ساعت صفر، اجبار هر ساله سیما در ماه رمضان

به گزارش سرویس نقد رسانه پایگاه 598، سریال ساعت صفر به نویسندگی مشترک اصغر عبدالهی و سعید شاهسواری درباره سام شکرچیان، مردی 45 ساله است که غرق در کار و تجارت است. او به واسطه ناکامی در یک معامله کلان به شدت عصبانی و آشفته است. این آشفتگی باعث می‌شود تا او در راه شمال با یک وانت تصادف کند و این آغاز ماجراست...

امین زندگانی، سیاوش خیرابی، نگین صدق گویا، مارال فرجاد، محسن افشار و الهام نامی بازیگران اصلی سریال جدید سعید سلطانی هستند که در این مجموعه ایفای نقش می کنند.

در ابتدا باید از مسئولین صدا و سیما بپرسیم که نظارت در تولید یک سریال به چه شکلی اتفاق می افتد؟ ایا در زمان ساخت سریال هم ناظری وجود دارد؟ عنوان کارشناس مذهبی که در تیتراژ می اید در تولید سریال با مضمون اخلاقی نقش دارد یا فقط یک تعارف ساده است؟ نکته عجیب تر اینکه در برخی صحنه ها تصاویر سیاه و سفید می شود تا ارایش غلیظ بازیگران زن کمتر به چشم بیاید! بهرحال امیدواریم دیگر شاهد پخش چنین صحنه هایی در سریال های مناسبتی نباشیم که نیاز به سانسور دارند وگرنه که دیدن ارایش های غلیظ انهم در شب های قدر از طرف رسانه ملی جایی برای توجیه ندارد.

همانطور که اشاره شد کارگردان این مینی سریال سعید سلطانی است که پیشتر سریال­های موفقی را مانند دو مجموعه تلوزیونی ستایش و پس از باران را ساخته است و همچنین سریال­هایی مانند مامور بدرقه و شکرانه را در ماه مبارک رمضان ساخته است.

سریال ساعت صفر همزمان با شب­های قدر در پنج قسمت 45 دقیقه ­ای در شبکه سه سیما پخش ­شد. این سریال با موضوعی ساده و فیلمنامه ای اصطلاحا تک خطی دارای پیچیدگی خاصی در شخصیت­های اصلی و رفتارشان با یکدیگر نداشت. سریالی که از خلاصه داستانش نیز می­توان به ساده بودن بیش از حد اثر پی برد.

موضوعی که باعث انتقاد امین زندگانی بازیگر نقش اصلی این سریال از عوامل سازنده و برخی مسئولین صدا و سیما نیز شده است.  امین زندگانی در این خصوص می­گوید: مسئولین تلویزیون هم جدول برنامه و هم تقویم دارند. وقتی می دانیم که قرار است برای شب های قدر ماه مبارک رمضان برای مخاطب برنامه داشته باشیم و برایشان سریال پخش کنیم چرا کمی زودتر کارمان را آغاز نمی کنیم؟

او ادامه داد: وقتی عوامل برنامه ساز  و تیم تهیه و تولید سریالی،  زمان کافی برای ساخت یک اثر داشته باشند این مهم قطعا روی کیفیت یک کار تاثیر می گذارد. فرصت مناسب داشتن یعنی تعمق روی فیلم نامه ، یعنی اینکه نویسندگان فرصت بازنویسی چند باره متن را داشته باشند.

وی می افزاید: امیدوارم مسئولان سیما مسئله زمان بندی را جدی یگیرند  و به جای اینکه ۵ روز قبل از شب های احیا، کار ضبط  سریال تمام شود در سالهای بعد شاهد این باشیم که یک ماه مانده به این شب ها سریال ها برای پخش ازسیما با تدوین و ضبط موسیقی بهتر و سایر موارد دیگر  آماده باشند.

مسئله زمان­بندی و برنامه ریزی برای تولید و پخش سریال­های مناسبتی مشکلی است که در سالهای اخیر در بیشتر سریال­ها وجود داشته است و مراحل ساخت اکثر کارها در اخرین روزهای منتهی به ماه رمضان تمام می­شود. سریال ها نیز معمولا با کیفیت نه چندان مطلوبی پخش می­شوند.

از نکات حاشیه­ ای سریال که بگذریم ، خود اثر حرف زیادی برای گفتن ندارد. اگر روی فیلمنامه، داستان­های فرعی و شخصیت پردازی ها بیشتر کار میشد قطعا کار به اثری موفق تر و پرمخاطب تری تبدیل میشد.

در واقع ایده جذاب (هر چند تکراری) اثر به دلیل پرداخت ضعیف و دوری از جزئیات ، کار را به اثری متوسط تبدیل کرده است.

