بی‌توجهی به بزرگترین معدن طلای کشور

به گزارش پایگاه 598 به نقل از اقتصاد آنلاین ؛ سیستان و بلوچستان از حیث داشتن عناصر معدنی فلزی نیز از کم نظیر ترین استان های کشور محسوب می شود و بیشترین میزان آهن پلاسری، مس و آنتی مُوان کشور را با پراکندگی وسیع دارد. ظرفیت معدنی استان تنها به عناصر فلزی خلاصه نمی شود و بستر سنگی آن بیشترین سنگ تزیینی گرانیت را در خود انباشته است. با وجود چنین پتانسیل عظیمی سهم سیستان و بلوچستان از استخراج مواد معدنی در مقیاس کشوری کمتر از ۳ درصد است.

 آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت کشور نشان می دهد در طول این سالها ظرفیت سیستان و بلوچستان در برخورداری از عناصر معدنی تنها با راه اندازی چند معدن کوچک و سطحی مورد توجه قرار گرفته است و از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون فقط ۳ میلیارد تومان به اکتشافات معدنی این استان اختصاص یافته است. از سال ۵۷ تا۸۷ ذخایر شناسایی شده در استان سالانه ۲۰ میلیون تن بوده که نسبت به حجم انبوه ذخایر معدنی آن، این رقم ناچیز به شمار می آید.

بدیهی است اگر چنین ظرفیتی در طول این سال ها بیشتر مورد توجه قرار می گرفت می توانست تأثیر ملموسی در توسعه اقتصادی و رفع معضل بیکاری و فقر مردم منطقه داشته باشد.

جای خالی دولت در اکتشافات معدنی
مطالعات زمین شناسان نشان می دهد بستر سنگی سیستان و بلوچستان دارای قدیمی ترین سنگ های آذرین است و این سنگ ها مملو از مواد معدنی است. دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان معتقد است: بستر سنگی سیستان و بلوچستان که به صورت چندین کمربند معدنی از شمال تا جنوب امتداد یافته دارای عناصر معدنی متعددی است که کروم و آهن بخش قابل توجه آن را تشکیل می دهد. دکتر «محمد بومری»، اضافه می کند: از طرف دیگر سنگ های فیلیشی که به وفور هم در استان دیده می شود حاوی ذخایر فراوان فلز مس است. اکتشافات معدنی در استان در سال های اخیر ثابت کرده در مکان هایی که فلز مس یافت می شود وجود عناصر دیگر همچون طلا قطعی است.

این مدرس دانشگاه عنوان می کند: به عنوان نمونه اکتشافات معدنی در حال انجام در کمربند بزمان- تفتان نشان می دهد این منطقه ذخیره گاه عظیم طلا، مس و نقره است.در دنباله همین کمربند ظرفیت عظیم آهن پلاسری وجود دارد که ظرفیتی برابر با چند صد میلیون تن را شامل می شود و برای سال ها امکان بهره برداری از آن وجود دارد. معاون امور معادن و صنایع معدنی صنعت، معدن و تجارت سیستان و بلوچستان می گوید: یکی از دلایلی که سبب شده ظرفیت عظیم معدنی این استان مورد توجه قرار نگیرد این است که در سال های گذشته مطالعات اکتشافی توسط بخش خصوصی انجام شده و در عین حال که دولت در این بخش ورود نکرده استراتژی و راهبرد مشخصی نیز برای فعال سازی معادن استان در نظر گرفته نشده است.

مهندس «داوود شهرکی»، اظهار می کند: خوشبختانه بعد از سفر رئیس جمهور به سیستان و بلوچستان که خاستگاه مواد معدنی است لزوم توجه به معادن در دستور کار قرار گرفت. وی متذکر می شود: به همین دلیل مطالعات برای شناسایی ذخایر معدنی در سیستان و بلوچستان مورد توجه قرار گرفت و اولویت به توسعه اکتشاف داده شد و دولت نیز بر خلاف سال های گذشته حمایت از معادن استان را ضروری دانست. وی اظهار می کند: در ادامه رویکرد دولت به سمت جذب مشارکت شرکت های دولتی و غیردولتی به منظور سرمایه گذاری در حوزه اکتشافات معدنی سیستان و بلوچستان سوق داده شد و نگاه به سمتی رفت که شرکت های دولتی و غیردولتی برای سرمایه گذاری در بخش مطالعات معدنی جذب شوند.

