روغن پالم در شبکه نمایش خانگی!

پرونده‌ی ویژه‌ی پاییز برنامه‌ی سینمامعیار، این هفته، با موضوع «شبکه نمایش خانگی» حضور حسین مسافرآستانه، مدیر موسسه‌ی رسانه‌های تصویری، رحمتی، مدیر موسه‌ی قرن جدید، سید صادق موسوی، مدیر کل اداره‌ی نمایش خانگی سازمان سینمایی و محمدصادق باطنی کارشناس برنامه و با اجرای سیدامیرجاوید برگزار شد.

نمایش خانگی، فرصتی که تبدیل به تهدید شده است

به گزارش پایگاه 598 به نقل از  "رجانیوز"، سیدامیر جاوید، مجری-کارشناس سینمامعیار، برنامه را با طرح مسئله‌ی وضعیت شبکه‌ی نمایش خانگی و بررسی آن آغاز کرد. وی در مقدمه بیان داشت که گستردگی شبکه‌ی توزیع در سطح وسیعی از قبیل مراکز پخش تخصصی، فروشگاه‌ها و حتی سوپرمارکت‌ها، پخش تولیدات این شبکه در حمل‌ونقل بین شهری و بسیاری دیگر بدون آن که اطلاعات لازم و کافی برای راهنمایی در مورد محصول فرهنگی، در اختیار خریدار قرار گیرد، یکی از معضلات مهمی است که به نظر می‌رسد آن قدر در این سیستم نهادینه شده که حتی از دست مدیران برجسته هم چندان کاری برای اصلاح آن برنمی‌آید. وی خطاب به مسافرآستانه از چگونگی وقوع این اوضاع آشفته و نابه‌سامان در شبکه‌ی نمایش خانگی پرسید. مسافرآستانه در پاسخ به این سوال به ضرورت اختصاص برنامه‌هایی چون سینمامعیار در رسانه‌های جمعی برای جلب مشارکت عمومی در حل این معضلات اشاره کرد و گفت: «عدم اطلاع دقیق مردم از نوع، محتوا و چگونگی ساخت آثار ساخته شده در شبکه‌ی نمایش خانگی، موجب می‌شود که ما شاهد گردش زنجیره‌وار آسیب‌ها و صدمات بعدی در سطح عموم باشیم. با توجه به اثرگذاری و نفوذ غیرقابل چشم‌پوشی این شبکه در میان مردم، متاسفانه شاهدیم که رسانه‌ها به میزان درخور، بدان نمی‌پردازند و به همین سبب بنده از سینمامعیار، تشکر ویژه می‌کنم اما لازم است تعدد این برنامه‌های اطلاع‌رسان بیشتر باشد.

رقابت اقتصادی صرف، جزیره‌ای عمل کردن و چندگانگی در بخش‌های دولتی و خصوصی

به طور کلی در بحث شبکه‌ی نمایش خانگی با دو رویکرد مواجهیم؛ یکی موسسه‌ی رسانه‌های تصویری به عنوان یک نهاد دولتی است که اهداف آن ذیل اهداف کلان دولت و وزارت ارشاد اسلامی تعریف می‌شود و دیگری حدود سی و چند شرکت ویدئورسانه‌ی خصوصی است که به طور رسمی در حال فعالیت هستند. البته مشارکت بخش خصوصی، در این عرصه بسیار ضروری و مفید است اما به شرطی که یک هدف مشترک، میان این نهادها تعریف شود و آن هدف، درست همان چیزی است که باید نسبت به رسالت فرهنگی این دستگاه، متعهدانه تعریف و پیگیری شود. پراکندگی، عدم ارتباط و جزیره‌ای عمل کردن هریک از این موسسات، موجب می‌شود که شاهد آسیب‌های عمیق زیادی در گردونه‌ی فعالیت شبکه‌ی نمایش خانگی باشیم. باید توجه داشته باشیم که رقابت اقتصادی صرف میان این نهادها، آسیب‌های فرهنگی بسیاری را به دنبال خواهد داشت.»

مسافرآستانه: آمارهای فروش ضدونقیض موسسات ویدیورسانه، فقط تردیدها را دامن می‌زند

وی همچنین در پاسخ به سوال جاوید در رابطه با آمار فروش این موسسات گفت که متاسفانه نه تنها آمار دقیقی وجود ندارد بلکه تناقضات بسیار آمارهایی هم که هر ازچندی اعلام می‌گردد، تردیدها را در رابطه با صحت آنان افزایش می‌دهد.

