راهی برای کسب ثواب شهادت

در ادامه انتشار مفاهیم سوره‌های پایانی قرآن کریم که در برنامه فهم زبان قرآن رادیو قرآن توسط حجت‌الاسلام «حمید محمدی» بیان می‌شود، به سوره مبارکه «تکاثر» رسیدیم.

سوره مبارکه تکاثر سوره‌ای است مکی که صد‌ودومین سوره قرآن و شانزدهمین سوره ای است که بر قلب پیامبر(ص) نازل شده است.

ترجمه

به نام خدای بخشاینده مهربان

سرگرم کرد شما را فزون خواهی (1) تا اینکه زیارت کردید مقبره‌ها را (2) هرگز چنین نیست! در آینده خواهید دانست (3) سپس، هرگز چنین نیست! در آینده خواهید دانست (4) هرگز چنین نیست! ا گر علم دارید از نوع علم یقین (5) حتماً می‌بینید به چشم دل، در این جهان دوزخ را (6) سپس حتماً می‌بینید آن را در روز قیامت به دیده یقین (7) سپس حتماً سؤال می‌شوید در آن روز از نعمت (8)

«تکاثر » به معناى افزون‌خواهی و ثروت‌اندوزی بدون اندیشه و هدف عقلایی است. در حدیثى از امام‌صادق(ع) در فضیلت این سوره می‌خوانیم: «خواندن این سوره در نمازهاى فریضه و نافله، ثواب شهادت شهیدان را دارد.» (مجمع‌البیان، ج 10 ، ص 5)

شرح واژگان کلیدی

این سوره، هشداری است از جانب خدا به انسان که مبادا فزون خواهی مظاهر گوناگون دنیا و مسابقه در بهره‌مندی بیشتر از آن، او را از حقایق مهم باز دارد.

حال دو سؤال مطرح است اول اینکه توجه به کدام واقعیت، انسان را از سرگرمی بیهوده به دنیا نجات می‌دهد؟ و انسان چگونه می‌تواند در برابر نعمت‌ها پاسخگو باشد؟

سوره تکاثر، کسانی را که به دنبال ثروت‌اندوزی و توجه بیش از اندازه به امور مادی و سرگرمی‌های دنیوی هستند، نکوهش می‌کند و می‌فرماید: تکاثر و مسابقه گذاشتن در جمع‌آوری ثروت و قدرت موجب شده تا شما از خدا و سعادت واقعى خود غافل شوید.

این دنیاگرایی و ثروت‌اندوزی به حدی است که هیچ نصیحتی در شما کار ساز نیست و تنها خاک سرد گور می‌تواند آتش حرص و طمعتان را خاموش کند.

آیات بعد، دنیاگرایان را تهدید کرده، می‌فرماید: به زودى نتیجه سرگرمى‌هاى بیهوده خود را خواهید دانست و آن، هنگامی‌ است که دوزخ را با چشم خود مشاهده کنید؛ آنگاه می‌فهمید در مقابل ثروت‌اندوزی، چه عذاب سختی را برای خود خریده‌اید.

اگر انسان به دلایل قیامت بیاندیشد، با علم یقینی به این نکته پی می‌برد که جهان دیگری وجود دارد و اگر این علم با تقوا همراه شود، چه بسا در همین دنیا چشم برزخی او باز شود و قیامت را مشاهده کند مرحله دیگر از مشاهده دوزخ، «عین‌الیقین» است و آن، هنگامی است که در روز قیامت انسان با چشم خود، دوزخ را مشاهده کند وقتی انسان دوزخ را مشاهده کرد، با همه وجود به نادرستی دنیاگرایی و غفلت از آخرت پی خواهد برد. آنگاه باید پاسخگوی نعمت‌هایی باشد که خداوند در دنیا به او داده بود تا وی با کمک آنها، راه کمال را طی کند؛ اما آنها را صرف دنیاطلبی و شهوت‌رانی خود کرد.

نمودار سوره