جهانبین، کارشناس مسائل سیاسی:
حدود ۲۰۰۰۰سانتریفیوژ، ۱۰ تن اورانیوم غنی شده، توانایی غنی سازی بیست درصد که مهمترین مرحله، همین غنی سازی از ۴و ۵ درصد تا بیست درصد است، راکتور آب سنگین اراک و ... ظرفیتهایی بود که در دست ما بود.
به گزارش پایگاه 598، پایگاه خبری استادنیوز به مصاحبه با فرزاد جهانبین استادیار دانشگاه
بین‌المللی امام خمینی(ره) و دبیر شورای سیاست‌گذاری و رئیس کمیته دانشگاهی
کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی پرداخته است که می توانید مشروح این
گفت و گو را در ذیل ملاحظه فرمایید:
بر اساس آنچه رئیس‌جمهور محترم فرمودند توافقی عزتمندانه روی داده است. عوامل ایجاد این توافق را در چه نکاتی می‌دانید؟
توافق دارای نقاط ضعف و قوتی است که می باید با هم مورد توجه قرار گیرند: اینکه حق غنی سازی برای ایران و نیز تحقیق و توسعه به رسمیت شناخته شده است و ۵۰۶۰ سانتریفیوژ در نطنز و هزار سانتریفیوژ در فردو خواهد بود که سانتریفیوژهای نطنز فعال هستند جزو نقاط قوت به شمار می رود اما اینکه عملا در فردو که در عمق بیست متری زمین قرار دارد و محافظت شده است فقط تحقیق در مورد ایزوتوپ ها انجام می شود و نمی شود در آنجا غنی سازی انجام داد جزو نقاط ضعف به شمار می رود. اینکه قطعنامه های ۶گانه گذشته علیه ایران لغو شده اند جزو نقاط قوت است اما تجمیع شدن آنها در یک قطعنامه و باقی ماندن ایران در ذیل فصل هفت و ماده ۴۱ به مدت ۱۰ سال از جمله نقاط ضعف محسوب می شود.
اما در مجموع به نظر اینجانب، این توافق، توافق خوبی نیست. ما با دست پر وارد میدان شدیم. حدود ۲۰۰۰۰سانتریفیوژ، ۱۰ تن اورانیوم غنی شده، توانایی غنی سازی بیست درصد که مهمترین مرحله، همین غنی سازی از ۴و ۵ درصد تا بیست درصد است، راکتور آب سنگین اراک و ... ظرفیتهایی بود که در دست ما بود. شرایط منطقه و دست برتر ایران در قضایای عراق، سوریه، یمن، ناکارآمدی نظام تحریمها و فرسایشی شدن اثر آن، نیاز دمکراتها به این تفاهم و از همه مهمتر، ایستادگی ملت ایران و... از دیگر ظرفیتهاست. همین بندهای ۱۱ و ۱۲ قطعنامه که به مکانیزم ماشه موسوم است مانند یک شمشیر به صورت مستمر بالای سر ما خواهد بود.البته به نظرم تا چند سالی اتفاق خاصی نمی افتد اما وقتی زیرساختهای هسته ای نابود شد و این جریان مستمر خشک شد و دیگر قطعه سازان و چرخه مرتبط با این موضوع از فرآیند خارج شدند چه بسا مجددا تحریمها با بهانه های دیگر بازگردد.به هرحال به نظرم هر چند مذاکره یعنی بده بستان.اما ما در این بازی ۲ و ۳ گل زدیم و ۵و۶ گل خوردیم.تازه این گلهایی هست که الان خوردیم و توافق و قطعنامه اثراتی دارد که در آینده بیشتر معلوم خواهد شد. دلیل این وضعیت را هم در باور طرف خودمان به قدرت بسیار طرف مقابل و باور کم داشتن به اهمیت آن چیزی است که در دست خودمان هست می دانم. وقتی اهمیت دستاورد هسته ای را ندانیم چه بسا که به قیمتی نازل واگذار کنیم.البته اینجانب این شرایطی که پیش آمده است را تا حدودی ناگزیر می دانم. به هر حال تجربه ای است که باید پیش برود.
