علل پایداری ارتش سوریه در جنگ چهار ساله

به گزارش پایگاه 598 به نقل از تسنیم،به نقل از روزنامه لبنانی السفیر، یک دیپلمات اروپایی مرتبط با مسائل امنیتی سوریه در زمستان سال 2013 در بیروت نسبت به قدرت ارتش سوریه برای پایداری در برابر تروریست‌ها ابراز تردید کرد. وی که تحولات دمشق را در طول پنج سال از خدمت خود در این کشور پیگیری کرده بود، بار دیگر در سفر دو روزه به پایتخت سوریه رفته بود. او در جریان این سفر از موانع ایست و بازرسی متفرق در مسیر بین ‌المللی عبور کرده بود، می گفت: نظامیان خسته به نظر می‌ رسند و احتمالاً غذای کافی نیز نمی‌ خورند. علاوه بر این که سرمای شدیدی وجود دارد و آنها تنها با قرار دادن چوب در قوطی ‌های فلزی و روشن کردن آن خود را گرم می ‌کنند.

وی با بیان این مطلب این گونه نتیجه‌ گیری کرد که بر اساس علوم نظامی که من آموخته ام اطمینان زیادی به این ارتش وجود ندارد، من اعتقاد دارم که ارتش شما خسته شده است، و در آینده عقب‌نشینی خواهد کرد.

دو سال بعد از این دیدار و به صورت خاص در اوایل تابستان جاری،‌ سخنان متفاوتی مطرح شد. یک دیپلمات کهنه‌ کار اروپایی گفت که از یک افسر نظامی که در اتحادیه اروپا در بروکسل کار می‌ کند ، در زمینه علل قدرت ارتش سوریه با وجود برخی شکست‌ ها و طولانی شدن بحران به انجام مأموریت‌ هایش در شرایط کنونی سؤال کرده است. این ژنرال در پاسخ با حالت سردرگمی کتف‌ های خود را بالا انداخت و گفت: تفسیر آن برای من هم مشکل است و بیشتر به یک معجزه شبیه است.  

چندی پیش یک عملیات نظامی در فرودگاه مشهور تی فور در مسیر تدمر به حمص انجام شد که پاسخ این سوال و امثال آن را می ‌دهد. چند روز بعد از تسلط داعش بر شهر تدمر که دو ماه پیش انجام شد، اخباری در مورد تلاش داعش برای تسلط بر فرودگاه نظامی با استفاده از مواد منفجره به گوش رسید. این اخبار در نتیجه صدای انفجارهای گسترده بود که در داخل محوطه فرودگاه شنیده می ‌شد، مقامات محلی در آن زمان هرگونه یورش به این فرودگاه را تکذیب کردند، اما انفجار انجام شده در انبار مهمات این فرودگاه در نتیجه یک اشتباه ناشناس بود که به کشته شدن تعدادی از عناصر ارتش منجر شد و خسارت‌ های مادی زیادی به بار آورد. دست کم سه هواپیمای نظامی در این انفجار از بین رفتند.

ارزیابی ‌های کارشناسان مدیریت نظامی نشان داد که هواپیماها به صورت کامل تخریب شدند، چرا که ترکش ‌ها به بدنه و بال ها و احیاناً موتور آن برخورد کرده بود. مدیریت فرودگاه گزارش خود را چند روز بعد در مورد این حادثه برای مقامات نظامی آماده کرد. فرمانده فرودگاه بر ضرورت بازرسی از آشیانه ‌های هواپیماها در مسافت 400 متری دفتر خود اطلاع پیدا کند. وی در این بازرسی متوجه شد که کارگاه ‌های ترمیم موفق شدند دو هواپیمای جنگی را تعمیر کنند، تعمیر هواپیمای سوم نیاز به وقت زیادی داشت، اما این هواپیما نیز نهایتا به پرواز درخواهد آمد.

تجربه کارشناسان فنی ارتش در نتیجه تعامل با دستگاه‌ ها و تسلیحات قدیمی راه‌ حل ‌های زیادی را برای آنها ایجاد کرده است، این در حالی است که قدمت  برخی از تسلیحات سوریه به جنگ جهانی دوم باز می ‌گردد. استراتژی ارتش از مدت ‌ها پیش مبتنی بر قدرت موشکی و با پشتیبانی عناصر انسانی و آمادگی اعتقادی  بیشتر بود و تجهیزات پیشرفته در اولویت بعدی قرار داشت، چرا که فراهم کردن این تجهیزات برای سوریه امکان نداشت.

