آمار و واقعیت های مصرفی در ایران

به گزارش پایگاه 598 به نقل از تراز؛ در این گزارش سعی شده است تا به ارائه آمار مصرف و روند مصرف گرایی در ایران اشاره شود و میزان مصرف درکشور مورد تحلیل قرار گیرد.

مصرف سوخت و انرژی :

بر اساس گزارش، موسسه «مارکت اوراکل» ایران از نظر ارائه بنزین ارزان سومین کشور و از نظر میزان یارانه پرداختی به این کالا نخستین کشور در میان کشورهای جهان است و بیش از ۳۶ درصد کل مصرف بنزین خاورمیانه در سال ۲۰۰۷ در ایران مصرف ‌گردیده است. متوسط مصرف سوخت خودروهای بنزینی در کشورمان حدود ۱۱ لیتر در روز است در حالی که متوسط مصرف سوخت در کشورهای دیگر نظیر آلمان و ژاپن ۵/۲، در انگلیس ۵/۳، در فرانسه ۹/۱، در کانادا ۵/۶ و در کشور آمریکا ۳/۷ لیتر در روز است.هر ۱۰ سال یک بار میزان مصرف سوخت در ایران ۲ برابر می‌شود اما این نرخ رشد در مقیاس جهانی یک تا ۲ درصد بیشتر نیست و میزان سوخت مصرفی جهان در حدود هر ۵۰ سال یک بار ۲ برابر می‌شود. یعنی ایران در مقایسه با میانگین جهانی ۴ تا ۵ برابر بیشتر سوخت مصرف می‌کند. هم‌اکنون ۹ درصد سوخت جهان در ایران و توسط تنها یک درصد جمعیت جهان مصرف می‌شود. و هر ساله بیش از ۳۸درصد از بودجه سالانه دولت ایران به یارانه بنزین اختصاص می‌یابد در حالی که در صورت مصرف استاندارد، ایران می‌تواند یکی از صادر کنندگان بنزین باشد. [۱]

براساس گزارش صندوق بین‌المللی پول، ایران دومین کشور جهان از نظر پرداخت یارانه انرژی با رقم ۳۷ میلیارد دلار می‌باشد .مصرف سرانه انرژی در ایران به ازای هر نفر بیش از ۵ برابر مصرف سرانه کشوری مانند اندونزی با ۲۲۵ میلیون نفر جمعیت، ۲ برابر چین با یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون نفر جمعیت و ۴ برابر کشور هند با یک میلیارد و ۱۲۲ میلیون نفر جمعیت است که با مقایسه شاخص شدت مصرف انرژى در ایران با بسیارى از کشورهاى جهان ، شاهد وضعیت ناهنجار بهره بردارى انرژى هستیم.[۲]

هنگام سوخت گیری در هر روز ۲۰۰ لیتر سوخت اتلاف می شود. بنابراین، سالانه ۷۳ میلیون لیتر سوخت هنگام سوخت گیری به هدر می رود که این مقدار در زمینه مصرف انرژی ، ۱۰ برابر اتحادیه اروپا و ۱۵ برابر ژاپن است.

متوسط مصرف جهانی برق در دنیا برای مشترکان خانگی، ۹۰۰ کیلووات ساعت در سال است، در حالی که مشترکان ایرانی ۲۹۰۰ کیلووات ساعت برق مصرف می کنند.[۳]

مواد غذایی :  

مردم ما پرمصرف‌ترين مردم جهان در مصرف گندم و نان هستند و با سرانه ۱۶۰ كيلوگرم، بالاترين مصرف سرانه نان را در جهان دارا هستيم. لازم به توضيح است، ميزان توليد نان در ايران ۲۵ ميليارد عدد است . سرانه مصرف روزانه شكر هر ايراني ۴۵ گرم و ۳ برابر ميانگين هر فرد در دنياست. ايرانيان سالانه بيش از ۲ ميليارد و ۹۰۰ ميليون تومان نوشابه استفاده مي‌كنند؛ بنابراين، از نظر سرانه مصرف نوشابه گازدار در ايران، رتبه نخست جهان را داريم. سرانه مصرف نوشابه در ايران ۴۲ ليتر است، در حالي كه اين سرانه مصرف ۴ برابر سرانه مصرف دنياست. ميزان استاندارد مصرف نمك بين ۴ تا ۵ گرم در روز است. در حالي كه ايرانيان بطور متوسط روزانه ۱۳ تا ۱۵ گرم نمك مصرف مي‌كنند. ايران در توليد ۱۵ محصول اصلي باغي دنيا، مقام نخست تا دهم را دارد و بيش از ۴ درصد از ميوه و مركبات جهان را تو ليد مي‌كند؛ اما مصرف سبزي و ميوه در كشورمان، كمتر از ميزان استاندارد جهاني است (روزانه هر فرد بايد دست‌کم ۴۰۰ گرم ميوه و سبزي مصرف كند. سرانه مصرف در ايران ۲۶۰ گرم است). مقایسه مصرف سرانه روغن در ایران با سایر کشورها نان می دهد مصرف سرانه ما بسیار بالاتر از میانگین جهانی است.مصرف سرانه ایران ۱۷ کیلوگرم و مصرف سرانه دنیا ۱۲ کیلوگر است و اگر شیوه مصرف روغن در ایران را با سایر کشورها مورد بررسی قرار دهیم این اختلاف آشکارتر است .

