ماجرای مجتهدی که پیکرش ۴سال تازه ماند

 آیت الله میرزا ابراهیم معروف به شهید آذربایجانی، فرزند حسین خانواده محمدصادق خان دنبلی، در سال ۱۲۱۱ خورشیدی در خوی متولد شد و مقدمات علوم را در این شهر فرا گرفت، در سال ۱۲۲۵ ش برای تکمیل معلومات خود به نجف اشرف مشرف و در جلسات درس شیخ انصاری حاضر شد و محضر شیخ محمد حسین کاظمی و شیخ مهدی نجفی را درک کرد و غالبا از این دو عالم روایت می کرد.

وی پس از انجام فریضه حج و اتمام تحصیل به خوی بازگشت از اساتید خود و همچنین شیخ محمد حسین کاظمینی و سبط کاشف الغطاء (شیخ مهدی مرحوم) اجازه اجتهاد و روایت داشت. میرزا ابراهیم از دانشمندان مبارز جهان تشیع به شمار می رفت و در علوم اسلامی بویژه حکمت سرآمد علمای عصر خود بود.

آیت الله میرزا ابراهیم خویی مقتدای طالبان علوم دینی بود

محمدعلى مدرس تبریزى، صاحب ریحانة الادب در خصوص شخصیت این مجتهد می نویسد: حاجی میرزا ابراهیم آقا از بزرگان علمای امامیه در عصر خود بود. عالمی عابد و زاهد و جامع منقول و معقول بود، در علوم زمان خود از قبیل فقه و اصول و حدیث و رجال و کلام و حکمت و اخلاق و عرفان دست داشت و مقتدای طالبان علوم دینی بود.

علامه امینى نیز در شرح این مجتهد و دانشمند جهان تشیع در کتاب الغدیر می نویسد: او در طلیعه علماى ژرف بین و متبحر قرار داشت، و از شخصیت‏هایى بود که در همه رشته‏ هاى علمى زبردست و ماهر بود، از فقه و اصول و حدیث گرفته تا عقیده ‏شناسى، فلسفه، عرفان و رجال. در اخلاق سرمشق و نمونه بود و مقتدا به شمار می رفت. در هر یک از علوم استادى بی ‏نظیر و پهلوانى دلیر بود.

علامه امینی پس از شرحی از فضایل علمی و عملی و سجایای اخلاقی آیت الله میرزا ابراهیم خویی اضافه می کند  صبحدم ششم شعبان ۱۳۲۵ (۲۳ شهریورماه ۱۲۸۶) در حیاط خانه اش بود که ناگهان به سوی او تیر اندازی شد. او به راه خدا و راه دینداری و شرف و خدمات خردمندانه اش شهید راه حق گردید و از کشته شدن او مصیبت سهمگین به پیکر اسلام و مسلمین وارد شد، که جگر خداپرستان را خون کرد و در دژ دین شکاف انداخت.

متاسفانه با وجود سجایای اخلاقی و زندگی پربار این دانشمند و عالم تاکنون اقدامی در راستای معرفی و شناساندن وی صورت نگرفته است در این راستا اداره کل اوقاف و امور خیریه آذربایجان غربی در قالب همایشی ملی در خوی سعی در معرفی ابعاد شخصیتی این عالم نامی دارد.

جنازه آیت الله میرزا ابراهیم خویی شهید مشروطه ۴ سال تازه ماند

در زمان نهضت مشروطیت، شهر خوى، از شهرهایى بود که دلبستگى شدیدى به نهضت داشت و در پشتیبانى از نهضت دنباله ‏رو تبریز بود. در آغاز، کار مشروطه خواهى در خوى به سمت مردان معتدل و میانه ‏رو و خیراندیش بود. با ورود مجاهدان قفقاز، تمایلات آرام مشروطه خواهى در خوى، رنگ انقلابى گرفت.

