سکوت ملتهب ایران و ۱+۵

به گزارش پایگاه 598 به نقل از فارس، در حالی که چیزی به پایان ضرب‌الاجل 24 نوامبر (سوم آذر) باقی نمانده، چند پایگاه خبری از ارائه پیشنهاد جدید به ایران در مورد نحوه لغو تحریم‌ها خبر داده‌اند.

جنجال طرح جدید 1+5 به ایران

نخست خبرگزاری «ایتارتاس» بود که به نقل از یک منبع خبری گفت، «محمد جواد ظریف» وزیر خارجه ایران، جمعه پیشنهاد جدید ارائه شده از سوی گروه 5+1، درباره توافق جامع بر سر موضوع هسته‌ای را با تهران در میان خواهد گذاشت.

این منبع خبری افزود که «گفتگو درباره پیشنهاد جدید، در خصوص المان‌های کلیدی توافق آتی خواهد بود» و نکاتی درباره لغو تحریم‌ها علیه تهران و محدودسازی برنامه هسته‌ای این کشور را در بر دارد.

بعد از انتشار این خبر بود که گمانه‌زنی‌های درباره احتمال بازگشت ظریف به تهران برای رایزنی مطرح شد. اما ایتارتاس گزارش داد،‌ یکی از نمایندگان تیم مذاکره‌کننده ایرانی گفته، ظریف تصمیم گرفته در وین بماند و پیشنهاد جدید را از طریق «خط ارتباطی امن» با تهران در میان بگذارد.

این منبع در رد خبر سفر ظریف به تهران گفته بود «ما از مسقط تاکنون طرح‌های مختلف داده‌ایم. هنوز این ایده‌ها به مرحله‌ای نرسیده که دکتر ظریف به تهران ببرد و لذا ایشان به تهران نمی‌رود و مذاکرات ادامه می‌یابد».

بعد از آن خبرگزاری رویترز، روز جمعه به نقل از «منابع نزدیک به مذاکرات» نوشت «جان کری» و «محمد جواد ظریف» وزیران خارجه آمریکا و ایران در حال کار بر روی ایده‌های تازه‌ای هستند که هدف از آن‌ها پایان دادن به بن‌بست مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه موسوم به 1+5 است. این منبع که خواسته نامش فاش نشود، به رویترز گفت: وزیران خارجه دو کشور در حال تدوین ایده‌هایی هستند که آن‌ها را به پایتخت‌ها ارائه کنند. این منبع جزئیات بیشتری در این رابطه منتشر نکرد.

پایگاه خبری «ای‌اِی ورلدویو»، رسانه دیگری بود که در گزارشی مدعی شد، کشورهای حاضر در گروه 1+5 طرحی جدید به ایرانیان پیشنهاد داده‌اند که ضامن پیشرفت در برخی موارد و تمدید مذاکرات تا ماه مارس است. بر اساس خبری که منابع مطلع و البته ناشناس به این پایگاه خبری داده‌اند، طرح پیشنهادی 1+5 شامل توافق جامع هسته‌ای نمی‌شود ولی با ارائه راهکارهای رو به جلو در برخی موارد مورد اختلاف، از تمدید مذاکرات تا ماه مارس (اوایل اسفند) حمایت می‌کند. بر اساس پایگاه خبری «ای‌اِی ورلدویو»، ایرانی‌ها نسبت به این پیشنهاد «امیدوار» بوده و در حال بررسی آن هستند.

رد خبر پیشنهاد جدید 1+5 به ایران

در حالی که انتشار این خبر، جنجال زیادی به پا کرده بود، «مرضیه افخم» سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان که در این دور از مذاکرات حضور یافته، آب پاکی را بر دست همه ریخت و گزارش‌های منتشر شده از سوی منابع غربی در مورد ارائه پیشنهاد جدید به ایران در مذاکرات هسته‌ای را رد کرد و آنها را خبرسازی خواند.