در این سریال سام شکرچیان با وجود داشتن بیماری ، خود را وقف حل مشکلات گذشته و حال اطرافیان می­کند، این در حالی است که از جزئیات بعضی از این مسائل نکات زیادی نمی­دانیم و فقط در دیالوگ­هایی که توسط  سام و حبیب (سیاوش خیرابی) گفته می­شود ، توضیحاتی به ساده ترین شکل ممکن داده می­شود. داستان­های فرعی در این اثر می­توانستند کار را به سریالی درخشان تبدیل کنند. پرداخت بیشتر به جزئیات زندگی حبیب و همچنین ماجرای عاطفی سام شکرچیان در دوران دانشجویی با دکتری که قرار است خبر بیماری اش را به او بدهد ، مطمئنا به جذابیت بیشتر اثر کمک می­کرد.

اما سریال تا جایی پیش می­رود که سام فقط به حل مشکلات دیگران فکر می­کند تا جایی که فقط در زمان سردرد به یاد بیماری و مشکل خودش می­افتد!

سریال ساعت صفر با مضامینی اخلاقی و با یاداوری نزدیکی مرگ را نمی­توان اثری شاخص در کنار سریال­های مناسبتی ماندگار در صدا و سیما قرار داد. اما در نگاه کلی می­توان این مینی سریال را کار نسبتا موفقی دانست که دیدنش تجربه کوتاه و دل نشینی است. سریالی که به گفته امین زندگانی به دلیل کوتاه بودنش می­تواند با یک رباعی (در مقایسه با شعرهای بلند) مقایسه شود که برای نوشتنش نیاز به هنرمندی و استادی زیادی دارد.

شخصیت سام به عنوان مهمترین نقش این سریال که داستان زندگی­اش مضمون اصلی این فیلم است نماینده چه قشری از جامعه است؟ در واقع نقد اجتماعی در این فیلم تا چه میزان لحاظ شده است؟ در کنار داستان این فیلم ، قراراست چه حرفی از مسائل جامعه به بیننده گفته شود؟ در کنار فیلمنامه متوسط و شخصیت پردازی و داستان­های فرعی نه چندان قوی، می­توان گفت که به لحاظ محتوا نیز این اثر موفقیت چندانی ندارد.

در حقیقت هیچ حرف مهمی در مورد شرایط این روزهای جامعه یا حتی پیرامون مسائل زندگی به مخاطب نمی زند. در برخی صحنه ها که به خاطر بیماری سام تماشاچی با موضوع مرگ در داستان درگیر می شود بازهم اثرگذاری مناسبی در داستان وجود ندارد. به عبارت دیگر با یک داستان ساده و سرراست طرف هستیم که نمی توان در پس ان به مضامین اجتماعی و اخلاقی مهمی رسید.البته در این راه تلاش­هایی شده است اما در دیالوگ­هایی بسیار ظاهری پیام اخلاقی به بیننده داده می­شود که مطمئنا اثر مطلوبی ندارد و در حد چند شعار سطحی خلاصه می­شود. این انتظار که در ماه رمضان و در شبهای قدر برنامه ریزی صدا و سیما در جهت تولید کاری مناسب تر و با کیفیت بالاتری باشد ، توقع به حقی است. ساخت سریالی برای شبهای قدر که با عجله زیادی ساخته شده و فیلمنامه ان از بعد فرم و محتوا اشکالات فراوانی دارد مطمئنا تصمیم درستی نبوده است البته با برنامه ریزی بهتر و پرداختن بیشتر به مضامین اخلاقی و اجتماعی سریال مذکور ارتباط بهتری با مخاطب برقرار می­کرد.

در نهایت دیدن این سریال با محوریت نزدیکی مرگ، انهم در شب های قدر تجربه متوسطی است که به تماشاچی یاداوری می­کند که زیاد هم فرصت ندارد. همانگونه که در جایی سام به حبیب می­گوید همه به همین سرنوشت (مرگ) دچار می­شوند ، کوتاهی و بلندی  زندگی مهم نیست بلکه مهم چطور زندگی کردن است. این تلنگر ظاهری هر چند می توانست به شکل بهتری گفته شود اما مطرح شدنش باز هم بهتر از نگفتنش است.

در پایان ذکر این نکته ضروری است که از سعید سلطانی به عنوان کارگردانی که سریال­های باارزشی چون شکرانه و پس از باران را ساخته است انتظار کاری منسجم تر را داشتیم اما کلیت این اثر هم در مجموع تا حدودی قابل دفاع است. مخصوصا که این روزها کمدی­های سخیف با شوخی­های جنسی و مبتذل در حال قدرت نمایی در تلویزیون و سینما هستند. با این اوصاف دیدن کارهایی مانند ساعت صفر در این اوضاع و احوال تلویزیون پیشنهادی قابل تحمل است.