احزاب و سازمان های کردی سوریه

به گزارش سرويس بين الملل 598 به نقل از خبرگزاری فارس به دمشق، در سلسله گزارش های با موضوع بررسی وضعیت بازیگران محلی صحنه داخلی سوریه به نقش حکومت بشار اسد و سه گزارش از جریان معارضه پرداختیم.

در بخش اول بررسی وضعیت معارضان کلیاتی از مجموعه معارضان سوریه، فعالیت ها و مواضع آنها پرداختیم و گفتیم که معارضان سوریه اعم از داخلی و خارجی پس از هشت ماه از واقعه درعا، بنیه تشکیلاتی خود را به نمایش گذاشته و بدون حمایت مالی دلارهای نفتی اعراب منطقه خلیج فارس توان تحرک آزادانه و مستقل ندارند.

در بخش دوم نیز به پراکندگی، تشتت و عدم اعتماد معارضه در داخل و خارج سوریه پرداختیم که پس از هشت ماه از شروع رخداد درعا، بزرگترین نقطه ضعف معارضه سوریه را به نمایش می‌گذارد.

در بخش سوم نیز بررسی کردیم که جریان شورای ملی سوریه (معارضه خارجی) و جریان "همبستگی ملی (معارضه داخلی) از نظر رهبری و مسائل راهبردی و کلان تفاوت‌ها و اختلافات بسیاری دارند.

در این یادداشت نیز قصد داریم به بررسی دیدگاهها و مواضع کردهای سوریه بعنوان جریان معارض داخلی که خواهان اصلاحات جدی هستند، و با هرگونه تهاجم خارجی علیه سوریه مخالفند، بپردازیم.

بشار برای کردها شناسنامه سوری صادر کرد که مطالبه اصلی آنها بود

کردهای سوریه یکی از اقوام و نژادهای جامعه این کشور هستند آمار دقیقی از جمعیت آنها در دست نیست و جمعیت آنها بین یک میلیون و 200 هزار تا 2 میلیون نفر تخمین زده می‌شود بطور متمرکز در شهرهای استان حسکه و مرزهای سوریه با عراق و ترکیه و بطور پراکنده در استان حلب و دمشق زندگی می‌کنند.

تا مارس 2011 پیش از یکصد هزار نفر از کردهای سوریه فاقد تابعیت و شناسنامه سوری بوده ولی رئیس جمهور سوریه دستور صدور شناسنامه برای آنها صادر کرد و کردها به یکی از شاخص‌‌ترین مطالبات ملی و قومی خود رسیدند.

در معارضه و در جبهه سیاسی محلی و منطقه‌ای بطور سنتی و تاریخی رکن اساسی در نیمه دوم دهه پنجاه قرن گذشته پایه گذاری شد و تحت تاثیر تحولات سیاسی در مناطق کردنشین عراق، ترکیه و ایران، مطالبات کردهای سوریه سیاسی شد و روند تخریب و سازماندهی حرکت‌ها و احزاب در جامعه کردی سوریه شتاب پیدا کرد. تا قبل از سال 2011 در مناطق کردنشین سوریه بیش از یازده حزب و سازماندهی کردی فعالیت داشتند. گرچه این جریانات سیاسی خصوصیات بومی و محلی خود داشته ولی همواره تحت تاثیر ارتباطات و پیوندهای احزاب و جریانات سیاسی کردهای عراق و ترکیه بوده‌اند. 

احزاب و سازمان‌های کردی سوریه
 
1- حزب آزادی کردی سوریه:

این تشکل در 21 می 2005 پایه گذاری شد و رئیس آن خیرالدین مراد است. این حزب از ادغام حزب چپ کردی سوریه (الیسار الکردی) و اتحادیه خلق کردی سوریه (الاتحاده الشعبی الکردی) و بخش از حزب یکیتی کردی سوریه (حزب الدعوة الکردیه سوریا) شکل گرفت ولی پس از یک سال از تاسیس و در پی درگیری میان گروه چپ کردی بر رهبری خیر الدین مراد و اتحادیه خلق به رهبری مصطفی جمعه، گروهی به رهبری محمد رشید و ریحان رمضان از حزب آزادی منشعب و بار دیگر حزب "اتحادیه خلق" را احیا کردند.

از رهبران حزب آزادی، "خیر الدین مراد" 62 ساله و دبیرکل حزب مقیم نروژ، "مصطفی جمعه" 64 ساله معاون دبیرکل و "بشار امین امین" 63 ساله مسئول تبلیغاتی حزب نشریه آزادی ارگان حزب است.

2- حزب دموکراتیک پیشروی کردی (حزب الدیمقراطی التقدمی الکردی)

این حزب در سپتامبر 1976 تاسیس شد و "عبدالحمید درویش" رهبر آن است. عبد الحمید درویش از رهبران و پایه گذاران تشکل‌های سیاسی در جامعه کردی سوریه است. در اواخر سپتامبر 2009 کنگره سیزدهم حزب برگزار شد و عبدالحمید درویش 75 ساله به دبیرکلی حزب انتخاب شد.
نشریه (دیمقراطی) ارگان این حزب است. عبد الحمید درویش گرچه بیش از 54 سال در جنبش سیاسی مردم کرد سوریه حضور دارد ولی همواره به دلایلی مورد انتقاد جریانات کرد سوریه بوده است.

