پایگاه ایران در قطب جنوب؟

موضوع ایجاد پایگاه تحقیقاتی ایران در قطب جنوب، اگر چه از حدود ۶ سال پیش به طور جدی مطرح شده، اما این طرح به واقع از حدود ۲۰ سال پیش در کشور مطرح بوده است، طرحی ملی که تا به امروز با وجود اهمیت از جنبه های مختلف علمی، اقتصادی، راهبردی، استراتژیک و نیز افزایش اقتدار ملی، هنوز عملیاتی نشده و همچنان روی کاغذ باقی مانده است. این در حالی است که در حال حاضر کشور های متعددی در دنیا و حتی منطقه خاورمیانه به نحوی حریصانه در حال توسعه برنامه های حضور خود در جنوبگان هستند تا از این فرصت ارزشمند نهایت بهره را ببرند. این طرح به طور جدی از حدود ۶ سال پیش از سوی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی به وزارت علوم ارائه شد تا پس از تایید و طی مراحل قانونی برای تصویب نهایی وتامین اعتبار مورد نیاز به هیئت دولت ارائه شود حال آن که قرار گرفتن این طرح در گیرو دار بوروکراسی اداری ، مانع از آن شده است که ایران نیز در کنار ۳۱ کشور جهان که در جنوبگان صاحب پایگاه های تحقیقاتی هستند ، بتواند از ظرفیت های تحقیقاتی مهم وبی نظیر این منطقه بهره برداری کند.
روزنامه خراسان با این مقدمه در ادامه مینویسد:

اهمیت ایجاد پایگاه تحقیقاتی ایران در جنوبگان
جنوبگان سرزمین پهناوری است که وسعت آن از قاره اروپا بیشتر است وسرشار از منابع نفت وگاز وفلزات گرانبها وکانی های مختلف است و در عین حال زمینه انجام تحقیقات در ده ها حوزه علمی نیز در این منطقه فراهم است . بنابراین اگر بنا باشد که روزی این منطقه و منافع آن بین کشورهای دنیا تقسیم شود، طبیعتا بین آن هایی تقسیم می شود که زمانی در این منطقه حضور فعال داشته اند.

به گفته چگینی رئیس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی وعلوم جوی ، جنوبگان علاوه بر این که بهترین مکان برای انجام تحقیقات اقیانوس شناسی به شمار می رود، درزمینه تحقیقات درحوزه های دیگر علوم ازجمله هوافضا ،تحقیقات ماهواره ، پزشکی ، نجوم ،علوم مرتبط با یخ،هواشناسی ، علم مغناطیس ، فیزیک ، صنعت نساجی و...از ظرفیت بی نظیری بر خوردار است ضمن آن که دانشمندان ما برای اجرای پروژه اعزام انسان به فضا نیز نیازمند حضور در قطب جنوب هستند، به علاوه برای انجام تحقیقات ماهواره نیز نیازمند استقرار در این منطقه هستیم .

وی می گوید : برای ایجاد جهش در زمینه اقیانوس شناسی نیز باید در جنوبگان حضور داشته باشیم ،همچنین از نظر راهبردی به سرزمینی دسترسی پیدا می کنیم که بسیار دور تراز سرزمین ماست و پایگاه تحقیقاتی ما در جنوبگان نیز اولین پایگاه برون مرزی ایران خواهد بود و در هر زمان که نیاز باشد، ناوگان تحقیقاتی وتجاری ما می تواند در این منطقه حضور یابد و در عین حال، زمینه ای برای ایجاد پایگاه های دیگر نیزفراهم شود .حضور در جنوبگان از بعد استراتژیک نیز بسیار حائز اهمیت است و هم اکنون روسیه در این منطقه بیش از هفت پایگاه دارد و کشور های دیگر از جمله چین ، هندوستان، آمریکا، انگلیس، آلمان ،آرژانتین و ژاپن صاحب چندین پایگاه در این منطقه هستند.

