اوباما به بزرگترين پيروزي ديپلماتيک خود دست يافت

به گزارش پایگاه 598، خبرگزاری فرانسه در گزارشی از واشنگتن به قلم «ژروم کارتیلیه» از واشنگتن نوشت :

باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا هنگام دریافت جایزه نوبل صلح در ابتدای دور نخست ریاست جمهوری خود با اشاره به جنجال ناشی از اعطای غیرمنتظره این جایزه به او گفت :« من در آغاز کارهای خود در عرصه جهانی هستم.»

حدود شش سال پس از آن ، ‌به یمن توافقی که با ایران در خصوص برنامه هسته ای این کشور به دست آورد ، موفقیت دیپلماتیک بزرگی کسب کرد که چشم انداز مداخله نظامی با پیامدهای غیرقابل پیش بینی را در منطقه ای عمیقا بی ثبات،‌ دور ساخت .

این توافق مطمئنا هم در آمریکا و هم در عرصه بین المللی ، ‌از اسرائیل گرفته تا شیخ نشینان سنی خلیج فارس ، منتقدانی دارد.

حتی اگر این توافق در هفته های آینده از مرحله حساس کنگره عبور کند،‌ به چند سال (مدت ها پس از رفتن اوباما از کاخ سفید)‌ برای سنجیدن برد واقعی آن نیاز است .

اما چهل و چهارمین رئیس جمهوری آمریکا در عین حال می تواند به طور مشروع این توافق را تجلی واقعی یکی از نکات اساسی سیاست خارجی خود بداند : دادن فرصت گفتگو حتی با دشمنان آمریکا.

وی هنگام دریافت جایزه نوبل در اسلو در دسامبر ۲۰۰۹ توضیح داد:« باید به صورت خستگی ناپذیر برای یافتن موازنه ای بین انزوا و همکاری ،‌ فشار و تشویق تلاش کرد.»

در جایی که رئیس جمهوری قبلی آمریکا فهرستی از کشورهای غیرقابل گفتگو تهیه کرده بود و «محور شرارت» معروف خود را اعلام کرده بود ، ‌اوباما برای گشایش تلاش کرد و حتی تا آنجا پیش رفت که سپتامبر ۲۰۱۳ گام غیرقابل پیش بینی را برداشت و با حسن روحانی همتای ایرانی خود تلفنی گفتگو کرد.

۳۵ سال پس از قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور در بحبوحه انقلاب اسلامی و گروگان گیری سفارت آمریکا در تهران ، ‌دو کشور و همچنین دیگر اعضای پنج بعلاوه یک درباره سندی توافق کردند که هدف از آن جلوگیری تهران از دستیابی به بمب اتمی در برابر لغو تحریم هایی است که اقتصاد ایران را تحت فشار قرار داده است .

آرون دیوید میلر Aaron David Miller از مرکز ویلسون تاکید می کند :« در طول چند دهه ، ‌سیاست ما مهار کردن ایران ،‌ همکاری نکردن و کار کردن با این کشور در خصوص هر موضوعی بود. این تغییری اساسی است .»

وی افزود:« اینکه شما موافق یا مخالف این توافق باشید قابل توجه است .»

به گفته تریتا پارسی ،‌ از اندیشکده ملی موسوم به شورای ایران و آمریکا ، ‌این متن که در وین به تصویب رسید ، ‌به صورت انکار ناپذیری بخش اصلی دستاورد سیاسی خارجی اوباما است که کاخ سفید را ۱۸ ماه دیگر ترک خواهد کرد.

وی می گوید:« هرچند برقراری روابط دیپلماتیک با کوبا که چند روز قبل اعلام شد احتمالا برای شماری از آمریکایی ها قابل توجه تر است ،‌ این توافق با جمهوری اسلامی پیامدهای ژئوپولیتیک بسیار مهم تری دارد.»

در کوتاه مدت ، ‌همه چشم ها به کنگره آمریکا دوخته می شود. هرچند کنگره قرار نیست این متن را تصویب کند (که یک پیمان نیست) ،‌ کنگره در عین حال این اختیار را دارد که جلو اجرای آن را بگیرد.

در مبارزه ای که شروع شده است ، هر رایی به حساب می آید. در صورتی که نمایندگان کنگره مخالفت خود را اعلام کنند ،‌ اوباما هنوز خواهد توانست آن را وتو کند . اما در صورتی که دو سوم از اعضای کنگره با رئیس جمهوری مخالفت کنند ، ‌وتوی اوباما هم بی اثر خواهد بود.

اگر از این مانع عبور شود ، ‌این توافق بسیار فنی که از حدود دو سال پیش درباره آن با شدت گفتگو می شود ، ‌چه جایگاهی در کتاب های تاریخ خواهد داشت؟

برخی به نزدیکی بین آمریکا و چین در دهه ۱۹۷۰ به ابتکار ریچارد نیکسون اشاره می کنند که دیداری تاریخی در فوریه ۱۹۷۲ از پکن انجام داد.

اما این مقایسه از جهات مختلف ناکامل است .

آرون دیوید میلر تاکید می کند:« ما هنوز با عادی سازی بین آمریکا و ایران بسیار فاصله داریم .»

وی منابع مختلف تنش ها در منطقه را یادآور می شود و به حمایت تهران از رژیم اسد در سوریه ،‌ حزب الله لبنان ،‌حماس در نوار غزه و همچنین حوثی ها در یمن اشاره می کند.

هنوز مشخص نیست آیا این توافق می تواند تغییر عمیق تری را ایجاد کند و آغاز گفتگوی گسترده تر بین واشنگتن و تهران باشد.

این مورخ می افزاید :« تاریخ این مسئله را خواهد گفت . ما هنوز آن را نمی دانیم . احساس من این است که این مسئله اتفاق نخواهد افتاد.»

به عقیده سوزان مالونی از موسسه بروکینگز ،‌ «این پیشرفت واقعی که نتیجه تلاش های دیپلماتیک فوق العاده است باید بیشتر به توافقاتی تشبیه شود که در طول جنگ سرد به ویژه به ابتکار رونالد ریگان در خصوص خلع سلاح با اتحاد جماهیر شوروی منعقد شد.»

وی تاکید می کند :« این توافقات راهبردی بود که امکان داد یکی از خطرناک ترین جنبه های رابطه بین متخاصمان مدیریت شود.»

اوباما که آگاهی دارد اقدام او مورد اجماع قرار ندارد ، ‌فعلا از وزنه و جایگاه خود در این زمینه استفاده کرده است .

وی اواخر مه توضیح داده بود :« نام من بر روی این توافق ثبت خواهد شد.»

اوباما گفته بود:« هیچ کس به حد من علاقه مند نیست که این توافق به وعده های خود عمل کند.»