21 تخلف آمریکا از توافقنامه الجزایر

رخدادهای 2 مرداد 1361

چکیده

• نخست وزیر پس از بازگشت از سفر آفریقایی خود  به تهران: سفر به الجزایر افسانه جنگ بین فارس و عرب را در هم شکست .

• میرحسین موسوی پس از دیدار با امام در گفت و گوی کوتاهی در مورد ترمیم کابینه گفت : به طور کلی 3 وزارت خانه دچار تحول و دگرگونی خواهد شد و یک وزیر جدید به عنوان وزیر سپاه معرفی خواهد شد .

• سفیر جمهوری اسلامی ایران در کویت تاکید کرد که ایران به هیچ وجه قصد ندارد کویت را به جنگ بکشاند .

• روابط عمومی شورای عالی و ستاد مرکزی بازسازی و نوسازی مناطق جنک زده: بازسازی و نوسازی شهرستان قهرمان پرور گیلان غرب به مردم استان گیلان واگذار شده است . 

• احمد توکلی سخنگوی: ما نمی توانیم به عنوان یک مسلمان راضی باشیم یک رژیم جنایتکاری که با اسلام مخالفت صریح دارد و حافظ منافع غرب است بر ملت مسلمان عراق حکومت کند.

• دکتر محمدی مسئول دفتر هماهنگی بیانیه الجزایر: اینک که نزدیک به دو سال از قبول تعهدات از سوی آمریکا می گذرد و آزادی گروگان ها نیز انجام شده دولت آمریکا به تعهدات خود عمل نکرده است .

سفر به الجزایر افسانه جنگ فارس و عرب را در هم شکست

مهندس میرحسین موسوی نخست وزیر پس از بازگشت از سفر آفریقایی خود  به تهران در گفت و گویی با خبرگزاری جمهوری اسلامی پیرامون نتایج این سفر اظهار داشت : سفر به الجزایر افسانه جنگ بین فارس و عرب را در هم شکست .

موسوی گفت : در این مسافرت شخص بنده با آقای شاذلی بن جدید رئیس جمهور ، محمد بن احمد عبدالغنی نخست وزیر و آقای احمد طالب ابراهیمی وزیر امور خارجه این کشور گفت و گوی مفصلی پیرامون مسائل منطقه به ویژه جنگ تحمیلی عراق بر ایران و همچنین توطئه های امپریالیسم و صهیونیسم در منطقه آفریقا داشتم .

نخست وزیر گفت : پیوستگی این توطئه ها ، روش مبارزه با اسرائیل غاصب لزوم انسجام نیروهای مسلمان بر علیه قدرت های استکباری ، محورهای اساسی بود که مورد مذاکره قرار گرفت و نکته ای که قابل اهمیت است اشاره به تفاهم نامه بر نتیجه کنفرانس اوپک که شکست اخیر از یک بعد معرفی گردیده بود که عربستان مجرم شناخته شده . در کنار این مسائل پیرامون بیانیه الجزایر در مورد مسئله گروگان ها گفت و گو های مفصلی از سوی هیئت ایرانی با برادران الجزایری به عمل آمد.

وی گفت : ما در آن جا کارشکنی هایی را که آمریکایی ها در رابطه با این بیانیه انجام داده بودند را مطرح کردیم و از آن ها خواستیم با این گونه مسائل فعال تر برخورد کنند و خوشبختانه آن ها چنین قولی را به ما دادند .  (1)

موسوی : 3 وزیر کابینه تغییر می کند

صبح امروز در نخستین روز دیدار رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران پس از ماه مبارک میرحسین موسوی نخست وزیر به حضور امام رسید . در این دیدار نخست وزیر گزارشی از نتایج سفر خود به کشورهای الجزایر و لیبی و مذاکراتی که در مورد تشریح مواضع و شرایط جمهوری اسلامی ایران در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و نیز مسائلی درباره فلسطین صورت گرفته بود را تقدیم امام امت کرد .