میرزا جعفر زنجانى، به اتفاق شش تن از خویی‏هاى مقیم قفقاز که در آن جا به حرکت‏هاى انقلابى پیوسته بودند، وارد خوى شد و مردم را به قیام ترغیب کردند. همزمان با جریان مشروطه، جنگ خوى و ماکو که سیاست محمدعلى شاه بود، با شوراندن عشایر و ایجاد قتل و غارت در روستاها و اطراف شهرها، مردم را از مشروطه رویگردان می‏ کرد آغاز شد.

 براى اجراى آن نقشه شوم، به تحریک سردار ماکو، کردها براى غارت، به روستاهاى شمال خوى تاختند. خوى و ماکو رویاروى هم قرار گرفتند. خوى مشروطه خواه و ماکو طرفدار استبداد بود. در جنگى که در تاریخ ۲۱ شهریور ماه ۱۲۸۶ خورشیدی در سکمن آباد خوى روى داد، مجاهدین، شکست فاحشى از مستبدین خوردند. عده ‏اى کشته و اسیر شدند. از جمله اسیران، میرزا جعفر زنجانى، رهبر مجاهدین بود، که بعد از چند روز اسارت او را کشتند. مجاهدین با این شکست سخت به سمت خوى عقب‏ نشینى کردند. خوف و هراس شهر را فرا گرفت.

در این میان، برخی از آیت الله میرزا ابراهیم دنبلى که داراى جایگاه مذهبى، سیاسى و مردمى بود، انتظار پیوستن به مشروطه خواهان را داشتند. برخلاف انتظار آن دسته از مردم، این عالم ربانى، با اختیار رویه بی‏طرفى به کارگشایى امور شرعى می ‏پرداخت.

 مجاهدین به تلافى شکست خودشان در سکمن آباد و کشته شدن میرزا جعفر زنجانى، می‏خواستند دست به کشتار مخالفان مشروطه یا کسانى که به این صفت شناخته می‏ شدند، بزنند. در این گیر و دار، مرتضى نامى، از مجاهدین افراطى، در ۲۳ شهریورماه ۱۲۸۶ خ.  در خوى، آقا میرزا ابراهیم دنبلى را به همراه آقا ضیا، خواهرزاده وى در منزل آقا میرزا ابراهیم به ضرب گلوله به شهادت رساند.

با توجه به اوضاع نابسامان آن روز، که بر شهر خوى حاکم بود، جنازه آن مرد بزرگ، تشییع نشد بلکه نماز توسط آقا سید علی ‏اکبر موسوى خویى، پدر مرحوم آیت اللَّه سید ابوالقاسم خویى بر جنازه ایشان اقامه شد و در حسینیه میرزا ابراهیم آقا که به نام این مرحوم‏ نامگذارى شده و توسط وى ساخته شده بود مدفون شد.

 پس از گذشت چهار سال، هنگامى که خواستند جسم شریفش را بنا بر وصیت‏ خودش، به نجف منتقل کنند، در کمال حیرت سالم یافتند، به طورى که مامورین مرزى عراق، مانع ورود جنازه شده و گفتند: ما اجازه ورود جنازه تازه فوت شده را نداریم! با دادن مبلغى پول به مأمورین جسم شریفش در مقبره‏اى در وادى ‏السلام نجف، کنار بقعه على بن میرزا خلیل تهرانى، که خود قبلا آماده کرده بود، مدفون شد

آیت الله میرزا ابراهیم خویی تمام ثروت خود را وقف کرد

آیت الله میرزا ابراهیم خویی عالمی ثروتمند بود که از نظر اخلاقی سخاوت و گشاده رویی را نیز داشت. وی از درآمدهای خود معمولا مقدار ناچیزی را به مصرف شخصی رسانده بقیه را صرف خیرات می کرد و تمام دارایی خود را وقف کرد.