3- حزب یکیتی

این حزب در 8 مارس سال 2000 میلادی پایه گذاری شد و "حسن صالح" و "فؤاد رشاد علیکو" از رهبران این حزب است. طرفدار طرح خودگردانی منطقه کردنشین سوریه به عنوان راه حل سیاسی برای مشکلات کردهای این کشور است.
فؤاد رشاد علیکو 62 ساله دبیر مدارس شهر در باسیه و نماینده پارلمان سوریه در سال‌های 1990 تا 1994 بوده است.
حسن ابراهیم صالح 64 ساله دبیر درس جغرافیای شهر قامشلو و از موسسین حزی یکتی است. نشریه یکتی زبان عربی ارگان این گروه است.

4- جریان آینده کردی

این تشکل لیبرال کردی نیز در 29 می 2005 توسط "مشعل التمو" پایه گذاری شد. این جریان بطور برجسته و شاخص با معارضه سوری در خارج به ویژه شورای ملی سوریه در ارتباط بوده است. مشعل التمو 53 ساله در هفتم اکتبر 2011 ترور شد و عاملان این ترور هنوز مشخص نیست.
برخی از رهبران کردی سوریه دستگاه اطلاعاتی ترکیه و عوامل نفوذی آنها در سوریه عامل این ترور می‌دانند و عده‌ای بر این باورند که مشعل التمو قربانی منازعه و رقابت حزبی و سازمانی میان جریان آینده و حزب اتحادیه دموکراتیک وابسته به جریان حزب PKK  بوده است.
نشریه المستقبل به زبان عربی ارگان این تشکل است.

5- حزب وحدت دموکراتیک کردی
 
این حزب در 17 آوریل 1993 تاسیس شد. موسس آن "اسماعیل عمر" بوده است. وی 64 ساله در اواخر 2010 در گذشت و محی الدین یثنه آلی 58 ساله رئیس فعلی این تشکیلات است. نشریه الوحده به زبان عربی ارگان رسمی این حزب است.

6- حزب دموکرات کردی سوریه

این حزب از احزاب قدیمی و سنتی جامعه کردی سوریه است و توسط "مصطفی بارزانی" مؤسس حزب دموکرات کردستان عراق در اوایل دهه شصت تاسیس شد. این حزب طی سه دهه اخیر دچار تشتت و انشعاب شده است.

از جمله احزاب و سازمان‌های منشعب از این حزب می توان به موارد ذل اشاره کرد:

1-6- حزب دموکرات کردی سوریه جناح عبد الحکیم بشار در سال 1998 تاسیس شد نشریه صورت الاکرد به زبان عربی ارگان این حزب است.

2-6- حزب دموکرات کردی سوریه جناح نصر الدین ابراهیم در سال 1998 تاسیس شد و نشریه دنگی کورد به زبان عربی ارگان این حزب است.

رهبران حزب دموکرات کردی در سوریه نقش موثر در جنبش سیاسی کرد سوریه داشته ولی همواره با دیدگاه جوانان رادیکال و چیگلا مخالف و دگیر بودند.

7- حزب اتحادیه دموکراتیک PYD

این حزب در 20 سپتامبر 2003 تاسیس شد و از خط مشی و سیاست حزب کارگزاران ترک PKK پیرو می‌کند و به زعم برخی از آگان کرد سوریه این حزب شعبه بومی PKK است. این حزب از جمله فعال‌ترین احزاب کرد سوریه است که برای به دست آوردن رهبری کل جنبش کرد سوریه با بسیاری از جریانات کردی سوریه منازعه و درگیری دارد.
از جمله رهبران این حزب فؤاد عمر، عبد السلام مصطفی عیسی حسو و رضا ولات هستند.

8- حزب چپ کردی (حزب الیساری الکردی)

این حزب در سال 1996 تاسیس شد و عضو تجمع چپ مارکسیستی سوریه است. دارای گرایشات چپ مارکسیستی است و با حزب سوسیالیستی کرد عراق ارتباط ارگانیکی دارد. از رهبران آن "محمد موسی محمد" 58 ساله از مؤسسان حزب و صالح کدو 65 ساله دبیرکل فعلی حزب است.
صالح کدو و رهبر و موسس حزب سوسیالیستی کرد در سوریه بوده و از حمایت‌های جلال طالبانی برخوردار بوده است.

9- حزب پارتی دموکرات کردی:

این حزب در ژوئیه 2007 تاسیس شد و عبد الحرمن آلوجی رئیس آن است. پس از جدایی آلوجی و انشعاب از حرب دموکرات کردی سوریه جناح الحکیم بشار، گروه خود را تاسیس کرد. نشریه صورت الکورد زبان عربی ارگان این حزب است.