نخست وزیر پس از دیدار با امام در گفت و گوی کوتاهی در مورد ترمیم کابینه و جابجایی برخی از مسئولان وزارت خانه ها گفت : به طور کلی 3 وزارت خانه دچار تحول و دگرگونی خواهد شد و یک وزیر جدید به عنوان وزیر سپاه معرفی خواهد شد .

موسوی اضافه کرد : وزرا و وزارتخانه هایی که وزرای آن ها تغییر خواهند کرد عبارتند از : آقای موسویان وزیر معادن و فلزات ، دکتر روحانی وزیر مشاور و رئیس سازنان بهزیستی و آقای معادیخواه وزیر ارشاد اسلامی. نخست وزیر ضمن تقدیر از خدمات و فعالیت و کارهای سه وزیر فوق اضافه کرد : این آقایان وزرای فعالی بودند و کارهای اساسی انجام دادند و اکنون در سنگرهای دیگری مشغول خدمتگزاری به جمهوری اسلامی خواهند شد . (2)

ایران نمی خواهد کویت را به جنگ بکشاند

سفیر جمهوری اسلامی ایران در کویت تاکید کرد که ایران به هیچ وجه قصد ندارد کویت را به جنگ بکشاند . شمس اردکانی پس ازتسلیم پیامی از جانب رئیس جمهور کشورمان به امیرکویت گفت : ایران به حاکمیت کویت و کشورهای دیگر احترام می گذارد.

سفیر ایران همچنین تاکید کرد که کشورش قصد ندارد به شهر بصره آسیب و خسارت وارد کند و هدف حمله کنونی نیروهای ایرانی منزوی کردن بصره است ، بدون آن که این شهر را با توپخانه یا نیروی هوایی بمباران کنند .

روزنامه عرب تایمز که این گزارش را آورده از قول سفیر ایران اضافه کرده است پیامی که از جانب رئیس جمهوری ایران به حاکم کویت تسلیم شده در رابطه با هم آهنگ ساختن کمک های دو کشور به فلسطینی ها و لبنانی ها است . مرزهای کویت در کمتر از 50 کیلومتری بصره قرار دارد . کویت یکی از کشورهایی است که به عراق در جنگ با ایران کمک اقتصادی کرده و به نیروهای عراق اجازه داده است که از تاسیسات بندری کویت استفاده کنند . (3)

بازسازی گیلان غرب به مردم گیلان واگذار شد

روابط عمومی شورای عالی و ستاد مرکزی بازسازی و نوسازی مناطق جنک زده طی اطلاعیه ای اعلام کرد : بازسازی و نوسازی شهرستان قهرمان پرور گیلان غرب به مردم استان گیلان واگذار شده است . (4)

اعراب حتی منافع دنیوی خود را تشخیص نمی دهند !

احمد توکلی سخنگوی دولت در مورد تهدیدهای اخیر بگین نخست وزیر اسرائیل گفت : ما از امثال بگین چیزی غیر از این انتظار نداریم ، حکومتی که بر سر کودکان مقیم جنوب لبنان عروسک های حاوی بمب می ریزد طبعا بر سر رزمندگان اسلام که به قصد نابودی این غده سرطانی حرکت می کنند نقل نخواهد پاشید ولی این گونه گفته ها هیچ اثری بر کار ما نخواهد گذاشت و ما به راهمان ادامه می دهیم .

وی ادامه داد : تعجب ما از سایر کشورهای اسلامی است زیرا با وجود این که شارون وزیر خارجه اسرائیل صراحتا می گوید که ما نه تنها به اسرائیل بزرگ اکتفا نمی کنیم بلکه باید تا ایران و ترکیه و پاکستان هم پیش برویم تعجب ما از این غفلت زده های در خواب است که حتی منافع دنیوی خود را تشخیص نمی دهند و آن موضع گیری لازم را که باید بکنند نمی کنند .

توکلی در پاسخ به این سوال که «طارق عزیز معاون نخست وزیر عراق گفته است که ما یک شرط برای صلح با ایران داریم و آن هم به رسمیت شناخته شدن حاکمیت عراق است » گفت : ما نمی توانیم به عنوان یک مسلمان راضی باشیم یک رژیم جنایتکاری که با اسلام مخالفت صریح دارد و حافظ منافع غرب است بر ملت مسلمان عراق حکومت کند تا پس از مدتی شرق و غرب باز او را تجهیز کرده و به این جا بفرستند ، ما تا ریشه این رژیم جنایتکار را نکنیم به راه خود ادامه می دهیم.