او خبرسازی‌ها مبنی بر ارائه طرح و پیشنهاد جدید کشورهای ٥+١ به ایران و پردازش‌های پیرامون آن را بی اساس خواند و ضمن تکذیب این موضوع اظهارداشت: «در سه روز گذشته مذاکرات فشرده و متعدد دو جانبه و چندجانبه بر اساس طرح‌ها و ابتکارات متعدد تیم مذاکره کننده إیرانی که آخرین آن‌ها در مسقط پیشنهاد گردید، انجام شده و مذاکرات درسطوح مختلف کارشناسی و سیاسی ادامه دارد و هیچگونه طرح جدیدی از طرف کشورهای ٥+١ ارایه نشده است».

ایران پیشنهاد قطع اتصالات سانتریفیوژها را رد کرد

اما در کنار این جوسازی رسانه‌ای، موضوع دیگری که از جذابیت بیشتری برای رسانه‌ها برخوردار بود، بحث محتوای مذاکرات است که به گمانه‌زنی درباره آن می‌پردازند. در همین راستا بود که روزنامه نیویورک‌تایمز گزارش داد، ایران پیشنهاد آمریکا مبنی بر قطع اتصالات سانتریفیوژها را نپذیرفته و آمریکا نیز با پیشنهاد ایران برای کاهش تزریق هگزافلورید اورانیوم به سانتریفیوژها مخالفت کرده است.

روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز در گزارشی به توافق جامع هسته‌ای ایران و 1+5 اشاره کرد و نوشت که ایران تقریباً 10 هزار سانتریفیوژ آماده بهره‌برداری دارد که به گفته ایران برای تولید سوخت برای راکتورهای غیرنظامی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. آمریکا و دیگر مذاکره‌کنندگان گروه 1+5 برای رسیدن به یک زمان گریز مناسب، در ابتدا پیشنهاد کاهش شدید توانایی فعلی غنی سازی ایران تا حد 1500 سانتریفوژ نسل اول و ممنوعیت استفاده از سانتریفیوژهای نسل جدید را مطرح کردند، اما ایران به صورت قاطعانه با کاهش سانتریفیوژها مخالفت کرد و البته برخی از مقامات ایرانی اعلام کردند تعداد سانتریفیوژها در حد 8000 دستگاه باقی بماند.

ظاهرا بعد از آن بود که مقامات آمریکایی پیشنهاد دادند اگر ایران می‌خواهد سانتریفیوژهای بیشتری حفظ کند، باید اتصال سانتریفیوژها را قطع کند که این پیشنهاد ظاهرا حمایت طرف ایرانی را جلب نکرد. در عوض، ایران پیشنهاد داد می تواند نگرانی‌های غرب را از این طریق کاهش دهد که تعداد سانتریفیوژهای خود را حفظ کند، اما خوراک‌دهی هگزافلورید اورانیوم به این سانتریفیوژها که برای تولید اورانیوم غنی‌شده استفاده می‌شود، را کاهش دهد که کارشناسان آمریکایی گفتند این اقدامات قابل بازگشت است.

لغو یکجای تحریم‌ها غیرقابل مذاکره است

از دیگر موضوعات چالشی در این دور از مذاکرات، بحث نحوه لغو تحریم‌هاست؛ تحریم‌هایی که ایران خواهان برداشته شدن یکجای آنهاست. اما مقامات غربی تاکنون این درخواست را رد کرده‌اند. سه نفر از دستیاران اوباما نیز در جلسه استماع با حضور اعضای دموکرات مجلس نمایندگان گفتند یکی از نقاط اختلاف برانگیز که مانع توافق است، خواست ایران برای «برداشته شدن یکجا» تحریم‌های آمریکا برای رسیدن به توافق است.

نمایندگان اوباما که نامشان ذکر نشده اظهار داشتند، هیئت آمریکایی تاکید کرده اجرای تحریم‌ها تعلیق خواهد شد و آمریکا پس از آنکه میزان پایبندی کامل ایران به توافق را مورد ارزیابی داد، تحریم‌ها لغو خواهد شد.  