باطنی: حقوق مصرف‌کنندگان را در خوراک فرهنگی لااقل به اندازه‌ی خوراک جسمی جدی بگیریم

سپس باطنی، دیگر کارشناس حاضر در برنامه، با سوال جاوید از وضعیت نمایش خانگی و به هم ریختگی آن وارد گفت‌وگو شد و ضمن تاکید بر فرصت بودن این سازوکار در عرصه‌ی فرهنگ، بحث خود را با محوریت آسیب‌شناسی با مثالی در توضیح سهل‌الوصول بودن کالاهای فرهنگی مضر آغاز کرد: «مشکل آن جاست که وقتی پدری برای خرید روزانه‌ی فرزندش به فروشگاهی می‌رود، به سادگی دیگر کالاها، فیلم را نیز انتخاب می‌کند در حالی که سایر کالاهای خوراکی و... از چندین نهاد مجوز و استاندارد دریافت کرده‌اند تا سلامت بودنشان تایید گردد اما مثلا انیمیشنی چون پارانورمن که با بودجه‌های جهت‌دار چند میلیون دلاری آمریکا ساخته می‌شوند، توسط وزارت ارشاد مهر تایید خورده و دقیقا هم کنار کالاهای ضروری و مصرفی خانوار می‌نشینند! و یک فیلم در شبکه‌ی نمایش خانگی با سینما بسیار فرق دارد. فیلمی که در سینما دیده می‌شود بعد از آن تبدیل به خاطره می‌گردد اما فیلمی که روی لوح فشرده به دست مخاطب می‌رسد، محصولی است که در واقع برای مدت‌ها به جان او و خانواده‌اش می‌افتد.»

باطنی سپس با توضیح واژه‌ی «میجر» و اتخاذ این راهکار از سوی موسسات ویدیورسانه گفت: «وقتی دولت از خرید حق پخش فیلم‌های خارجی امتناع می‌کند و این کار را به عهده‌ی موسسات می‌گذارد، آنان نیز فیلم‌ها و انیمیشن‌های روز آمریکایی را از مسیرهایی چون دانلود از اینترنت، به دست آورده و به شبکه نمایش خانگی می‌فرستند. این در حالی است که اساسا، آن بودجه‌های میلیونی قطعا با هدفی مشخص و برای اثرگذاری و تغییر باور کودکان، صرف شده است و ما به همین سادگی، این محصولات را به جان خانواده‌ها می‌اندازیم.»

سپس سینمامعیار با پخش گزارش مردمی، به استقبال ارتباط تلفنی با سید صادق موسوی، مدیر کل اداره‌ی نمایش خانگی سازمان سینمایی رفت.

موسوی: اتحادیه‌ی ویدیورسانه می‌گفت دولت در تقسیم‌بندی عناوین میجر دخالت نکند

موسوی، در تشریح «میجر» و دخالت اصناف در چگونگی وقوع طرح آن،گفت: «از آن جا که در چند سال اخیر بند سوم ماده‌ی دو از آیین‌نامه‌ی صدور پروانه‌ی نمایش برنامه‌های ویدیویی، ناظر به لزوم خرید «رایت» برخی فیلم‌های خارجی مورد بی‌توجهی قرار می‌گرفته چرا که برخی همکاران ویدیورسانه‌ای ما بر این اعتقادند که برای مثال امکان خرید بعضی فیلم‌ها، به دلیل امریکایی بودن وجود ندارد. ابتدا، از یک سو اتحادیه‌ی تهیه‌کنندگان سینما، در نامه‌ای به دکتر ایوبی، ضمن تاکید بر این که چنین کاری، خلاف عرف بین‌الملل است درخواست کردند که اگر هم قرار است عناوین میجر اهدا شود صرفا در اختیار آن دسته از موسساتی باشد که رایت فیلم‌های ایرانی را خریداری کرده‌اند. از سوی دیگر اتحادیه‌ی ویدیورسانه بر این نظر بود که دولت در تقسیم‌بندی عناوین میجر دخالت نکند و اساسا به صنف واگذار گردد چرا که به تحلیل آنان، شرایط اقتصادی نمایش خانگی در سال‌های اخیر بسیار زیان‌ده بوده و خصوصا برای جبران خرید رایت فیلم‌های ایرانی، که عملا سودی را بازنمی‌گردانند، انتخاب عناوین میجر برعهده‌ی اصناف قرار گیرد. بنابراین مطالبه‌ی صنف ویدیورسانه در واقع عدم دخالت دولت بر موضوع میجر بود. اعتقاد ما اما، بر آن بود که باید طبق قوانین و آیین‌نامه‌های موجود عمل شود و اگر هم اشکالی در آن هست باید ابتدا بازنگری شده و سپس اقدامات عملی صورت گیرد. بنابراین اجالتا بحث این بود که اهدای عناوین میجر که در سال‌های گذشته رخ داده، مغایر با ضوابط کنونی وزارت ارشاد است.»