وی با اشاره به اعتراف سفیر عراق در آلمان که اگر کشورهای جامعه اقتصادی اروپا در مورد جنگ موضع صریح تری اتخاذ نکنند با سقوط صدام منافع تمام غرب به خطر می افتد گفت : کسانی که حافظ منافع آمریکا و رژیم های استعمارگر غربی هستند نباید بر یک ملت مسلمان حکومت کنند و موضع ما به هیچ وجه قابل تغییر نیست . (5)

21 تخلف آمریکا از توافقنامه الجزایر

دکتر محمدی مسئول دفتر هماهنگی بیانیه الجزایر که همراه نخست وزیر کشورمان به الجزایر سفر کرده بود پس از نشست های متعدد با مقامات وزارت خارجه این کشور درباره موارد تخلف آمریکا از این بیانیه گفت : تخلفات آمریکا از بیانیه الجزایر به 21 مورد رسیده است .

وی اظهار داشت : ملت ما می دانست که آمریکا به رغم ادعاهای خود به تعهداتش عمل نخواهد کرد و اینک که نزدیک به دو سال از قبول این تعهدات از سوی آمریکا می گذرد و آزادی گروگان ها نیز انجام شده دولت آمریکا به تعهدات خود عمل نکرده است .

وی افزود : تخلفات آمریکا از بیانیه الجزایر به 21 مورد رسید که مسدود کردن دارایی های ایران در بانک های آمریکا از آن جمله است . آمریکا علاوه بر این که از تحویل دارایی های ایران خودداری می کند در مورد اموال شاه نیز هیچ گونه اقدامی انجام نداده و سعی در پوشاندن حقایق از دولت ایران را دارد و ما برای این که این مسئله مشمول مرور زمان نشود هم در دیوان داوری لاهه و هم در محاکم آمریکا این تخلفات را مطرح کردیم .

وی گفت : دولت الجزایر با امضای این بیانیه و میانجیگری خود مسئولیتش تمام نشده است و ما معتقدیم که دولت برادر الجزایر مسئول انجام صحیح این بیانیه است و با توجه به این که آمریکا در موارد زیاد تخلف کرده است انتظار ما از دولت برادر الجزایر این است که نه تنها دولت آمریکا را تحت فشار قرار دهد بلکه به دنیا نیز اعلام کند که متخلف از موارد بیانیه الجزایر کیست . (6)

پی نوشت:

1- اطلاعات ، 2 مرداد 1361 ، صفحه 2
2- کیهان ، 2 مرداد 1361 ، صفحه 2
3- اطلاعات ، 2 مرداد 1361 ، صفحه 16
4- اطلاعات ، 2 مرداد 1361 ، صفحه 15
5- جمهوری اسلامی ، 2 مرداد 1361 ، صفحه 10
6- کیهان ، 2 مرداد 1361 ، صفحه 13

تیر ماه سال 1393 یعنی یک سال پیش هیئت عمومی دیوان دعاوی داوری ایران و آمریکا ، دعاوی جمهوری اسلامی ایران - ایالات متحده آمریکا در لاهه، پس از گذشت 30 سال، واشنگتن را مسئول نقض تعهداتش در قبال بیانیه‌ الجزایر دانست. در این تاریخ روابط عمومی مرکز امور حقوقی بین‌الملل نهاد ریاست‌جمهوری اعلام کرد «آمریکا متعهد شده است که تمام دعاوی حقوقی اتباع و موسسات آمریکایی علیه ایران و موسسات دولتی در محاکم آمریکا را مختومه کند و همه احکام توقیف و احکام قضایی صادره را لغو، سایر دعاوی براساس چنین ادعاهایی را ممنوع و موجبات خاتمه دادن به چنین ادعاهایی را از طریق یک داوری لازم‌الاجرا فراهم کند»
این بیانیه 29 دی‌ماه 1359 امضا شده است.