از نمونه‏ هاى آثار اجتماعى این مجتهد شهید، می‏ توان به حسینیه حاج میرزا ابراهیم اشاره کرد. این مکان در گذشته منزل مسکونى وى بود که بنابر وصیتش به حسینیه تبدیل شده است. حسینیه یاد شده هم اکنون در مرکز شهر قرار دارد و در ایام سوگوارى و روزهاى جمعه و وفات ائمه(ع) مراسم مذهبى برگزار می شود. از جمله وقف یک قطعه قبرستان، ساخت یک باب غسالخانه و سه پل بزرگ به نام‏هاى قره قشون، سید تاج‏ الدین و بولاماج. و احداث قنات‏هاى آبى و حمام نیز از امور خیریه‏ اى است که به دست آن عالم بزرگوار صورت گرفته است.

مفاخر و نوابع خوی در غبار غفلت و فراموشی به سر می برند

نماینده مردم خوی و چایپاره در مجلس شورای اسلامی در خصوص دلایل غفلت از معرفی این عالم و مجتهد خوی گفت: شهر خوی یکی از شهرهایی که مفاخر، نوابع و علمای بی نظیر زیادی تربیت و تحویل اسلام و انقلاب داده است اما متاسفانه اقدامی مناسب در معرفی این ذخیره های ارزشمند صورت نگرفته است.

موید حسینی صدر در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه بیش از ۴۰۰ مفاخر، نوابغ و علما در خوی شناسایی شده است، ادامه داد: نه تنها آیت الله میرزا ابراهیم خویی بلکه هیچ کدام از مفاخر این شهر بدرستی برای مردم معرفی نشده و خدمات ارزنده آنها به جهان اسلام و ایران عزیز در گمنامی به سر می برد.

وی با اشاره به برگزاری همایش بزرگداشت آیت الله میرزا ابراهیم خویی با حضور مقامات کشوری در خوی بیان داشت: این همایش فرصت ارزشمندی برای بیان گوشه ای از زندگی پربار این عالم و سایر مفاخر خوی است که باید بهره برداری لازم از آن صورت گیرد.

صدر بزرگداشت مفاخر، نوابغ و علما را ضروری و نیازمند فرهنگ سازی لازم دانست و افزود: بزرگداشت این ذخیره های ارزشمند گامی در جهت صیانت از هویت تاریخی و داشته های ارزشمند یک ملت به شمار می رود که باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد.

آیت الله میرزا ابراهیم خویی یکی از واقفان بزرگ کشور به شمار می رود

مدیرکل اوقاف و امور خیریه آذربایجان غربی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر  گفت: آیت الله میرزا ابراهیم خویی از واقفان بزرگ استان و کشور است که موقوفاتی با نیت های متفاوت به ثبت رسانده است، همایش ملی این عالم نیز در راستای معرفی و شناساندن شخصیت بزرگوار وی که تا کنون مغفول واقع شده برگزار می شود.

حجت الاسلام علی مصائبی ادامه داد: آیت الله شهید میرزا ابراهیم خویی مجتهدی عالم و شخصیت برجسته سیاسی، فرهنگی، علمی و دینی زمان بود که از محضر میرزای شیرازی نیز بهره علمی برده است.

وی افزود: اشرافیت این عالم دینی به مسائل دینی به اندازه ای بود که برای میرزای شیرازی اشکال گرفته و میرزا نیز در نامه ای از علم این عالم تحسین کرده و از او عذرخواهی می کند.

مدیرکل اوقاف و امور خیریه آذربایجان غربی گفت: آیت الله شهید میرزا ابراهیم خویی دارای ۱۰ جلد تألیفات همچون شرح نهج البلاغه، حاشیه علی فرائد الاصول، شرح شرایع الاسلام و مخلص بحار الانوار است.

مدیرکل اوقاف و امور خیریه آذربایجان غربی گفت: این همایش ۱۴ اسفند ماه با حضور نماینده ولی فقیه و رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه کشور برگزار می شود.