عوامل فشار قبر چیست؟

فارس: عالم مردگان از جمله عوالمی است که همواره وقتی با آن مواجه می‌شویم سؤالات و ابهامات بسیاری برای ما به وجود می‌آید و هر فردی علاقه دارد بیشتر از این عالَم بداند چراکه مرگ از جمله مباحثی است که هر فردی روزی با آن دست به گریبان خواهد شد. آنچه در ادامه می‌‌آید بخش نخست از سلسله مباحثی است که به طرح پرسش و پاسخ درباره مرگ و معاد می‌پردازد و از کتاب «عالم برزخ؛ عالم حیات و زندگی» نوشته حجت‌الاسلام اسدالله محمدی‌نیا از پژوهشگران حوزه علمیه قم عنوان می‌شود:

«قبر» اولین منزل و ایستگاه از ایستگاه‌های بازرسی آخرت است، اگر در قبر نجات پیدا کرد، بعد از آن برایش آسان‌تر خواهد بود و اگر از قبر نجات پیدا نکرد، بعد از آن کمتر از قبر نیست.

* عوامل فشار قبر در روایات

- سخن‌چینی، ازدواج نکردن

حضرت علی (ع) فرمود: «ذَابُ الْقَبْرِ یَکُونُ مِنَ النَّمِیمَةِ وَالْبَوْلِ وَ عَزْبِ الرَّجُلِ عَنْ أَهْلِهِ»؛ علت فشار و عذاب قبر از: ۱- نمامی و سخن‌چینی ۲- بول (بی‌توجهی به پاکی و نجاست) ۳- مجرد بودن و ازدواج نکردن مرد است(بی‌توجهی مرد به خانواده).

- غیبت، سخن‌چینی، بی‌تفاوتی به پاکی

ابن عباس می‌گوید:

«عَذَابُ الْقَبْرِ ثَلَاثَةُ أَثْلَاثٍ ثُلُثٌ لِلْغِیبَةِ وَ ثُلُثٌ لِلنَّمِیمَةِ وَ ثُلُثٌ لِلْبَوْل»؛ فشار و عذاب قبر به خاطر سه چیز است: یک سوم آن به خاطر غیبت کردن و یک سوم دیگر آن به خاطر سخن‌چینی نمودن و یک سومن بعدی به خاطر بی‌توجهی به پاکی و نجاست است.

به رسول گرامی اسلام (ص) خبر دادند که سعد بن معاذ که یکی از اصحاب معروف آن حضرت بود، فوت کرده است آن حضرت با جمعی از یارانش برای آماده کردن میت آماده شدند و حضرت رسول (ص) دستور داد سعد بن معاذ را غسل دهند و خود ایشان هم کنار درب ایستاده بودند، زمانی بعد از غسل که سعد حنوط و کفن شد و روی تابوت گذاشتند و خود آن حضرت بدون کفش و عبا در تشییع جنازه شرکت کردند و در این تشییع پیامبر (ص) گاهی طرف راست و گاهی طرف چپ تابوت می‌رفتند تا جنازه به قبر رسید.

خود آن حضرت (ص) درون قبر رفتند و لحد را برای قبر سعد درست کردند و بعد خشت‌های قبرش را صاف نمودند و فرمودند: سنگ و گِل به من بدهید تا فاصله بین خشت‌ها را بگیرم تا خاک روی بدنش نریزد.

بعد از دفن، خود پیامبر (ص) قبرش را پر از خاک نمود و فرمود: خداوند بنده‌ای را دوست دارد که وقتی کاری می‌کند آن کار را محکم و درست انجام دهد.

بعد از تمام شدن کار، مادر سعد گفت: ای سعد! بر پروردگارت چیزی را واجب مگردان (برای خداوند تعیین تکلیف مکن)، زیرا همین الآن به سعد یک فشار قبری وارد شد؟

(بعد از این سخنان مردم به آن حضرت مراجعه کردند و گفتند: ای رسول خدا! با هیچ جنازه‌ای این گونه برخورد نکردی، دیگر فشار قبر برای چیست؟)

رسول خدا (ص) در پاسخ فرمودند: بله ایشان در خانواده، بداخلاق بودند.

از این احادیث و امثال آن استفاده می‌شود که عمل بد و گناه باعث مخصوصاً بداخلاقی با خانواده فشار قبر می‌شود، به طوری که هر چه گناه بالاتر، فشار قبر هم بیشتر خواهد بود.

- وضع یازده گروه از زنان در عالم قبر

امیر مؤمنان(ع) می‌فرماید: من و فاطمه به محضر مبارک رسول خدا (ص) مشرف شدیم و او را در حالی که شدیداً گریه می‌کرد مشاهده نمودیم به او گفتم: پدر و مادرم به فدایت، چه چیزی شما را به گریه واداشته است؟ حضرت فرمود: ای علی در شب معراج که به آسمان رفتم، زنان امت خود را در عذاب شدید دیدم به طوری که آنها را نشناختم. از همین رو برای آنچه از شدت عذاب آنها دیدم گریان هستم بعد فرمود:

۱- زنی را دیدم که او را به موهایش آویزان کرده بودند و مغز سرش می‌جوشید.