سپس باطنی، کارشناس حاضر در استودیو با طرح حقوق نادیده گرفته شده‌ی مخاطب، این سوال را مطرح کرد که چرا در بحث میجر، حق مخاطب جهت دریافت یک محصول درست فرهنگی در مقابل حق اقتصادی اصناف نادیده گرفته می‌شود و حتی در بهترین حالت، از موضع اجرای آیین‌نامه به عنوان حق سازمان سینمایی بحث می‌کنیم. باطنی با قرائت چند نمونه از راهنمایی‌های چاپ شده بر روی محصولات نمایش خانگی، به تناقضات آنان و سرگشتگی مخاطب در خرید این محصولات اشاره نمود و دو پرسش اساسی را طرح کرد: «با این که حقوق اصناف و حقوق بین‌الملل محترم است اما چرا کسی از منظر حقوق مخاطب وارد بحث نمی‌شود؟ جایگاه حقوق مخاطب و خانواده در کجای جزئیات و ابعاد این شبکه لحاظ شده است؟» در همین جا و به دنبال اشاره‌ای که به فیلم «ملفیسنت» شد، رحمتی، مدیر موسسه‌ی قرن جدید نیز روی خط سینمامعیار آمد.

حقوق نادیده گرفته شده‌ی خانواده در نمایش خانگی

موسوی در پاسخ به سوالات باطنی گفت: «به طور کلی در دنیا و علی‌الخصوص در والت دیزنی انیمیشن‌های خوب و جذابی تولید می‌شود که اغلب با مقداری پالایش و حداقل ممیزی‌ها، برای کودکان ما و در فرهنگ ما قابل استفاده و مفید هستند. البته شاید اشتباهاتی در دوره‌های مختلف بر روی بسته‌بندی محصولات صورت گرفته باشد اما می‌توان موارد دیگری را نیز برای راهنمایی درست مصرف کننده بر روی محصولات آورد که هم موسسات ویدیورسانه و هم وزارت ارشاد‌ می‌توانند در بحث کارشناسی آن وارد شوند.»

سپس جاوید با قرائت بندی از اساسنامه‌ی موسسه‌ی رسانه‌های تصویری مبنی بر «کسب نمایندگی از موسسات شرکت‌های داخلی و خارجی» از مسافرآستانه، پرسید که چرا با وجود چنین اختیاراتی که به این موسسه‌ امکان نقش‌آفرین بودن در عرصه‌ی نمایش خانگی را می‌دهد اما عملا این موسسه، در به دست گرفتن و هدایت جریان نمایش خانگی ناکام بوده است.

آیا موسسه‌ی رسانه‌های تصویری، به نقش خود در جهت‌دهی به بخش خصوصی درست عمل می‌کند؟

مسافرآستانه در پاسخ گفت: «در همه‌ی ادوار، مدیران ادعا داشته‌اند که عامل به این موضوع هستند و در این دوره هم همین‌طور است. حتی می‌توان گفت که ما نگاهی افراطی از نوع درستش در این موسسه داشته‌ایم و فراتر از مسائل اقتصادی به حقوق مخاطب اندیشیده‌ایم. برای مثال فیلم‌هایی را وارد گردونه‌، کردیم که ظاهرا جزء دسته‌ی فیلم‌های به اصطلاح «بفروش» نبود اما به عنوان یک محصول فرهنگی و ارزشی وارد نمایش خانگی شدند. در رابطه با فیلم‌های خارجی هم، به جز چند مورد محدود که برای آنان پاسخ داریم، چون بنا نیست که در عرصه‌ی اقتصادی موسسه‌ی رسانه‌های تصویری با بخش خصوصی رقابت کند بلکه باید به فکر فرهنگ باشد، ما تلاش کردیم از عرضه‌ی این آثار اجتناب کنیم. اساسا مشکلات و مسائل این فیلم‌ها نیز با تغییر یکی دو دیالوگ و حذف چند صحنه قابل ترمیم نیست.»

