب مي‌شود. براي دوره دكتري و تخصص هم اين مدت به ترتيب 6 و 5 سال در نظر گرفته شده است. البته همه مواردي كه گفته شد در واقع بيشتر محدوديت و احترام به قانون محسوب مي‌شود و نمي‌توان اسمش را سختگيري گذاشت.

درخصوص فروش سربازي يك تفكر ارزشي وجود دارد كه معتقد است تفاوتي بين افراد پولدار و غيرپولدار نيست و قوانين تدوين شده درخصوص نظام وظيفه نيز بايد قوانين ارزشي باشد و فرقي بين طبقات مختلف جامعه قائل نشود

يكي از مواردي كه در قانون جديد نظام وظيفه اعمال شده، حذف معافيت تك‌پسري داراي پدر بالاي 60 سال است. اين مورد نگراني‌هايي را ايجاد كرده است، نظر شما چيست؟

ببينيد يكي از اهداف ما در اصلاح قانون نظام وظيفه درنظر گرفتن عدالت بود تا قوانين عادلانه، منطقي و عقلايي اجرا شود. در اين معافيت نيز مسائلي وجود داشت مثلا پدري كه سنش 59 سال و 11 ماه و 25 روز بود و تك‌فرزند ذكورش در سن سربازي قرار مي‌گرفت، نمي‌توانست از اين معافيت بهره ببرد. از طرفي شرايط استفاده از اين معافيت براي مشمولي كه داراي پدر متمولي كه صاحب چند كارخانه بود و در سلامت كامل به سر مي‌برد با مشمولي كه پدري مريض و ناتوان داشت، يكسان محاسبه مي‌شد و هر دو معاف مي‌شدند، اما در قانون جديد تصميم گرفته شد تا به شكلي عادلانه هر پدري كه نيازمند مراقبت باشد و توانايي لازم براي اداره امور خود را ندارد، يگانه فرزند ذكورش بتواند از سربازي معاف شود. بر اين اساس هر پدري در هر سني با توجه به شرايط جسمي و روحي اگر توانايي انجام امور زندگي‌اش را ندارد و دچار بيماري و مشكلي است، مي‌تواند از اين قانون استفاده كند و به اين ترتيب اين قانون، عادلانه‌تر و منطقي‌تر به نظر مي‌رسد. پس خانواده‌ها نگران اين موضوع نباشند و بدانند كه در صورت تاييد كميسيون پزشكي اگر مشخص شود پدري نيازمند كمك است، براساس قانون، يگانه فرزند ذكور بالاي 18 سال‌‌شان از سربازي معاف مي‌شود.

يكي ديگر از موارد قابل توجه قانون جديد بحث معافيت دو و سه‌ برادري است كه ظاهرا معافيت دو برادري نه در قانون فعلي و نه در قانون جديد اعمال نشده و نخواهد شد، اما درخصوص قانون معافيت سه برادري تغييراتي صورت گرفته است، توضيح مي‌دهيد؟

سالانه با توجه به مواليد ذكوري كه آماده سربازي هستند و نياز كشور به سرباز، درخصوص به‌كارگيري مشمولان، تصميماتي گرفته و مشخص مي‌شود چقدر نيروي سرباز مازاد وجود دارد يا چقدر با كمبود مواجه هستيم.