همچنین مطابق بند 2 ماده 7 بیانیه الجزایر، حل‌وفصل تمامی ادعاهایی که به هیات داوری ارجاع می‌شد، از تاریخ طرح ادعا نزد هیئت داوری خارج از صلاحیت‌های قضایی دادگاه‌های ایران و ایالات متحده یا هر دادگاه دیگری می‌بود و دادگاه‌های آمریکایی مکلف بودند از رسیدگی به این قبیل پرونده‌ها خودداری کنند. ایران در یکی از شکایات خود آمریکا را متهم کرده بود که به تعهدات خود عمل نکرده و بیانیه الجزایر را نقض نموده است. ایران در دادخواست خود علیه آمریکا توضیح داده بود که دستور اجرایی شماره 12294 رئیس‌جمهور آمریکا که در پنجم اسفند 1359 و در همین زمینه صادر شده، برخلاف تعهد آن کشور برای خاتمه دادن به دعاوی مطروحه در دادگاه‌های آمریکا است و بیانیه‌های الجزایر را نقض کرده است و از این بابت باید خسارت وارده را به ایران بپردازد. همچنین ایران (در پرونده الف24) اعلام کرد که ایالات متحده با اجازه احیا و به جریان افتادن یک مورد خاص در دادگاه‌های آمریکا علیه ایران که دیوان داوری قبلا در مورد آن تصمیم گرفته بود، تعهد خود را در بیانیه الجزایر مبنی بر منع رسیدگی مجدد به آن، نقض کرده است.دیوان داوری ایران و آمریکا، رسیدگی به مساله مسئولیت آمریکا را از مرحله تقویم خسارات جدا کرد و سرانجام با پذیرش استدلال‌های حقوقی ایران، طی حکم جزئی خود در سال 1377 اعلام کرد که آمریکا در ایفای تعهدات خود در اصل کلی«ب» و ماده یک بیانیه حل‌وفصل دعاوی قصور ورزیده است و در مقابل جمهوری اسلامی ایران مسوولیت دارد، اما درباره میزان خسارت وارده از طرفین خواست ادله و مدارک خود را ارائه کنند. جمهوری اسلامی ایران نیز اسناد و مدارک مربوط به خسارت ناشی از پرداخت حق‌الوکاله به‌خاطر دفاع از دعاوی مطروحه در محاکم آمریکا را جمع‌آوری و به دیوان داوری تسلیم کرد. دیوان داوری ایران و آمریکا ملاک محاسبه خسارات را هزینه‌های ناشی از «الزام معقول (ایران) به حضور درجلسات یا ثبت مدارک برای دفاع محتاطانه از منافع خود» در پرونده‌های مطروحه در محاکم ایالات متحده تعیین کرد. اینک پس از چند سال، دیوان داوری سرانجام آمریکا را به پرداخت بخشی از حق‌الوکاله‌ها و هزینه‌های حقوقی ایران در پرونده‌های باقی‌مانده در محاکم آمریکا پس از امضای بیانیه الجزایر، محکوم کرده است. هیات عمومی دیوان داوری ایران و آمریکا در لاهه طبق این حکم 114صفحه‌ای که در تاریخ 11 تیرماه 93 در دو پرونده الف 15(قسمت 4) و الف 24 صادر نمود، ایالات متحده آمریکا را مسوول نقض تعهدات آن کشور طبق بیانیه الجزایر شناخت و مبلغ 842 هزار و 468 دلار و 14 سنت به نفع ایران حکم داد. دیوان داوری همچنین آمریکا را به پرداخت بهره ساده پس از صدور حکم نسبت به مبلغ محکوم ٌ به مطابق نرخ بهره وام بانک‌های تراز اول آمریکا برای دوره‌ای که پرداخت مبلغ حکم صورت نگرفته، به نفع ایران محکوم کرد. کارشناسان حقوقی معتقدند: گرچه مبلغ محکومٌ به این رای (بدون بهره) قابل توجه نیست اما ارزش واقعی این رای در احراز و اعلام محکومیت و تخلفات آمریکا از تعهدات عهدنامه خود می‌باشد. ایران و آمریکا در دی ماه 1359 با امضای بیانیه‌های الجزایر پذیرفتند که ادعاها و دعاوی مالی فی‌مابین را از طریق یک داوری بین‌المللی حل‌وفصل کنند. در این راستا، دیوان داوری دعاوی ایران – ایالات متحده آمریکا متشکل از 9 نفر داور شامل سه آمریکایی، سه ایرانی و سه نفر داور ثالث، تشکیل شد. ایران و آمریکا طرفین اصلی دعاوی در این داوری می‌باشند. دعاوی باقی‌مانده در این دیوان، دعاوی اختلافات مالی بین دو دولت است. باوجود اختلاف‌نظر سیاسی بین دولتین، این دیوان داوری که بر اساس یک معاهده بین‌المللی (موسوم به بیانیه‌های الجزایر) تاسیس شده، به عنوان یک مرجع بین‌المللی و حقوقی، همچنان به‌کار خود ادامه داده و مشغول به‌کار است.