۲- زنی را دیدم که به زبانش آویزان بود، و حمیم (مایه سیار داغ و سوزان) در حلق او می‌ریختند.

۳- زنی را دیدم که به سینه‌هایش آویزان شده بود.

۴- زنی را دیدم که گوشت بدنش را می‌خورد و آتش از زیر آن زبانه می‌کشید.

۵- زنی را دیدم که دو پایش به دست‌هایش بسته و بر او مارها و عقرب‌ها مسلط بودند.

۶- زنی را دیدم به صورت کر و کور و لال بود، در حالی که در تابوتی از آتش قرار داشت و مغز سرش از دماغش خارج می‌شد و بدن او را به صورت بیماری جذام و بَرَص بود.

۷- زنی را دیدم که به دو پایش آویزان کرده‌اند، در حالی که در تنوری از آتش قرار داشت.

۸- زنی را دیدم که گوشت بدنش را از قسمت جلو و عقب به وسیله قیچی‌هایی از آتش جدا می‌کردند.

۹- زنی را دیدم که صورت و دستهایش آتش گرفته، در حالی که روده‌هایش را می‌خورد.

۱۰- زنی را دیدم که سرش خوک و بدن او بدن الاغ و بر او هزاران هزار (یک میلیون) انواع عذاب بود.

۱۱- زنی دیدم به صورت سگ که آتش از عقب او خارج می‌شد و ملائکه با گرز آهنینی از آتش بر سر و بدنش می‌کوبند.

بعد حضرت فاطمه (س) خطاب به پدر بزرگوارش فرمود: به من بگو که این زنان عمل و روششان چه بود که خداوند چنین  عذابی را برای آنان مقرر فرموده است؟ رسول خدا (ص) فرمود:

- آن زنی که او را به موهایش آویزان کرده بودند، برای این بود که موهایش از مردان نامحرم نمی‌پوشانید.

- آن زنی که به زبانش آویزان بود، برای این بود که شوهرش را با زبانش اذیت می‌کرد.

- اما آن زنی که به سینه‌هایش آویزان بود، از همبستر شدن با شوهرش خودداری می‌کرد.

- آن زنی که به پاهایش آویزان بود برای اینکه از خانه بدون اجازه شوهرش خارج می‌شد.

- اما آن زنی که گوشت بدنش را می‌خورد، بدنش را (با آرایش و لباس‌های محرک و ...) برای مردم زینت می‌کرد.

- آن زنی که پاهایش به دست‌هایش بسته بود و مارها و عقرب‌ها بر او مسلط بودند، برای اینکه از آب نجس و آلوده برای وضو و شست‌وشو استفاده می‌کرد و رعایت پاکی و نجسی را نمی‌نمود و نسبت به نظافت و پاکی لباسش بی‌تفاوت بود و پس از جنابت و حیض، غسل انجام نمی‌داد و در نمازش نیز سستی می‌کرد.

- اما آن زنی که کر و کور و لال بود از راه زنا بچه‌دار می‌شد و به شوهرش نسبت می‌داد.

- آن زنی که صورت و بدنش را با قیچی جدا می‌کردند، به خاطر آنکه (با لباس‌های جذاب و آرایش، ناز و  عشوه، اداء و اطوار و سبک سری) نزد مردان نامحرم خودنمایی می‌کرد و اظهار تمایل به رابطه نامشروع می‌نمود.

- اما آن زنی که صورت و بدنش می‌سوخت، در حالی که روده‌هایش را می‌خورد برای اینکه واسطه عمل منافی عفت و رابطه نامشروع بود.

- آن زنی که سرش سر خوک و بدنش الاغ بود سخن‌چین و دروغگو بود.

- آن زنی که به صورت سگ بود به خاطر آنکه در دنیا آوازه‌خوان و حسود بود.

آنگاه رسول (ص) فرمود: وای بر زنی که شوهرش را ناراحت کند و سعادتمند آن زنی است که شوهرش از او راضی باشد).

-سبک شمردن نماز

بی‌توجهی به نماز و سبک شمردن آن یکی از عوامل عذاب قبر است. سبک شمردن بدین معنا که نماز را هر وقت شد بخواند، نسبت به صحیح خواندن آن توجه ندارد.

رسول مکرم اسلام (ص) فرمود: «هر کسی که در نمازش سستی کند، خداوند او را به پانزده درد مبتلا می‌کند که شش عقوبت در دنیا، سه عقوبت در وقت مرگ، سه عقوبت در قبر و سه عقوبت در قیامت».

شش عقوبت دنیا: بی‌برکتی در عمر و رزق، محو شدن سیمای صالحین از چهره‌اش، بی‌نتیجه بودن  اعمالش، قبول نشدن دعا، دعای خوبان شامل حالش نمی‌شود.

سه عقوبت در وقت مرگ: مردن با ذلت، گرسنه می‌میرد، تشنه جان می‌دهد.

سه عذاب در قبر: خداوند فرشته‌ای را در مرگ، مأمور عذابش می‌کند، قبرش تاریک می‌شود، قبرش تنگ و دارای فشار خواهد بود.

اما سه عذاب روز قیامت: با خواری و ذلت و به صورت وارونه او را به صحنه قیامت می‌آورند، حساب او شدید است، خداوند نظر رحمت به او نخواهد داشت.