اما مساله مهم این است که این شرایط موجب دودستگی نشود. بسیاری از ابهامات توافق، زمانی می تواند امکان سوء استفاده را به طرف مقابل بدهد که ما در داخل دچار دودستگی باشیم و انسجاممان از بین برود. شما ببینید جدی شدن همین تحریمها هم بیشتر برمی گردد به بعد از فتنه ۸۸ و تشدید آن. برخی اقدامات و تک رویهای دولت دهم نیز مزید بر علت شد که دولت دهم عملا در موضع ضعف قرار بگیرد و همین در تشدید تحریمها بسیار موثر بود.شما سیر صدور قطعنامه ها را هم ببینید همین موضوع را تصدیق می فرمایید.
دوباره مانند جریان گزاره‌برگ لوزان حرف‌های آمریکاییها بویژه رئیس جمهور آمریکا آقای اوباما با آنچه که از اغلب رسانه‌ها شنیده می‌شود متفاوت است. به نظر شما علت این تفاوت چیست؟
به هر حال، در آمریکا هم این توافق مخالفان جدی دارد. عمده مخالفت اینها هم در این مساله است که آنها معتقد به برچیده شدن بساط جمهوری اسلامی اند و به دنبال تغییرات بنیادین در رفتار ایران هستند. مساله ای که هم جمهوری خواهان مطرح می کنند و هم اسرائیل و برخی متحدان منطقه ای آمریکا. اوباما هم در سخنرانی خود اعلام کرد که ما در این توافق به دنبال تغییر رژیم نبودیم و هدف ما فقط پیش گیری از رسیدن ایران به بمب اتم بوده است. این اختلاف هدفها موجب چالش شده است. لذا اوباما برخی از این حرفها را در مواجهه با مخالفان داخلی می زند و مصرف داخلی دارد. در داخل هم رئیس جمهور محترم به نحوی بیان می کنند که گویی ما برنده مطلقیم و آنها بازنده. شما همین سخنرانی ایشان بعد از توافق را ببینید. هرچند که اخیرا به نتیجه ۳-۲ رضایت داده اند. شما گزاره برگ آمریکاییها در لوزان را ببینید. بعضا دارای مشابهت های جدی با متن توافق وین است هرچند که اختلافاتی هم دارد. به هرحال آنها به مرگ گرفته بودند که ما به تب راضی بشویم. در مورد بعضی از تفاوتها هم بعضا نهایتا منظور آنها غالب شده است. مثلا در مورد همزمانی اقدامات ایران و طرف مقابل ظاهرا با چند مرحله ای کردن این اتفاق افتاده است اما عملا چنین نیست.هر چند آغاز اقدامات ایران همزمان با اعلام لغو تحریمهاست اما در عمل، اجرای لغو تحریمها منوط به انجام تعهدات ایران و گزارش و راستی آزمایی ایران است.
به هر حال مذاکره سخت است اما من اعتقاد دارم اگر واقعا به اهمیت آنچه داشتیم واقف بودیم، دستاوردها بهتر از این نیز می شد.
نتانیاهو براساس سخنرانی که پس از جلسه‌ی جمع‌بندی مذاکرات هسته‌ای انجام داد از نتایج به دست آمده ناراضی است. علت این نارضایتی را چه می‌دانید؟
دلیل این موضوع را در پاسخ به سوال قبلی عرض کردم. به هر حال این توافق در شرایط حاضر با توجه به اینکه فقط در موضوع هسته ای صورت گرفته و در خود توافق در خصوص سیاستهای منطقه ای ایران و نیز تسلیحات و موشک ها سخنی به میان نیامده است که خود این ارزشمند است، موجب نارضایتی اینهاست. البته در قطعنامه در خصوص تحریمهای تسلیحاتی و ساخت و آزمایش موشکی بندهایی آمده است که بر اساس آنچه مسئولین وزارت خارجه گفتند این بندها کاغذ پاره هست و ضمانت اجرایی ندارد و ظاهرا برگشت تحریمهای هسته ای نمی تواند بر اساس نقض این بندها رخ بدهد و نقض آشکار مستلزم برگشت تحریمها می باید در موضوع توافق وین رخ دهد.