در چند سال اخير، خصوصا در متولدين دهه 60 و بالا، تعداد سربازان به نسبت نياز كشور بيشتر بود، بر اين اساس دو نگاه به اين مساله وجود داشت، نگاهي كه در برخي از نمايندگان مجلس بود و گرايش به فروش سربازي داشتند كه نگاه غيرعقلايي و مادي‌گرايانه بود و ستاد كل نيروهاي مسلح نيز با اين نگاه موافق نبوده و نيست، اما در نگاه ستاد در واقع تصميم بر اين بود كه به كساني كه نياز به توجه خاص دارند و از سوي خود يا خانواده‌شان خدمتي از پيش ارائه شده باشد، مورد معافيت قرار گيرند. بر اين اساس براي افراد تحت پوشش كميته امداد، خانواده شهدا، رزمندگان، ايثارگران، جانبازان و نخبگان تسهيلاتي براي معافيت فراهم شد و تصميمي در همين راستا گرفته شد در خانواده‌هايي كه 3 فرزندشان خدمت سربازي را انجام داده‌اند، يكي از فرزندان از خدمت سربازي معاف شود. در زماني كه بررسي طرح اصلاح قانون نظام وظيفه در مجلس شوراي اسلامي مورد بحث بود، نمايندگان مجلس پيشنهاد دادند كه قانون دو برادري هم مورد بررسي قرار گيرد كه از سوي ستاد كل نيروهاي مسلح مورد تاييد قرار نگرفت، چراكه پيش‌بيني مي‌شد در صورت اجراي قانون دو برادري با مشكلاتي درخصوص كمبود سرباز مواجه شده و مثلا مجبور به افزايش مدت سربازي شويم. در نهايت شوراي نگهبان نيز نظر ستاد كل نيروهاي مسلح را پذيرفت و مجلس اعلام كرد تصميم‌گيري در مورد معافيت دو برادري به ستاد كل نيروهاي مسلح واگذار شود و ستاد كل نيز موضوع را بررسي و اعلام كرد كه فعلا معافيت دو برادري قابل اجرا نيست و پيش‌بيني مي‌شود حداقل تا10 سال آينده نيز قابل اجرا نخواهد بود.

درخصوص اجراي قانون سه برادري چطور؟

براساس قانون فعلي، مهلت اجراي قانون سه برادري تا پايان سال 90 است كه معمولا در ماه‌هاي دي و بهمن بررسي‌هايي از سوي ستاد كل نيروهاي مسلح انجام مي‌شود و در نهايت اسفند مشخص مي‌شود كه اجـراي قانون سه برادري تداوم خواهد داشت يا خير.

پيش‌بيني شما در اين خصوص چيست؟

پيش‌بيني بنده اين است كه اين قانون همچنان اجرا خواهد شد.

هرچند اين سوال براي شما تكراري به نظر مي‌رسد، اما هنوز بسياري درخصوص بحث فروش سربازي سوال مي‌كنند و حتي اميدوارند كه دوباره بحث فروش سربازي از سر‌گرفته شود. نظر شما چيست؟

درخصوص فروش سربازي يك تفكر ارزشي وجود دارد كه معتقد است تفاوتي بين افراد پولدار و غيرپولدار نيست و قوانين تدوين شده درخصوص نظام وظيفه نيز بايد قوانين ارزشي باشد و فرقي بين طبقات مختلف جامعه قائل نشود. زماني كه فروش سربازي اجرا مي‌شد، برخي از افراد جامعه مجبور شدند براي تهيه پول، وسيله نقليه يا منزل خود را بفروشند و مشكلات زيادي به همراه داشت. بنابراين پرونده فروش سربازي كلا بسته شد و اين بحث كاملا منتفي است و هيچ‌كس منتظر فروش سربازي نباشد.

شرايط خريد سربازي براي مشمولان خارج از كشور چطور است؟

افراد ساكن در خارج از كشور زماني در شمول مقررات خريد خدمت قرار مي‌گيرند كه قبل از تاريخ 29 اسفند سال 82 از كشور خارج شده باشند و نيز حداقل 2 سال در خارج از كشور اقامت و سكونت داشته باشند.

ناگفته نماند كه حضور غيرمستمر كمتر از 9 ماه در خارج از كشور جزو اقامت و سكونت در خارج از كشور محسوب نمي‌شود و سكونت 2 ساله فرد در خارج از كشور بايد پس از 13 سالگي او باشد. زمان اجراي اين معافيت تا پايان سال 1390 بوده و مبلغي كه براي صدور اين معافيت در نظر گرفته شده 100 ميليون ريال است.