شرایط جنگی کنونی در هیچ یک از برنامه‌ های از پیش تعیین شده تدارک دیده نشده بود، در نتیجه مدیریت ارتش و کادر آن غافلگیر شدند، آنها مجبور به ورود به جنگ‌ های سنگین در صدها جبهه‌ مختلف و آغاز جنگ شهری با دشمنان زیاد و ائتلاف‌ های بین ‌المللی و منطقه‌ ای گسترده با همراهی سرویس ‌های جاسوسی پیشرفته شدند.

همزیستی ارتش سوریه با جنگی با ویژگی‌ های جدید زمان طولانی برد، این در حالی بود که دشمنان سوریه از پیش خود را از طریق تکنولوژی برتر و تکیه بر بسترهای لازم و تربیت نیروی اعتقادی افراطی و افراط ‌گرایی در دین و حساب کردن بر روی جنگ‌های فراگیر در زمان طولانی آماده کرده بودند. ارتش سوریه نیازمند این بود که در جبهه عقیدتی مبارزه کند، این در حالی بود که در نتیجه دستگاه تبلیغاتی ناکارآمدی که دولت سوریه در اختیار داشت، این عملیات مشکل بود. البته وخامت اوضاع اخلاقی و حرفه‌ ای دستگاه‌ های تبلیغاتی دشمن باعث شد روحیه نظامیان ارتش در جایگاه مطلوب قرار بگیرد.

با گذشت چهار سال از جنگ خونین در سوریه مبارزان طرف مقابل بهانه مبارزه برای سوریه آزاد را کنار گذاشتند،‌ به عنوان مثال جیش الفتح در پی تسلط بر اردوگاه المسطومه در ادلب که بهار سال جاری صورت گرفت ، ویدئویی را در اینترنت منتشر کرده و در آن عنوان کرد که مبارزات این گروه برای ایجاد سوریه سنی ادامه خواهد داشت، این در حالی است که ادبیات دولت و متحدان آن از این گزینه‌ ها خالی است.

طبعاً دولت روحانیون خود را برای توجیه مبارزان ارتش به سمت دیدگاه‌ های وحدت بخش آماده باش داده اند. آن ها به نیروهای ارتش ضرورت رویکردهای ملی و متحدانه و وحدت ملی را در ساختار صوری یادآوری می ‌کنند. این رویکرد به ویژه در مناطقی که ارتش از لحاظ مذهبی از چند بخش تشکیل شده اتفاق افتاده است. برخلاف گزارش‌ های عدیده ‌ای که منتشر می‌ شود ارتش سوریه همچنان ساختار گسترده ای از عناصر خود را از مذهب اهل تسنن گرفته است. این نیروها به ویژه در یگان ‌های ویژه در جبهه ‌های شمال و جنوب فعال هستند.

براساس آنچه که افسران و نظامیان اعلام می ‌کنند، کسانی که از ارتش قرار بود جدا شوند، از ماه‌ ها پیش این کار را انجام داده اند. برخی افسران و نظامیان ارتش در این راستا هویت کوچک ‌تر خود را به اهداف و هویت بزرگتر ترجیح دادند و با سلاح‌ های خود فرار کرده یا به صفوف دشمن پیوستند. عوامل انشقاق از ارتش شامل موارد متعددی است که از جمله آنها رویکردهای ایدئولوژیک و عوامل اجتماعی متعلق به محیط نظامی کشور است. همچنین انگیزه‌ های آرمان ‌گرایانه شخصی یا مادی می ‌تواند یکی از این عوامل باشد.

ارتشی که حافظ اسد رئیس ‌جمهور فقید سوریه پایه‌ های آن را بنیان گذاشت ، همچنان حتی در لحظات تعدد فعالیت در جبهه‌ های مختلف و فشار جنگ ها  و قساوت دشمن، حماسه خود را حفظ کرده است. یکی از افسران روایت می ‌کند که در آغاز حوادث سوریه ارتش آمادگی جدا شدن بخش زیادی از عناصر خود را نداشت، مانند اتفاقی که در لیبی ‌افتاد، به عنوان مثال وقتی کسی تصمیم به جدایی از ارتش می‌ گرفت، نمی ‌توانست بر تعداد قابل توجهی غیر از خودش و راننده‌ اش و نگهبان شخصی ‌اش تأثیرگذار باشد. ترکیب پیچیده ارتش که مجموعه ای از گروه‌های مختلف است که هر کدام مأموریت ‌های مستقل و احیاناً رقابتی را دنبال می ‌کنند، باعث شده ساختار ارتش در تحرک بین جبهه‌ های متعدد نرم باشد و تحت مدیریت و فرماندهی نظامی واحد و فرماندهان کوچک‌تر قدرت و موضع ‌گیری‌ های خود را تشکیل دهد.