کنگره آمریکا ۸۲ روز برای بررسی گزاره‌برگ نتیجه جمع‌بندی مذاکرات فرصت خواسته است. به نظر شما طرف ایرانی و مجلس شورای اسلامی ایران باید نتایج بررسی خود را قبل یا بعد از کنگره آمریکا اعلام کند؟چرا؟
به نظر اینجانب ما نباید به این همزمانی توجه داشته باشیم. مهم این هست که ما باید به فکر منافع ملی خود باشیم و از این منظر به موضوع نگاه کنیم. با توجه به ظرفیتهای پنهان توافق و نیز قطعنامه صادر شده احتمال این هست که کنگره، توافق را تایید کند. به نظرم بعید هست کنگره هزینه ناشی از رد این توافق را بپذیرد. هر چند که اگر رد شد رئیس جمهور می تواند آن را وتو کند. اما بعد از این مرحله ممکن است مجددا در آمریکا جمهوری خواهان روی کار بیایند و یا شرایط منطقه به سمت دیگری برود.به هر روی هر چیزی محتمل است و ما نباید منافع خود را با اما و اگرها گره بزنیم.
به نظر شما آیا این جشن‌ها پیش از تصویب مجلس و تعریف و تمجیدهای فراوان خیابانی کار صحیحی می‌باشد؟چرا؟
امام جواد(ع) می فرمایند که اظهار چیزی قبل از آنکه تحکیم شود موجب خرابی آن می شود. متاسفانه ذوق زدگی و اظهار شادمانی نامعقول این پیام را می دهد که همین هم که به دست آمده است از سر ما هم زیادتر هست و لذا ممکن هست که کار را از مسیر عقلانی به مسیر هیجانی ببرد. البته مردم ما واقعا متین و عاقل اند.شما واکنش بازار و بورس را به همین توافق ببینید.همه از اینکه هم سانتریفیوژها بچرخند و هم اقتصاد، رونق داشته باشد خوشحال می شویم اما مردم ما واقعا با تدبیر عمل می کنند.جمعیتی که به خیابانها آمدند در سراسر کشور به ۸۰۰۰۰نفر نمی رسیدند.انشاالله وقتی کار در مسیر طبیعی اش پیش رفت و آنچه بر اساس مقدرات الهی به نفع واقعی مردم بود حاصل شد آنگاه مردم جشن خواهند گرفت.
حقیقتا مذاکره کنندگان زحمت کشیدند و همانطور که گفتم مذاکره کار سختی است. به هر حال ما در کناری نشسته ایم و صرفا نظر می دهیم در حالی که اداره کشور واقعا سخت هست. اما آنچه مهم است فضا احساسی نشود و با عقلانیت، کار پیش برود.
با تشکر فراوان
بر اساس آنچه رئیس‌جمهور محترم فرمودند توافقی عزتمندانه روی داده است. عوامل ایجاد این توافق را در چه نکاتی می‌دانید؟
توافق دارای نقاط ضعف و قوتی است که می باید با هم مورد توجه قرار گیرند: اینکه حق غنی سازی برای ایران و نیز تحقیق و توسعه به رسمیت شناخته شده است و ۵۰۶۰ سانتریفیوژ در نطنز و هزار سانتریفیوژ در فردو خواهد بود که سانتریفیوژهای نطنز فعال هستند جزو نقاط قوت به شمار می رود اما اینکه عملا در فردو که در عمق بیست متری زمین قرار دارد و محافظت شده است فقط تحقیق در مورد ایزوتوپ ها انجام می شود و نمی شود در آنجا غنی سازی انجام داد جزو نقاط ضعف به شمار می رود. اینکه قطعنامه های ۶گانه گذشته علیه ایران لغو شده اند جزو نقاط قوت است اما تجمیع شدن آنها در یک قطعنامه و باقی ماندن ایران در ذیل فصل هفت و ماده ۴۱ به مدت ۱۰ سال از جمله نقاط ضعف محسوب می شود.