آمار کالاهای برگزیده از سبد مصرفی خانوار در سال ۱۳۹۲

دارو و لوازم آرایشی :

کشور ایران به لحاظ مصرف دارو جزو بیست کشور برتر دنیا است. و در آسیا بعد از چین رتبه دوم را دارد.۲۰ درصد کل داروهای مصرفی در ایران به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک مصرف می شود.سالانه بیش از ۱۰ هزار مورد عارضه ناشی از مصرف نادرست دارو گزارش میشود. هر ایرانی به طور متوسط در طی یک سال ۳۳۹ بار دارو می خورد. که این رقم چهار برابر آمار جهانی است.سرانه مصرف داروهای تزریقی در ایران حدود ۱۱/۴درصد است،که تقریبا چهار برابر این میزان در جوامع توسعه یافته است. سرانه کلی مصرف دارو در ایران سه برابر استاندارد جهانی است. در مجموع حدود ۴۰ درصد از مردم ایران به صورت خودسرانه دارو مصرف می کنند.چیزی در حدود دو نفر از هر پنج نفر ایرانی.میانگین اقلام دارویی در جهان ۲/۱قلم دارو در هر نسخه است. واین میزان در ایران۳ تا ۴ قلم است. وزیر بهداشت ایران چند سال پیش مصرف خودسرانه دارو در ایران را یک بحران توصیف کرد.  [۴]

در مورد لوازم آرایشی ، موسسه تحقیقات بین الملل وابسته به مرکز صادرات کانادا در گزارش سال ۲۰۰۷ خود اندازه بازار لوازم آرایشی را در ایران، برابر ۱/۲ میلیارد دلار، مرکز تحقیقات بهارات که یک مرکز تحقیقات معتبر مستقر درلندن است، این اندازه را برابر با ۲ میلیارد دلار، و مرکز تحقیقات بازارهای بین الملل وابسته به اتحادیه اروپا انداره این بازار را برابر ۲/۱ میلیارد دلار تخمین زده‌‌اند. اگر جمعیت زنان خاورمیانه ۱۵۵ میلیون نفر باشد، ۹ درصد این زنان یعنی ۱۴ میلیون نفر زنان ایرانی حدود یک سوم یعنی ۲/۱ میلیارد دلار هزینه لوازم آرایشی از ۷/۲ میلیارد دلار بازار لوازم آرایشی خاورمیانه را پرداخت می‌کنند. ایران با ۲/۱ میلیارد دلار درفاصله کمی بعد از عربستان با ۲/۲ میلیارد دلار و در رده هفتم مصرف در دنیا قرار دارد. گزارش بهارات، رشد سالیانه مصرف لوازم آرایشی در عربستان را ۱۱ و در ایران ۱۲ درصد تخمین می‌زند.[۵]

صرف نظر از اثرات نامطلوب مصرف گرایی و رواج فرهنگ مصرفی ، با توجه به روند سیاست خارجی ایران و وجود تحریم های اقتصادی به نظر می رسد برای نیل به  اهداف فعلی ایران در زمینه اقتصاد مقاومتی و حمایت از رشد داخلی، نه تنها باید بر روی صرفه های اقتصادی ناشی از مصرف صحیح سرمایه گذاری نمود بلکه باید بر روی نهاد های فرهنگی و ارزشی برنامه ریزی نمود تا بتوان اثرات آن را در دراز مدت بر الگوهای مصرفی مشاهده نمود.

[۱] نقد مصرف گرایی در کشور با الگوهای مصرف اسلامی ، محمد حسین طارمی، مجله: پگاه حوزه-۶ تیر ۱۳۸۸ - شماره ۲۵۷

[۲] http://www.tebyan.net

[۳] http://www.magiran.com

[۴] دکتر فتح الله مرادی: http://www.daneshju.ir

[۵] سعید صمدی ، فصلنامه توسعه مهندسی بازار