يكي از مواردي كه تا نهايي‌شدن قانون جديد نظام‌وظيفه بارها مطرح شد، بحث افزايش حقوق سربازي بود، اما اين مساله در قانون جديد اعمال نشد، چرا؟

ببينيد مساله افزايش حقوق سربازان بيشتر از سوي نمايندگان مجلس مطرح شد، اما بحث ستاد كل نيروهاي مسلح بيشتر بر خوراك و پوشاك سربازان و افزايش كيفيت اين خدمات متمركز شده بود و در يكي دو سال اخير نيز اقدامات مناسبي در اين خصوص انجام شده و در حال حاضر به طور متوسط ماهي 85 هزار تومان هزينه خوراك سربازان است، البته ما هنوز درصدد افزايش كمي و كيفي تغذيه، پوشاك، مكان خواب و استراحت و بيمه سربازان هستيم و در قانون جديد نيز تسهيلاتي در همين راستا مد نظر گرفته شده است، اما در مورد حقوق سربازان، مبلغ فعلي از نگاه ما مناسب است.

در بحث مشمولان غايب در حال حاضر، قوانين كمي ناعادلانه است. به اين ترتيب كه اگر فردي يك روز يا 10 سال غيبت داشته باشد، ‌مجازاتش يكي است، اما در قانون جديد اين مساله متفاوت است و اگر كسي تا 3 ماه غيبت كند، تا 3 ماه اضافه خدمت دارد، اگر از 3 ماه تا يك سال غيبت كند، 6ماه اضافه خدمت خواهد داشت و از يك‌سال بالاتر، ديگر سرباز فراري محسوب مي‌شود

در حال حاضر سربازان چقدر حقوق مي‌گيرند؟

از 46 تا 86 هزار تومان است كه به طور متوسط حدود52هزار تومان مي‌شود.

چرا فكر مي‌كنيد اين مبلغ كافي است؟

سربازي يك دوره مقدس و يك وظيفه شرعي و ملي محسوب مي‌شود و اين نوع خدمت قابل ارزشگذاري از لحاظ مالي نيست و بحث ايثارگري مطرح است. در حال حاضر سربازان ما در مناطقي با سرماي زير 20 درجه در حال خدمت هستند و اين‌گونه ايثارگري را نمي‌توان با پول ارزشگذاري كرد، چراكه در راه اسلام و كشور است و ارزش كار او بيشتر از هر مبلغي است. گذشته از اين بحث با توجه به تعداد سربازان كشور، دولت امكان پرداخت بيشتر به سربازان را ندارد.

پيش‌بيني افزايش حقوق سربازان از سوي مجلس چقدر بود؟

براساس طرح مجلس، دولت بايد سالانه حدود 2500 تا 3300 ميليارد تومان براي حقوق سربازان پرداخت مي‌كرد كه چند برابر حقوق فعلي مي‌شد، اما امكان تامين اين ميزان براي دولت وجود نداشت و دولت در حال حاضر حدود هزار ميليارد تومان در اين خصوص هزينه مي‌كند.

در نهايت بحث افزايش حقوق سربازان به كجا رسيد؟

قرار شد در صورت تامين بودجه مورد نظر اين كار انجام شود و حقوق سربازان افزايش بيشتري داشته باشد، اما با وجود اين از دولت محترم و نمايندگان عزيز انتظار داريم بودجه لازم براي 2 برابر شدن حقوق سربازان را تامين كنند تا حقوق سربازان به 90 تا 160 هزار تومان برسد.

قانون جديد نظام وظيفه كي اجرايي خواهد شد؟

قوانين عادي، معمولا تا 15روز بعد از وصول ابلاغ رئيس‌جمهور اجرايي مي‌شوند، اما درخصوص قوانين نيروهاي مسلح از آنجا كه منوط به اذن فرمانده كل قواست، بايد منتظر دستور معظم له باشيم. براين اساس پيش‌بيني مي‌شود تا اواخر دي ماه بخش‌هايي از اين قانون كه صراحت دارد و نياز به آيين‌نامه اجرايي ندارد، به مرحله اجرا برسد.

و سوال آخر اين كه اگر سربازي نزد شما بيايد و از شما بخواهد به او جمله‌اي بگوييد تا براساس آن نسبت به انجام دوره سربازي مشتاق‌تر شود، به او چه مي‌گوييد؟

به او مي‌گويم بالغ بر 50 هزار شهيد در 8 سال دفاع مقدس از ميان سربازان بودند و حدود 150 هزار جانباز سرباز در كشور داريم كه جان خود را فداي دفاع از اسلام، جان، مال و ناموس كشور كرده‌اند، پس بايد راه اين عزيزان ادامه پيدا كند.