فعالیت ۳۱ کشور در جنوبگان
در حال حاضر ۳۱ کشور در منطقه جنوبگان، یا پایگاه ایجاد کرده و یا به معاهده جنوبگان پیوسته اند، به طور نمونه برخی کشور های اسلامی از جمله پاکستان در جنوبگان پایگاه دارند و ترکیه نیز در حال تاسیس پایگاه و پیوستن به معاهده جنوبگان است ضمن آن که کشور های عربی منطقه نیز برای حضور در جنوبگان برنامه هایی را در دست انجام دارند و در شرایط کنونی ما نیز باید به روند پیاده سازی برنامه حضور مان در جنوبگان و ایجاد پایگاه تحقیقاتی در این منطقه سرعت ببخشیم .

به گفته چگینی ، اجرای پروژه تاسیس پایگاه تحقیقاتی در جنوبگان به اختصاص ۲۵۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که ظرف پنج سال باید تامین شود بنابراین این طرح هر چه زودتر باید در هیئت دولت تعیین تکلیف شود تا با استفاده از اعتبار مورد نیاز بتوانیم مرحله به مرحله آن را اجرا کنیم .

تدوین برنامه پنج ساله برای تاسیس پایگاه دائمی در قطب جنوب
وجود منابع غنی معدنی، تنوع زیستی با ویژگی های منحصر به فرد، منطقه مناسب برای تربیت فضانوردان، بهترین منطقه برای مطالعه توفان های خورشیدی و وجود ۷۰ درصد آب شیرین دنیا در قطب جنوب ،موجب شده است مرکز ملی تحقیقات جنوبگان پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی برنامه ۵ ساله ای را برای تاسیس پایگاه دائمی در قطب جنوب به منظور تحقیق در حوزه های فضایی، نجومی و اقیانوس شناسی تدوین کند. دکتر ابوالفضل صالح، رئیس مرکز ملی تحقیقات جنوبگان پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی در این باره می گوید : به دلیل اهمیت ویژه ای که جنوبگان در سیاست و اقتصاد امروز دارد، بر آن شدیم که با ایجاد این مرکز در پژوهشگاه طی برنامه ای پنج ساله ، پایگاه دائمی جمهوری اسلامی ایران برای تحقیقات در قطب جنوب را راه‌اندازی کنیم که این برنامه پنج ساله مواردی از جمله تشکیل مرکز ملی تحقیقات جنوبگان، ارتباط با کشورهای دارای پایگاه در قطب جنوب ،ساخت تاسیسات پیش ساخته پایگاه تحقیقاتی جنوبگان ، ساخت کشتی تحقیقاتی یخ شکن وساخت پایگاه تحقیقاتی را شامل می شود .

فرصت طلایی که نباید از دست برود
چگینی با تاکید براین که طرح تاسیس پایگاه تحقیقاتی ایران در جنوبگان یک فرصت طلایی است ، تصریح می کند : هرچند کشور در شرایط کنونی با مشکلات متعدد اقتصادی دست وپنجه نرم می کند ، اما انتظار ما این است که همان گونه که در برخی شاخه های علمی مانند هوافضا ، فناوری نانو و... در سطح جهانی ظاهر شده ایم، در زمینه تحقیقات قطب جنوب وایجاد پایگاه تحقیقاتی جنوبگان نیز با توجه به تمامی جوانبی که بر شمردیم، از حمایت های لازم برخوردار باشیم و با حضور در جنوبگان ، در شاخه های مختلف علمی جهش قابل ملاحظه ای ایجاد کنیم.

مهم ترین نکات

جنوبگان سرزمین پهناوری است که وسعت آن از قاره اروپا بیشتر است وسرشار از منابع نفت وگاز وفلزات گرانبها وکانی های مختلف است.

در حال حاضر ۳۱ کشور در منطقه جنوبگان، یا پایگاه ایجاد کرده یا به معاهده جنوبگان پیوسته اند.

روسیه در قطب جنوب بیش از ۷ پایگاه دارد و کشور های دیگر از جمله چین، هندوستان، آمریکا، انگلیس، آلمان، آرژانتین و ژاپن صاحب چندین پایگاه در این منطقه هستند.

اجرای پروژه تاسیس پایگاه تحقیقاتی در جنوبگان به ۲۵۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که ظرف ۵ سال باید تامین شود.