همچنین نمایندگان کاخ سفید به سناتورهای دموکرات کنگره گفته‌اند که «برداشته شدن یکجا» تحریم‌های آمریکا مسئله ای «غیرقابل مذاکره» است و تحت «هیچ شرایطی» رئیس جمهور نخواهد پذیرفت که به طور کامل همه تحریم‌ها را در روز اول بردارد.

همزمان نیز سخنگوی وزارت خارجه انگلیس جمعه گفت: این کشور در مذاکرات هسته‌ای به دنبال آن است که تنها بخشی از تحریم‌های ایران لغو شود. وی که با شبکه المیادین گفت‌وگو می‌کرد، در این رابطه گفت: «لندن خواهان رفع بخشی از تحریم‌های ایران است، نه همه آنها».

محتمل بودن تمدید مذاکرات

به نظر می‌رسد با توجه به همین موارد اختلافی بود که یک دیپلمات ارشد غربی به روزنامه وال استریت ژورنال گفته که ایران و 5+1 با توافق فاصله زیادی دارند. این دیپلمات غربی در ادامه اظهار داشت که وی درباره چشم انداز مذاکرات برای رسیدن به توافق جامع تا روز دوشنبه خوشبین نیست.

«فیلیپ هاموند» وزیر خارجه انگلیس که به محض ورود به وین از وجود اختلاف میان ایران و 1+5 سخن گفته بود، پس از دیدار با ظریف مجدداً گفت که کماکان «شکاف‌های قابل‌توجهی» باقی مانده است.

با توجه به «شکاف‌های قابل توجهی» که هاموند از آنها سخن گفته، تمدید مذاکرات محتمل به نظر می‌رسد؛ موضوعی که مشاوران و دستیاران اوباما در گفت‌وگو با اعضا دموکرات کنگره به آن اشاره کردند و گفتند: «اوباما تصور می‌کند طرفین نهایتا مذاکرات را تمدید می‌کنند».

بالا رفتن احتمال توافق موقت

اگر مذاکرات تمدید شود، که با توجه به موضوعات باقی‌مانده، چنین می‌شود، احتمالا طرفین تنها بر «چارچوب مسائل» توافق می‌کنند؛ موضوعی که «سرگئی ریابکوف» نماینده روسیه در مذاکرات به آن اشاره کرد و گفت توافقی که تا روز دوشنبه به دست می‌آید، احتمالا تنها شامل چارچوب خواهد بود.

خبرنگار شبکه بی‌بی‌سی نیز به نقل از یک مقام بلندپایه ایرانی گزارش داده، احتمال دارد طرفین بر سر چارچوب به توافق برسند و سپس هفته‌های آینده مذاکرات برای توافق بر سر جزئیات، در سطح کارشناسی ادامه پیدا کند. روزنامه فایننشنال تایمز نیز در گزارشی نوشت: دیپلمات‌ها در تلاشند تا به توافقی موقت ولی فراگیر که دربردارنده مسائل مختلف باشد، دست یابند.

تلاش اوباما برای همراه کردن کنگره

همزمان با مذاکرات، دولتمردان آمریکایی در تلاشند مخالفان داخلی را به همراهی با هرگونه توافق احتمالی ترغیب کنند. پایگاه خبری فارن پالیسی خبر داد باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا، جیک سالیوان از مشاوران سیاسی خود را که اخیرا از دولت جدا شده مامور کرده است تا نظر مساعد کنگره را درباره توافق هسته‌ای با ایران جلب کند.

این نشریه آمریکایی با اشاره به رفت‌وآمدهای مخفیانه سالیوان به کنگره تاکید کرده که وی روسای کمیته‌های اصلی،‌ نمایندگان جمهوری خواه و نمایندگان دموکرات کنگره را در جریان آخرین شرایط مربوط به مذاکرات قرار می دهد.

فارن پالیسی با اشاره به اینکه سالیوان روابط خوبی با سناتورهای جمهوری‌خواه دارد تاکید کرد که این تصمیم پس از آن اتخاذ شده که کنگره پیامی شفاف به کاخ سفید فرستاده که توافق با ایران را نخواهد پذیرفت.