مجری-کارشناس برنامه با ابراز تعجب از شیوه‌ی سیاست‌گذاری در عرصه‌ی نمایش خانگی گفت: «ظاهرا در همین جا هم میان صحبت مسئولین بخش‌های مختلف، تضاد مشاهده می‌شود. اگر سازمان سینمایی به طور جدی به تخریب فرهنگی برخی آثار معتقد است و این سیاست را در موسسه‌ی رسانه‌های تصویری دنبال می‌کند چرا بخش خصوصی به سمت‌وسوی دیگری می‌رود؟» مسافرآستانه در پاسخ به این تضاد گفت که شاید در این فرصت محدود، زمان برای رسیدن به پاسخ قطعی کافی نباشد و در این زمان کوتاه تنها می‌توان طرح مسئله کرد و رسیدن به جواب‌ها را به برنامه‌های دیگری موکول نمود.

رحمتی: شیطان فیلم ملفیسنت، فلسفی است

پس از آن جاوید به سراغ رحمتی رفت و از انگیزه‌های اقتصادی و فرهنگی موسسه‌ی قرن جدید برای ورود به عرصه‌ی نمایش خانگی پرسید و رحمتی در جواب تصریح کرد: «بدون توجه به وجه اقتصادی، مسئله‌ی فرهنگی عملا شکست خواهد خورد و بی‌معنا خواهد بود. ضمن این که انتخاب‌های ما بعضا ناشی از سلیقه‌ی خاص فرهنگی خودمان و بعضی دیگر با توجه به سلیقه‌ی فرهنگی عامه‌ی مردم صورت می‌گیرد.» وی در پاسخ به انگیزه‌ی عرضه‌ی محصولی چون «ملفیسنت» گفت: «اگر بخواهیم به جزئیات وارد شویم برنامه به طول خواهد انجامید اما در رابطه با بحث میجر، به عقیده‌ی ما مردم بالطبع به دنبال آثار روز دنیا هستند.»

باطنی، کارشناس این قسمت سینمامعیار، با توضیحات دقیقی راجع به فیلم «ملفیسنت»، محتوای شیطانی آن را مورد نقد قرار داد و ابزار تعجب کرد که «در ابتدای چنین فیلمی که با توجه به واژگونه کردن مفهوم شیطان، حتی دستگاه ریتینگ آمریکا، آن را در رده‌ی «PG» (تماشا به همراه والدین) قرار داده، موسسه‌ی قرن جدید مژده‌ی پخش فیلم «روبوکاپ» را نیز می‌دهد. تیزر فیلمی که به علت محتوای روشن ضدایرانی آن در دنیا شهره شده قبل از فیلمی چون «ملفیسنت» پخش می‌گردد.» رحمتی در پاسخ، نگاه فیلم به موضوع شیطان را به نوعی فلسفی دانست که با واکنش کارشناسان برنامه مواجه شد.

باطنی: لطفا توجیه نفرمایید!

باطنی گفت: «این فیلم به هیچ وجه قابل توجیه نیست چراکه اساسا برای عادی‌سازی حکومت شیطان در جامعه‌ی آمریکایی ساخته شده و اصلا عبارت کلیدی آن در سایت جامع IMDB، با جمله‌ی «شیطان دوباره شروع می‌کند.» بالا رفته است.» در ادامه با تعلل رحمتی در پاسخ به این سوال و اشاره به این نکته که «موسسات تنها زمانی مسئول پاسخگویی هستند که بتوانند هرآن چه را که می‌خواهند توزیع کنند».سینمامعیار به استقبال شنیدن پاسخ موسوی رفت.

موسوی: کارشناسان ما به ضدایرانی بودن روبوکاپ، اشراف نداشتند

موسوی، از ارائه‌ی نکات توسط باطنی تشکر کرده و در توضیح افزود: «فیلم روبوکاپ پس از حذف سه دقیقه‌ی ابتدایی که صراحتا به ایران و خصومت با آن می‌پردازد، به شورای کارشناسی ما ارائه گردیده، و به علت عدم اشراف کارشناسان شورا و پخش قسمت‌های قبلی آن از صداوسیما، متاسفانه در این مسئله سهل‌انگاری صورت پذیرفته است. اما در هر صورت این چند نمونه مانع از آن نیست که ما همه‌ی محصولات خارجی را کنار بگذاریم.»

وی ابراز امیدواری کرد که با ممانعت از بحث فیلم‌های «میجر»، این اشکالات در نمایش خانگی برطرف گردد.