تمامی این عوامل باعث شده مؤسسه نظامی سوریه قادر به مهار شکست ‌های بسیار بزرگ باشد، شکست‌ هایی که هر مجموعه نظامی یا سیاسی دیگر در صورت دچار شدن به آن از بین می‌رفت، این موضوع به ‌ویژه در مورد اتفاقی که در اردوگاه پیاده نظام در سال 2012 یا در تیپ 17 درسال 2014 یا در فرودگاه الطبقه در همان سال یا بعدها در ادلب رخ داد، را می توان مشاهده کرد.

شکی نیست که ماهیت حاکمیت مرکزی باعث شده ارتش به صورت متحد باقی بماند، همچنین کمک‌ های ارسال شده از سوی متحدان و دوستان و اعتقاد به اینکه ارتشی ‌ها عرصه را خالی نخواهند کرد و حضور معنوی متحدان این کشور در اراضی درگیری ها حتی در سطح کارشناسان و فرماندهان تأثیر خود را بر روحیه هزاران جوانی که از چهار سال پیش زمین را با خودروهای زرهی خود صاف کرده‌اند،‌ گذاشته است.

با وجود اینکه برخی از عناصر ارتش بعد از  تجربه ‌های سخت و فقدان افق سیاسی یا نظامی ترجیح داده اند در منازل خود باقی بمانند تا جنگ به سمت آن ‌ها برود و برخی دیگر که از عملیات اسارت حتی بیش از یک سال آزاد شدند یا مفقودانی که بعد از گذشت زمان طولانی راه خود را پیدا کردند یا از کشتار جمعی مخالفان نجات یافتند ، بیشتر عناصر ارتش که همچنان در مراحل مختلف درگیری ‌ها موفق بوده ‌اند، گزینه بازگشت به جبهه ‌های مبارزه را انتخاب می‌ کنند.

برخی از عملیات‌های بزرگ ارتش سوریه که در چهار سال گذشته با شکست همراه شده، تأثیر منفی در روحیه مبارزان داشته است، در این راستا برخی از تاکتیک ‌های ارتش تغییر کرده و این مؤسسه نظامی تلاش کرده مناطقی که آنها را تحت کنترل گرفته ، حفظ نماید و اولویت ‌های درگیری‌ ها، مرتبط با مناطق حساس تر برای دولت را کنار بگذارد. ارتش همچنین تشویق بسترهای مردمی و انسانی برای دفاع از مناطق خود را در دستور کار قرار داده و در این پیشنهاد بر روی مقایسه دولت و کشور با گزینه تفرقه و بردگی برای گروه‌های تکفیری متمرکز شده است. در همین راستا یک تصمیم نظامی صادر شده مبنی بر اینکه اهالی منطقه حمص خدمت نظامی خود را در این منطقه انجام دهند.

یک نظامی حدوداً 25 ساله که از چهار سال پیش تاکنون در جبهه‌ های متعددی نظیر ادلب و قلمون و جوبر مبارزه کرده است، می‌گوید که نیروها در قلمون از تپه ای به تپه دیگر می رفتند و به شکل عادی استحکامات عناصر مسلح را در جوبر یا ادلب هدف قرار می دادند و در هر لحظه ای انتظار داشتند که این عملیات عادی به جنگی تمام عیار تبدیل شود.

خلبانان ارتش تاکنون عنصر برتری لجستیک ارتش سوریه بر دشمنان بوده اند، آنها در طول روز ده ‌ها پرواز انجام می‌دهند، آنها به صورت میانگین در هر روز 10 پرواز دارند که این موضوع ما فوق توان خلبانان است.

عناصر مبارز منافع مادی قابل توجهی کسب نمی‌ کنند، مگر کسانی که سعی می ‌کنند با قوانین مخالفت کرده و قواعد اخلاقی را زیر پا بگذارند، آنها در بسیاری از مواقع غذاهایی که خودشان آماده می کنند را می‌ خورند و گاهی ماه‌ها این غذاها را تکرار می ‌کنند.

یک افسر درجه دار با رتبه سرهنگ در پاسخ به این سؤال پیچیده که ارتش سوریه چگونه تاکنون مقاومت کرده است ، گفت: ارتش دو گزینه بیشتر پیش رو ندارد ، یا باید مبارزه کند یا شکست خورده و تسلیم شود.