تأثیر «این سه زن» بر توافق هسته‌ای/ ما مردان را هدایت می‌کردیم

این روزها باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا در تلاش است تا کنگره را به تایید توافق اتمی ایران و کشورهای ۱+۵ متقاعد کند، مذاکرات تاریخی که با کمک و میانجگیری شمار بی‌سابقه‌ای از دیپلمات های زن انجام شد.

زمانی که توافقی در بین شرکت کنندگان در یک نشست به دست می آید، براساس عرف معمول طرفین با دست دادن بر این توافق مهر تایید می زنند.

اما زمانی که در ۱۴ ژوئیه توافق تاریخی در وین بین ایران و کشورهای ۱+۵ حاصل شد، مذاکره کنندگان ایرانی نتوانستند دست همکاران زن خود را بفشارند.

سه دیپلمات زن، دو اروپایی و یک آمریکایی، نقش محوری در دستیابی به این توافق جامع برای محدود کردن برنامه اتمی ایران داشتند.

فدریکا موگرینی

فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزیر خارجه سابق ایتالیا رهبری این مذاکرات را برعهده داشت.

او در نوامبر ۲۰۱۴ میلادی این سمت را از کاترین اشتون تحویل گرفت، که او هم به نوبه خود نقشی کلیدی در برقراری روابط دوستانه با ایران داشت.

خانم موگرینی در ابتدا که به عنوان دیپلماتی ارشد فعالیت هایش را شروع کرد، با انتقادات زیادی روبرو شد. برخی او را سیاستمداری بسیار جوان و بی تجربه می دانستند.

اما با گذشت زمان، او به مذاکره کننده‌ای سرسخت معروف شد.

هلگا اشمید

هلگا اشمید، معاون او، دیگر سیاستمدار زن در این مذاکرات بود. به گفته سیاستمداران خانم اشمید از دانش فنی زیادی برخوردار است و همکارانش از او به عنوان چهره‌ای مهم در این مذاکرات یاد می‌کنند.

دیپلمات‌های ارشد غربی گفته‌اند در پایان این خانم اشمید بود که در چانه زنی‌های منتهی به توافق نقش مهمی برعهده داشت.

برعکس خانم موگرینی، هلگا اشمید با چندین سال تجربه در مذاکرات ایران، دیپلماتی شناخته شده در صحنه سیاسی بود.

وندی شرمن

در میان سیاستمداران آمریکایی وندی شرمن قرار داشت. خانم شرمن اولین زنی است که سمت معاونت وزیر خارجه آمریکا در امور سیاسی را دارا است. او از مذاکره کنندگان قدیمی در مسائل هسته‌ای است.

از وندی شرمن به عنوان معمار اصلی سیاست‌های دولت کلینتون در برنامه هسته‌ای کره شمالی نام برده می‌شود.

خانم شرمن از سال ۲۰۱۱ میلادی در مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای ۱+۵ حضور داشت.

حضور سه زن به عنوان مذاکره کنندگان ارشد در این گفتگوها امری بی سابقه بود.

خانم موگرینی در گفتگویی با بی‌بی‌سی گفت که "حتی در اتحادیه اروپا، اغلب این اتفاق نمی‌افتد که شمار سیاستمداران زن بیشتر از مردان سیاستمدار باشد."

به گفته خانم موگرینی حضور زنان در این مذاکرات تاحدی امری جدید بود، اما او در عین حال می‌افزاید احساس شخصی من این است که این حضور کمک کننده بود.

خانم موگرینی می‌گوید زمانی که سیاستمداران مرد از مسیر مذاکرات خارج شده و یا گرفتار مسائل تاریخی شده و وارد مباحثاتی این چنینی می‌شدند، این زنان سیاستمدار بودند که آنها را به مسیر اصلی برمی گرداندند.

به گفته مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا "حضور زنان در موقعیت‌هایی کلیدی به ما کمک کرد که در تمام طول مذاکرات موضعی واقعی و عملی داشته باشیم."

اما در جمهوری اسلامی ایران قوانینی درباره ارتباطات زن و مرد وجود دارد. آداب و قواعدی وجود دارد که دیپلمات‌ها فارغ از آن که در ایران باشند یا نه باید آن را رعایت کنند.

وندی شرمن می‌گوید ما نمی‌توانیم به هیج وجه با سیاستمداران مرد دست بدهیم و به هیچ وجه نباید هیچ گونه تماسی با آنها داشته باشیم. اما چنین مسئله‌ای برای خانم شرمن غیرمعمول نیست.

او می‌گوید: «من در بالتیمور بزرگ شدم، در میان جامعه یهودیان اردتدوکس. آنها هم چنین اصولی دارند. اما من فکر می کنم که همگی ما می‌دانیم که چگونه بدون دست دادن با هم صحبت کنیم. و همدیگر را تا آن حد درک کنیم که به بتوانیم به یک توافق برسیم.»

به گفته وندی شرمن "زن بودن مانعی در روند پیشرفت مذاکرت نبود."

خانم شرمن می‌افزاید: «زمانی که در کنار سیاستمداران ایرانی نشسته‌ام، من نماینده ایالات متحده آمریکا هستم و شاید به عنوان یک زن اگر چیزی بگویم این قدر تند و تیز به نظر نرسد. در مقابل اگر عصبانی شوم چون زن هستیم به نظر غیرمنتظره می‌رسد. »

در طول سالها مذاکره او شناخت خوبی از هم قطاران ایرانی‌اش به دست آورده و آنها اغلب ویدیوها و داستان‌هایی از خانواده‌هایشان را با هم به اشتراک می‌گذارند.

فدریکا موگرینی می‌گوید ما شاهد واکنش‌هایی توام با شک و تردید از جانب کشورهای اروپایی نسبت به حضور زنان سیاستمدار هستیم.

خانم موگرینی می افزاید: «بخشی از جوامع غربی و اروپایی در این باره که زنان از توانایی هایی برخوردارند و باید به آنها به خاطر داشتن نقشی مهم احترام گذاشته شود، دچار شک و تردید هستند.»

به گفته خانم موگرینی در برخی از جوامع اروپایی برای این که نشان داده شود زنان می‌توانند به عنوان مذاکره کنندگان ارشد حضور داشته باشند و یا می‌توانند در موقعیت های سیاسی بالایی باشند باید تلاش زیادی کرد.

علیرغم افزایش حضور زنان، باز هم در همه تیم‌های مذاکره کننده در نشست ایران و ۱+۵ سیاستمدار زن نبود. وندی شرمن می‌گوید که او با این مسئله سر به سر همکارانش می‌گذاشته است.

به گفته خانم شرمن"در برخی از تیم‌های مذاکره کننده تمامی آنها سیاستمداران مرد بودند. من امیدوارم که این مسئله در آینده تغییر کند."

در حال حاضر تمامی صحبت‌ها بر سر این است که چگونه و چه زمانی این توافق عملی خواهد شد. روندی که با سفر از قبل پیش بینی شده فدریکا موگرینی و هلگا اشمید به ایران آغاز شده است.

آیا دو زنی که تمامی تلاششان را برای رسیدن به توافق اتمی انجام دادند، می توانند در اجرای آن نقش داشته باشند؟