اما در مجموع به نظر اینجانب، این توافق، توافق خوبی نیست. ما با دست پر وارد میدان شدیم. حدود ۲۰۰۰۰سانتریفیوژ، ۱۰ تن اورانیوم غنی شده، توانایی غنی سازی بیست درصد که مهمترین مرحله، همین غنی سازی از ۴و ۵ درصد تا بیست درصد است، راکتور آب سنگین اراک و ... ظرفیتهایی بود که در دست ما بود. شرایط منطقه و دست برتر ایران در قضایای عراق، سوریه، یمن، ناکارآمدی نظام تحریمها و فرسایشی شدن اثر آن، نیاز دمکراتها به این تفاهم و از همه مهمتر، ایستادگی ملت ایران و... از دیگر ظرفیتهاست. همین بندهای ۱۱ و ۱۲ قطعنامه که به مکانیزم ماشه موسوم است مانند یک شمشیر به صورت مستمر بالای سر ما خواهد بود.البته به نظرم تا چند سالی اتفاق خاصی نمی افتد اما وقتی زیرساختهای هسته ای نابود شد و این جریان مستمر خشک شد و دیگر قطعه سازان و چرخه مرتبط با این موضوع از فرآیند خارج شدند چه بسا مجددا تحریمها با بهانه های دیگر بازگردد.به هرحال به نظرم هر چند مذاکره یعنی بده بستان.اما ما در این بازی ۲ و ۳ گل زدیم و ۵و۶ گل خوردیم.تازه این گلهایی هست که الان خوردیم و توافق و قطعنامه اثراتی دارد که در آینده بیشتر معلوم خواهد شد. دلیل این وضعیت را هم در باور طرف خودمان به قدرت بسیار طرف مقابل و باور کم داشتن به اهمیت آن چیزی است که در دست خودمان هست می دانم. وقتی اهمیت دستاورد هسته ای را ندانیم چه بسا که به قیمتی نازل واگذار کنیم.البته اینجانب این شرایطی که پیش آمده است را تا حدودی ناگزیر می دانم. به هر حال تجربه ای است که باید پیش برود.
اما مساله مهم این است که این شرایط موجب دودستگی نشود. بسیاری از ابهامات توافق، زمانی می تواند امکان سوء استفاده را به طرف مقابل بدهد که ما در داخل دچار دودستگی باشیم و انسجاممان از بین برود. شما ببینید جدی شدن همین تحریمها هم بیشتر برمی گردد به بعد از فتنه ۸۸ و تشدید آن. برخی اقدامات و تک رویهای دولت دهم نیز مزید بر علت شد که دولت دهم عملا در موضع ضعف قرار بگیرد و همین در تشدید تحریمها بسیار موثر بود.شما سیر صدور قطعنامه ها را هم ببینید همین موضوع را تصدیق می فرمایید.
دوباره مانند جریان گزاره‌برگ لوزان حرف‌های آمریکاییها بویژه رئیس جمهور آمریکا آقای اوباما با آنچه که از اغلب رسانه‌ها شنیده می‌شود متفاوت است. به نظر شما علت این تفاوت چیست؟
به هر حال، در آمریکا هم این توافق مخالفان جدی دارد. عمده مخالفت اینها هم در این مساله است که آنها معتقد به برچیده شدن بساط جمهوری اسلامی اند و به دنبال تغییرات بنیادین در رفتار ایران هستند. مساله ای که هم جمهوری خواهان مطرح می کنند و هم اسرائیل و برخی متحدان منطقه ای آمریکا. اوباما هم در سخنرانی خود اعلام کرد که ما در این توافق به دنبال تغییر رژیم نبودیم و هدف ما فقط پیش گیری از رسیدن ایران به بمب اتم بوده است. این اختلاف هدفها موجب چالش شده است. لذا اوباما برخی از این حرفها را در مواجهه با مخالفان داخلی می زند و مصرف داخلی دارد. در داخل هم رئیس جمهور محترم به نحوی بیان می کنند که گویی ما برنده مطلقیم و آنها بازنده. شما همین سخنرانی ایشان بعد از توافق را ببینید. هرچند که اخیرا به نتیجه ۳-۲ رضایت داده اند. شما گزاره برگ آمریکاییها در لوزان را ببینید. بعضا دارای مشابهت های جدی با متن توافق وین است هرچند که اختلافاتی هم دارد. به هرحال آنها به مرگ گرفته بودند که ما به تب راضی بشویم. در مورد بعضی از تفاوتها هم بعضا نهایتا منظور آنها غالب شده است. مثلا در مورد همزمانی اقدامات ایران و طرف مقابل ظاهرا با چند مرحله ای کردن این اتفاق افتاده است اما عملا چنین نیست.هر چند آغاز اقدامات ایران همزمان با اعلام لغو تحریمهاست اما در عمل، اجرای لغو تحریمها منوط به انجام تعهدات ایران و گزارش و راستی آزمایی ایران است.