‌موضوع دیگری که می توان از آن در این مجال سخن گفت تخلفات متعدد آمریکا از توافق و یا همان بیانیه الجزایر است تخلفاتی که به صراحت غیرقابل اعتماد بودن آمریکا را در هر توافق و عهدنامه ای عیان می سازد .

جداول زیر به صورت مشخصی نقض تعهدات آمریکا را اثبات می کند تعهداتی که آمریکا در قبال آزادی جاسوس های خود در ایران به انجام آن ها متعهد شده بود.

جدول 1 - وضعیت مالی قبل از 14 نوامبر 1979

اموال و دارایی ایران قبل ازانسداد (1)

1-  سپرده نزد فدرال رزو شامل طلا و اوراق بهادار  - 2/500/000/000دلار 
2-  سپرده نزد شعب (اروپایی بانکهای آمریکایی) -   4/800/000/000دلار
3- سپرده نزد شعب بانکهای آمریکایی در آمریکا  -    2/200/000/000دلار

4- دارایی‌های دیگر در آمریکا و خارج از آمریکا  -    بین 1 تا 4 میلیارد دلار

             جمع                                           13/500/000/000دلار

جدول 2- دیون و تعهدات متقابل (2)

تعهدات  آمریکا

1- رفع توقیف از دارایی‌ها و استرداد آنها

2- رفع انسداد حسابهای بانکی و استرداد آنها

3- استرداد اموال شاه

4 - عدم مداخله در امور داخلی ایران

تعهدات ایران

آزادی 52 گروگان به طور سالم و تحویل آنها به دولت الجزایر

اصول کلی تعهدات بیانیه الجزایر (3)

الف- بازگشت وضع مالی به صورت قبل از 14 نوامبر 1979 برابر با 13 آبان 58

ب- کلیه دعاوی دولت با اتباع دولت دیگر لغو و با رجوع این دعاوی به داوری حل و فصل شود کلیه دعاوی اتباع وموسسات آمریکایی علیه ادارات و موسسات دولتی ایران خاتمه داده شود. کلیه احکام توقیف لغو وسایر دعاوی براساس چنین ادعایی ممنوع و چنین ادعاهای به داوری رجوع شود.

ماده 1- آمریکا تعهد می‌کند در امور داخلی ایران مداخله نکند در یک بند

ماده 2 و 3 -استرداد دارایی‌های ایران در 11 بند

ماده 4- برگشت دارایی خانواده‌ شاه سابق در 5 بند

کارنامه بیانیه الجزایر

1-  گزارش رئیس جمهور به مجلس در جلسه علنی 11/6/-59  مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی

2- مصوبه جلسه 63 دوره اول مجلس مورخ 11/8/1359

3) متن فارسی بیانیه الجزایر به امضای بهزاد نبوی وزیر مشاور در امور اجرایی به تاریخ 19 ژانویه 1981 برابر با 29/10/1359

پژوهشگر:‌ سید روح الله امین آبادی