این مقام مسئول تصریح می کند: در حال حاضر طرح های مطالعات اکتشافی در محدوده سراوان، منطقه سیستان، ایرانشهر، زاهدان، بزمان، نصرت آباد و ... به صورت همزمان در حال انجام است و پس از طی مراحل اولیه، وارد فاز بعدی یعنی اکتشاف عمومی خواهد شد. وی اضافه می کند: هم اکنون۸۰ هزار هکتار از اراضی استان تحت مطالعه قرار دارد. ایمیدرو مناطق ۹ گانه خود را مطالعه کرده و شرکت های خصوصی دیگر نیز براساس محدوده تعیین شده در حال اکتشاف هستند.

زیرساختی که باید ایجاد شود
فراهم نبودن زیرساخت های لازم در حوزه معادن سیستان و بلوچستان مهمترین رکنی است که سبب کندی حرکت چرخه استخراج عناصر معدنی آن شده است. نایب رئیس معدن اتاق بازرگانی صنایع و معدن ایران می گوید: سیستان و بلوچستان رنگین کمان مواد معدنی است اما متأسفانه برای استفاده از این ظرفیت معدنی تا به حال کاری انجام نشده است.

مهندس «غلام سرور نوتی زهی»، معتقد است مشکل اصلی این است که در بسیاری از معادن استان زیرساخت ابتدایی فراهم نیست و معدن کاران خود باید هزینه تأمین زیرساخت های اولیه را بپردازند و این شرایط آنها را تا مرز ورشکستگی می برد. وی مدعی است اگر در سال های گذشته دولت ساخت و تجهیز زیرساخت ها را در معادن استان بر عهده می گرفت هزینه هایی که سرمایه گذاران در این سال ها صرف ساخت و نگهداری زیرساخت ها می کردند، خرج بالا بردن توان اقتصادی معادن و افزایش استخراج عناصر معدنی می شد. دانشیار دانشگاه سیستان و بلوچستان می گوید: دولت با ایجاد معادن بزرگ در مناطقی مانند لار، سیاه جنگل و بزمان که ذخیره عظیم مس و طلا در آن شناسایی شده می تواند با دیگر معادن بزرگ جهان رقابت کند.

دکتر بومری معتقد است سیستان و بلوچستان از نظر معادن غنی است و اگر تاکنون بهره برداری صحیحی از معادن آن صورت نگرفته باید مسئولان پاسخگو باشند.

معاون امور معادن و صنایع معدنی صنعت، معدن و تجارت سیستان و بلوچستان تصریح می کند: دولت علاوه بر ورود در حوزه اکتشافات جدید به دنبال فعال کردن معادنی است که هم اکنون مشغول به کار هستند. ذخایر طلا، مس، آنتیموان و تیتانیومی که در سال های اخیر کشف شده نیز ظرفیت بسیاری برای سرمایه گذاری دارد و از لحاظ اقتصادی ارزشمند است. مهندس شهرکی عنوان می کند: در حال حاضر ساخت معدن مس نصرت آباد با ظرفیت ۵۰ میلیون تن در حال انجام است که این پروژه به شرکت ملی مس ایران واگذار شده و تا این لحظه ۵۰ درصد کار پیشرفت داشته است. امید می رود این پروژه تا پایان نیمه اول سال ۹۴ با سرمایه ای برابر با ۱۲۰ میلیارد تومان به بهره برداری برسد. معاون امور معادن صنعت، معدن و تجارت سیستان و بلوچستان می گوید: ذخیره عظیم آنتیموان که با ظرفیتی برابر با ۲۵ هزار تن در منطقه سفیدآبه و ۱۶۰ هزار تن در حوزه زاهدان شناسایی شده نیز به زودی از فاز پی جویی وارد فاز اکتشاف عمومی می شود.

مهندس شهرکی اضافه می کند: این معدن بزرگترین معدن آنتیموان در کشور خواهد بود و تلاش می شود تا کارخانه تولید شمش آنتیموان در این منطقه ایجاد شده و نیمه اول سال آینده به بهره برداری برسد.