10- حزب مساوات دموکراتیک کرد

این حزب در می 2008 تاسیس شد و رهبری آن به عهده عزیز داوود 71 ساله است. دارای گرایشات چپ دموکرات است. نام سابق این حزب حزب دموکراتیک پیشرو کرد سوریه بوده است.

11- حزب ملی دموکراتیک کرد

این حزب در سال 2008 تاسیس شد و طاهر سفوک رهبری این حزب را دارد که از لحاظ خط مشی تابع حزب دموکراتیک کرد سوریه است.
حزب دموکرات کردی سوریه نیز در 12 نوامبر 2008 پایه گذاری شد و رئیس آن جمال محمد باقری ملا محمود است در موسس این حزب از لحاظ خط مشی سیاسی تابع اندیشه‌های سنتی بارزانی و حزب دموکرات کردستان عراق است.

12- حزب اتحادیه خلقی کرد سوریه

این حزب در 5 اوت 1980 تاسیس شد. از جمله موسسان آن صلاح بدر الدین بوده است. این حزب در می 2009 با حزب چپ کرد سوریه به رهبری خیر الدین مراد ادغام و حزب آزادی را تشکیل دادند ولی پس از چند ماه برخی از رهبران اتحادیه جدا و تشکیلات سابق خود را احیا کردند. از رهبران این حزب دکتر محمد رشید مقیم کردستان عراق و استاد دانشکده حقوق در دانشگاه صلاح الدین در شهر اربیل است.
ریحان رمضان 60 ساله نیز مقیم اتریش و مدیر انجمن فرهنگی کرد کاوه در وین است.

13- سازمان اتحادیه ملی آزاد
این تشکیلات در 17 آوریل 2008 تاسیس و رهبری آن به عهده عبد الفتاح دهیر است.

14- حزب وفاق دموکراتیک کرد سوریه

این حزب در طول چند سال اخیر دچار انشعاب فراوانی شده است از جمله می توان به موارد ذیل اشاره کرد.

- جناح فوزی شنکالی است که در 26/11/2009 تاسیس شد. در گذشته به افکار و ایدئولوژی حزب PKK نزدیک بوده ولی اکنون رقیب بلکه دشمن آن می‌باشد.

- حزب وفاق جناحی عفرینی: این تشکل در 29/11/2009 تاسیس شد و با دیدگاه و ساست شنکالی اختلاف دارد.

15- جریان ابتکار عملی ملی کردهای سوریه:

این جریان در 22 می 2009تاسیس و به دنبال راه حل‌های سیاسی مسالمت آمیز برای مطالب و خواسته‌های کرد سوریه است.

16- حرکت بدیل کردی:

این تشکبل در 11/11/2009 تشکیل یافت و رهبران آن از منتخبان جریان آینده کردی در سوریه هستند.


کردها در جبهه معارضان دمشق حضور دارند

رخدادهای اخیر سوریه در فعال سازی و تحرک جامعه کردی و سازمان‌های و احزاب سیاسی آن نقش مهمی داشته است و کل معارضه و جبهه مخالفان بشار اسد و حامیان منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای آنها روی کردها و جریانات سیاسی و فرهنگی آن شرط بندی و حساس وسیعی باز کردند زیرا ؛ 

1- جامعه کردی دارای پویای سیاسی و بطور سنتی در جبهه معارضه دمشق حضور داشته است.

2- رهبران کرد به ویژه رهبران گروه‌های سیاسی، سابقه مبارزاتی و درگیری با دولت مرکزی داشته‌اند.

3- کردهای سوریه دارای مطالبات متنوع سیاسی و فرهنگی و اجتماعی هستند و ظرفیت و آمادگی حضور در جبهه معارضه دارند.

4- جامعه کرد نقش مهمی در موازنه قدرت میان دولت سوریه و معارض آن دارد.

کردهای سوریه به دنبال مطالبات سنتی و تاریخی خود هستند

اما کردهای سوریه و طیف‌های سیاسی و فرهنگی آن گرچه با مشکلات و معضلات ساختاری روبرو بوده ولی نسبت به جنبش معارضه و رخدادهای اخیر سوریه مواضع مستقل و تا حدودی به دنبال مطالبات سنتی و تاریخی خود رفتند. معارضه سوریه در خارج تحت تاثیر ترکیه سعی در استفاده کردن از جنبش کرد بدون دادن امتیازات هستند ولی جریانات سیاسی کرد در مقابل حضور فعال در جبهه معارضه خواهان امتیازات ملی و محلی هستند از جمله پافشاری آنها بر به رسمیت شناختن قوم کرد به عنوان دومین قومیت در سوریه و همچنین مطالبه به ایجاد دولت خودگردان در کردستان سوریه هستند.

علت عدم مشارکت وسیع و فعال کردهای سوریه برنامه معارضه آن کشور وجود دیواره‌ بلند بی‌اعتمادی میان کردها و جریان‌ معارضه است.
کردهای سوریه در جریانات مختلف معارضه حضور دارند ولی این حضور به صورت گزینش و به عنوان شخصیت‌های مستقل کرد است در جریان معارضه داخلی سوریه حدود 65 حزب کردی حضور دارند.