طی کردن پروسه لغو تحریم‌ها توسط آمریکا و مخالفت کنگره با این تصمیم با توجه به ترکیب کنگره آمریکا و پیروز شدن جمهوری‌خواهان مهم‌ترین چالش قانونی است که در حال حاضر مقابل لغو تحریم‌های ایران وجود دارد. البته رئیس جمهور آمریکا می‌تواند به طور موقت شش ماه به تعلیق این قوانین بپردازد و در پایان هر دوره شش ماه به تمدید لغو بپردازد اما نکته‌ای که وجود دارد این است که با تغییر رئیس جمهور و احتمال جانشینی رئیس جمهور جمهوری‌خواه تمدید لغو قوانین تحریم با مشکل جدی مواجه می‌شود.

مذاکرات در راستای شرایط کنگره و اسرائیل باشد

علاوه بر این، با توجه به تحرکات اخیر جمهوریخواهان برای عقیم گذاشتن مذاکرات، موفقیت اوباما در این راستا بعید به نظر می‌رسد. اخیرا دو نماینده تندروی کنگره با صدور بیانیه‌ای تصریح کردند که تأیید غنی‌سازی اورانیوم در ایران در واقع انحراف از سیاست آمریکا است و مذاکره‌کنندگان آمریکایی می‌بایست در راستای شرایطی که کنگره و اسرائیل تعیین کرده‌اند، پیش بروند.

«اد رویس» رئیس کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا و «الیوت انگل» یکی دیگر از نمایندگان کنگره با انتشار بیانیه‌ای تأکید کردند هرگونه توافق احتمالی با ایران باید همه راه‌ها برای دستیابی تهران به ظرفیت تولید سلاح هسته‌ای را مسدود کند.

در بیانیه این دو آمده: «ما معتقدیم که توافق نهایی بین 1+5 و ایران باید همه راه‌ها برای دستیابی تهران به ظرفیت تولید سلاح هسته‌ای را مسدود کند. این توافق باید شامل یک مکانیسم راستی‌آزمایی کارآمد، طولانی مدت و سرزده باشد بطوریکه به ما درباره هرگونه تلاش ایران برای گریز هشدار دهد. این توافق نهایی همچنین باید ایران را ملزم کند به اقدامات گذشته خود برای ساخت بمب اعتراف کند».

سکوت معنادار آیپک

اما نکته جالب توجه در این میان سکوت لابی صهیونیستی «آیپک‌» است که از هیچ تلاشی علیه ایران فروگذار نمی‌کند؛ موضوعی که خبرگزاری رویترز متوجه آن شد و در گزارشی نوشت: « در آستانه رسیدن مهلت 24 نوامبر برای توافق نهایی هسته‌ای، این لابی به طرز غیرمعمولی سکوت اختیار کرده است».

در ادامه این گزارش آمده: « در حالی که آمریکا و دیگر اعضای گروه 1+5 برای رسیدن به توافق نهایی در خصوص برنامه مذاکرات هسته‌ای ایران در حال مذاکره هستند، یک صدا به طرز غیرمعمولی ساکت و آرام شده است و آن لابی اسرائیلی آیپک در آمریکاست».

یک منبع نزدیک به آیپک می‌گوید: «تا زمانیکه مشخص نشود که چه در وین رخ می‌دهد، چیزی برای لابی‌ کردن وجود ندارد اما بعد از آن سوال اینجا است که شاهد یک فشار شدید برای تعامل با کنگره باشید یا خیر. ممکن است این آرامش قبل از طوفان باشد».

در ماه فوریه، اوباما توانست کمپین تحت حمایت آیپک برای وادار کردن کنگره برای تحمیل تحریم‌های بیشتر علیه ایران را بلوکه کند و موجب شد این لابی صهیونیستی بزرگترین شکست سیاسی خود در ظرف چندین سال را متحمل شود.