فرآوری مهمتر از استخراج
نایب رئیس معدن اتاق بازرگانی صنایع و معدن ایران معتقد است ضروری ترین مبحث در فعال سازی معادن سیستان و بلوچستان فراهم کردن بازار فرآوری و مصرف است زیرا ماده معدنی تولیدی در استان با بازار فروش دیگر استان ها فاصله بسیار دارد و هزینه حمل و نقل بسیاری را برای معدن کاران به همراه دارد. مهندس نوتی زهی می افزاید: ضروری است که دولت بازار فرآوری مواد معدنی را در سیستان و بلوچستان ایجاد کند تا عناصر معدنی کشف شده در همین جا فرآوری شود و به صورت مواد اولیه و خام به استان های دیگر منتقل نشود «باید از معدن کاران سیستان و بلوچستان به طور جدی حمایت کنند نه اینکه مانند سال های قبل اعتبارات را یک جا به استان های دیگر که در زیرساخت معادن بسیار جلوتر از سیستان و بلوچستان هستند، بدهند».

این مقام مسئول تأکید می کند: بسیاری از معدن کاران مواد استخراج شده و آماده فروش دارند اما چون از یک طرف بازار عرضه و فرآوری در استان نیست و از طرف دیگر هزینه حمل و نقل و انتقال سنگین است، ترجیح می دهند مواد استخراج شده را در معادن نگه دارند و نفروشند.

وی اظهار می کند: دولت می تواند برای خرید تضمینی مواد معدنی در استان هایی مانند سیستان و بلوچستان که بازار فرآوری ندارد تدابیری بیندیشد و با این کار شرایط عرضه مواد معدنی را ایجاد کند، در این صورت است که انقلابی در معادن سیستان و بلوچستان رخ می دهد. معاون امور معادن و صنایع معدنی صنعت، معدن و تجارت سیستان و بلوچستان می گوید: متأسفانه جز کارخانه سیمان، هم اکنون کارخانه فرآوری دیگری در استان وجود ندارد. مهندس شهرکی می افزاید: در حال حاضر تمرکز بر این است که دو کارخانه سیمان دیگر در سرباز و چابهار راه اندازی شود تا بخشی از مواد اولیه استخراج شده در خود استان فرآوری شود.

وی بیان می کند: در حوزه بزمان و فنوج که ذخایر آهن پلاسری با ظرفیتی بیش از ۲۰۰ میلیون تن وجود دارد نیز با راه اندازی کارخانه فولاد امکان فرآوری فراهم می شود.

اولویت حمایت از سرمایه گذاران
کارشناسان معتقدند حمایت از سرمایه گذاران بخش خصوصی در تغییر وضعیت معادن سیستان و بلوچستان تأثیرچشمگیری خواهد داشت. نایب رئیس معدن اتاق بازرگانی صنایع و معدن ایران می گوید: کارهای اکتشافی که در حال حاضر توسط ایمیدرو، صنایع مس ایران و شرکت های خصوصی دیگر انجام می شود در مناطق بکری است که مستعد مواد معدنی بوده و قبلاً کار اکتشافی در آن انجام نشده است به همین خاطر نتایج مطلوبی به دست خواهد آمد.

مدیرکل صنعت،معدن و تجارت سیستان و بلوچستان با اشاره به طرح های در دست اجرا می گوید: در حال حاضر با توجه به قابلیت استان در حوزه ذخایر معدنی در راستای رفع محدودیت ها و توسعه منطقه ای و ایجاد اشتغال پایدار طرح احداث کارخانه فرآوری آنتیموان دنبال می شود. «نادر میرشکار»می افزاید: در کنار آن کارخانه فرآوری تیتانیوم، طرح احداث کارخانه تولید شمش مس، تولید گنداله آهن و احداث کارخانه تولید اکسید منیزیم نیز دنبال می شود که امید می رود این پروژه ها تا نیمه اول سال آینده به بهره برداری برسد. وی تصریح می کند: دولت باید قبول کند که سرمایه گذاری در سیستان و بلوچستان هزینه بر است زیرا بسیاری از زیرساخت ها در معادن آن فراهم نیست به همین دلیل باید شرایطی ایجاد شود که سرمایه گذاران راغب به سرمایه گذاری در این استان شوند.

یقیناً بهره گیری از ظرفیت عظیم معدنی سیستان و بلوچستان مستلزم توجه و حمایت دولت است. ذخیره گاه های معدنی سیستان و بلوچستان هم اکنون چند صد میلیون تن مواد معدنی را در خود جای داده است که به دلیل فراهم نبودن زیرساخت ها امکان بهره گیری از آنها وجود ندارد. برون رفت از شرایط بداقتصادی استان و بارورکردن ظرفیت های معدنی این استان تنها در صورت حمایت دولت از معادن فعلی و گسترش مطالعات اکتشافی در مناطق جدید و ورود سرمایه گذاران جدید در این بخش عملی می شود.