چرا ایران نباید "بازرسی سرزده" را بپذیرد؟

به گزارش پایگاه 598 به نقل از «نسیم»: "اسکات ریتر" بازرس اسبق آژانس بین المللی انرژی هسته ای در عراق که موضوع سلاح‌های کشتار جمعی را پیگیری می کرد طی مقاله‌ای استدلال می کند که نه تنها درخوسات بازرسی‌های سر زده فراتر از تعهدات ان‌‌پی‌تی است بلکه تاثیر روانی این فرایند به حدی مخرب است که ممکن است ایران هم به عراق دیگری تبدیل شود.

 

بازرسی های سرزده برای بررسی ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته ای ایران بسیار فراتر از ان‌‌پی‌تی است. سوال این است که آیا چنین اقدام سرزده ای قابل اطمینان است و یا به عبارتی، همانطور که ایران می گوید بازرسی ها منافع امنیتی کشور هدف را رعایت می کند یا خیر.

واقعیت این است که موضع ایران درست است. کشورهایی که بناست مورد بازرسی های سرزده باشند باید اطمینان حاصل کنند که این فرایند، عملیات اطلاعاتی علیه منافع مشروعشان نیست. چهارچوب توافق با ایران به این معنا نیست که آژانس انرژی اتمی هر آنچه ایران می گوید بپذیرد اما هیچ کدام از پروتکل های این سازمان نیز بازرسی های سرزده از پایگاه های نظامی را توجیه نمی کند.

تاریخ بازرسی های سر زده در عراق بر کارامدی اشان در ایران دلالت نمی کند. چنین بازرسی هایی عملیات های اطلاعاتی هستند. اطلاعاتی که مبنای نگرانی های آمریکا از ابعاد احتمالا نظامی برنامه هسته ای ایران است،  سندهای نامعتبری است، مجموعه ای از فایل هایی که آژانس در سال 2008 بدان دسترسی یافت که طی آن ادعا می‌شد ایران در زمینه بمب اتم در سال 2002 و 2003 اقداماتی داشته است. اعتبار و سندیت این مدارک زیر سوال است و ایران هم آن ها را جعلی می داند. دلایل خوبی هم وجود دارد که اطلاعات سازمان سیا علیه ایران غلط است. داستان عجیب فیزیکدان ایران "شهرام امیری" که توسط سازمان سیا در سال 2009 پناهندگی گرفت. امیری قبل از پناهندگی هم عامل سیا بوده و پناهندگی دوباره اش به ایران نشان می‌دهد که جاسوس دوگانه بوده و از این رو تمامی گزارش هایش به سازمان سیا زیر سوال است. عملیات "مرلین" که طی آن سازمان سیا تلاش کرد تا اسناد معیوبی در خصوص نحوه ساختن بمب اتم را به ایران بفروشد هم بیش از پیش اعتبار سیا را زیر سوال می‌برد.

اگر مجوز بازرسی های سرزده صادر شود، از چه مکان هایی بازرسی می شود؟ دو سایتی که سازمان انرژی اتمی اشکارا اعلام کرده است:  نخست، پارچین، تاسیسات نظامی سپاه که در سال 2005 اژانس دسترسی مدیریت شده بدان داشت و هیچ چیزی پیدا نکرد. در سال 2007، آژانس ادعا کرد که اطلاعات جدیدی دریافت کرده است که در پارچین آزمایش های نوترونی صورت گرفته که با ساخت کلاهک هسته ای مرتبط است و درخواست کرد که دوباره از این سایت بازدید کند. ایران با توجه به این که اساس این بازرسی ادعای درستی نیست،‌ درخواست اژانس را رد کرد.

"رابرت کلی"، بازرس سابق آژانس هم می گوید: این اتهام که آزمایش های هیدرودینامیک ایران در تاسیساتی مانند پارچین به تسلیحات هسته‌ای ربط داشته باشد از نظر تخصصی درست نیست. پارچین تاسیسات نظامی حساسی است و ایران می ترسد که دسترسی بازرسان به این مکان، به افشا اطلاعات بیانجامد.

دومین مکانی که اژانس ان را بازرسی خواهد کرد، مریوان است که اژانس می گوید تهران تست تسلیحات بزرگی را در آنجا انجام داده است. منبع این اطلاعات نیز اسنادی است که ایران آن را تکذیب می کند. در سال 2014، ایران به آژانس مجوز دسترسی مدیریت شده به مریوان را داد اما اژانس آن را نپذیرفت.

"گری دیلون"، رئیس سابق تیم عمیلاتی اژانس در عراق در اکتبر 1998 به من گفت: وقتی روی بازرسی از هر بخش کوچکی اصرار می کنی و تصویر بزرگتر را نمی بینی، در نهایت تنها به دنبال اشباح خواهی بود. حق با دیلون بود. در عراق فرایند بازرسی به ابزاری تبدیل شد که اعتماد جهان برای همکاری بغداد و پای بندی به تعهداتش را تخریب کرد. در نهایت وقتی عراق درباره برنامه تسلیحاتی خود حقیقت را گفت، کسی حرفش را نپذیرفت. از این که هر بار پس از بازرسی دست خالی برمی گشتیم جوک می ساختیم و میگفتیم دیوانگی یعنی این که یک کار را بارها و بارها تکرار کنی و انتظار نتیجه متفاوت داشته باشی.

اطلاعات درباره ابعاد احتمالا نظامی برنامه هسته ای ایران قابل تردید است و بیشترشان هم به 12 سال قبل بر می گردد. پیامد شکست در حصول توافق هسته ای در زمان فعلی بسیار خطرناک تر از ان است که جهان بخواهد فرایندی را بپذیرد که در خلع سلاح مشروع تاثیر چندانی ندارد. علی الخصوص که عامل بازرسی شده- یعنی ایران- پذیرفته است تا سخترین بازرسی ها را به کار گیرد و سابقه خوبی در پای بندی به این امر دارد. اگر ایران بازرسی ها را بر اساس اتهاماتی که می‌داند بی اساس است بپذیرد،‌ یعنی زیرساخت های امنیتی و نظامی خود را بر روی فرایند بی پایانی از بازرسی های خارجی باز کرده است و ناتوانی بازرسان در کشف سندی علیه ایران صرفا این تصور را ایجاد می کند که ایران پنهان کاری می کند. این اتفاق درباره عراق افتاد و نتیجه آن جنگی بود که بر اساس اطلاعات غلط و اتهامات بی اساس رخ داد و در نهایت به هزاران کشته انجامید و خاورمیانه را مشوش کرد.