به هر حال مذاکره سخت است اما من اعتقاد دارم اگر واقعا به اهمیت آنچه داشتیم واقف بودیم، دستاوردها بهتر از این نیز می شد.
نتانیاهو براساس سخنرانی که پس از جلسه‌ی جمع‌بندی مذاکرات هسته‌ای انجام داد از نتایج به دست آمده ناراضی است. علت این نارضایتی را چه می‌دانید؟
دلیل این موضوع را در پاسخ به سوال قبلی عرض کردم. به هر حال این توافق در شرایط حاضر با توجه به اینکه فقط در موضوع هسته ای صورت گرفته و در خود توافق در خصوص سیاستهای منطقه ای ایران و نیز تسلیحات و موشک ها سخنی به میان نیامده است که خود این ارزشمند است، موجب نارضایتی اینهاست. البته در قطعنامه در خصوص تحریمهای تسلیحاتی و ساخت و آزمایش موشکی بندهایی آمده است که بر اساس آنچه مسئولین وزارت خارجه گفتند این بندها کاغذ پاره هست و ضمانت اجرایی ندارد و ظاهرا برگشت تحریمهای هسته ای نمی تواند بر اساس نقض این بندها رخ بدهد و نقض آشکار مستلزم برگشت تحریمها می باید در موضوع توافق وین رخ دهد.
کنگره آمریکا ۸۲ روز برای بررسی گزاره‌برگ نتیجه جمع‌بندی مذاکرات فرصت خواسته است. به نظر شما طرف ایرانی و مجلس شورای اسلامی ایران باید نتایج بررسی خود را قبل یا بعد از کنگره آمریکا اعلام کند؟چرا؟
به نظر اینجانب ما نباید به این همزمانی توجه داشته باشیم. مهم این هست که ما باید به فکر منافع ملی خود باشیم و از این منظر به موضوع نگاه کنیم. با توجه به ظرفیتهای پنهان توافق و نیز قطعنامه صادر شده احتمال این هست که کنگره، توافق را تایید کند. به نظرم بعید هست کنگره هزینه ناشی از رد این توافق را بپذیرد. هر چند که اگر رد شد رئیس جمهور می تواند آن را وتو کند. اما بعد از این مرحله ممکن است مجددا در آمریکا جمهوری خواهان روی کار بیایند و یا شرایط منطقه به سمت دیگری برود.به هر روی هر چیزی محتمل است و ما نباید منافع خود را با اما و اگرها گره بزنیم.
به نظر شما آیا این جشن‌ها پیش از تصویب مجلس و تعریف و تمجیدهای فراوان خیابانی کار صحیحی می‌باشد؟چرا؟
امام جواد(ع) می فرمایند که اظهار چیزی قبل از آنکه تحکیم شود موجب خرابی آن می شود. متاسفانه ذوق زدگی و اظهار شادمانی نامعقول این پیام را می دهد که همین هم که به دست آمده است از سر ما هم زیادتر هست و لذا ممکن هست که کار را از مسیر عقلانی به مسیر هیجانی ببرد. البته مردم ما واقعا متین و عاقل اند.شما واکنش بازار و بورس را به همین توافق ببینید.همه از اینکه هم سانتریفیوژها بچرخند و هم اقتصاد، رونق داشته باشد خوشحال می شویم اما مردم ما واقعا با تدبیر عمل می کنند.جمعیتی که به خیابانها آمدند در سراسر کشور به ۸۰۰۰۰نفر نمی رسیدند.انشاالله وقتی کار در مسیر طبیعی اش پیش رفت و آنچه بر اساس مقدرات الهی به نفع واقعی مردم بود حاصل شد آنگاه مردم جشن خواهند گرفت.
حقیقتا مذاکره کنندگان زحمت کشیدند و همانطور که گفتم مذاکره کار سختی است. به هر حال ما در کناری نشسته ایم و صرفا نظر می دهیم در حالی که اداره کشور واقعا سخت هست. اما آنچه مهم است فضا احساسی نشود و با عقلانیت، کار پیش برود.
با تشکر فراوان
اخبار ویژه
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
