محتمل‌ترین سناریوی هسته‌ای در وین

 

آخرین دور مذاکرات هسته‌ای ایران با 1+5 طبق توافق ژنو امروز در وین پایتخت اتریش با شام کاری کاترین اشتون و ظریف شروع می‌شود. هرچند دیروز اعلام شد که وزرای خارجه 1+5 از جمله جان کری وزیر خارجه امریکا نیز به مذاکرات وین ملحق خواهند شد، ولی پیش‌بینی‌ها این است که طرفین احتمالاً به توافق جامع پیش‌بینی شده در توافق ژنو دست پیدا نمی‌کنند ولی وین به صحنه اعلان شکست مذاکرات هسته‌ای نیز تبدیل نخواهد شد. سناریوی احتمالی، یک راهکار بینابینی یا همان چیزی است که عباس عراقچی چندی قبل از آن با عنوان «تفاهم کلی» یاد کرد.

 

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه در یک شام کاری با کاترین اشتون، نماینده اتحادیه اروپا، شمارش معکوس پایان مهلت توافق ژنو را کلید می‌زند. عصر دیروز منابع غربی گزارش کردند که وزرای خارجه 1+5 نیز به ظریف و اشتون خواهند پیوست، خبری که ساعتی بعد با اعلام خبر سفر کری به وین از طرف وزارت خارجه امریکا تأیید شد. دور آخر مذاکرات ایران و 1+5 قبل از پایان مهلت ژنو (2 آذر 93- 24 نوامبر 2014) در حالی شروع می‌شود که چشم‌انداز دستیابی به «توافق جامع هسته‌ای» بین طرفین کاهش پیدا کرده است. مقام‌های ایرانی و امریکا به طور غیر رسمی اعلام می‌کنند که آخرین دور مذاکرات وزرای خارجه ایران و امریکا در مسقط پایتخت عمان، پیشرفتی نداشته است.

 

سایت ال‌مانیتور دیروز از قول یک مقام مسئول در مجلس شورای اسلامی درتهران نقل کرد که در مذاکرات عمان هیچ چیز به دست نیاوردیم؛ مسائل مورد بحث بسیار حساس بودند ولی کسی حاضر نبود (برای حل موضوع) این قدر فداکاری کند. این نماینده ایرانی که ال مانیتور نام او را فاش نکرده، گفته که امیدوار است در وین نتیجه‌ای به دست بیاید ولی گفته که احتمالاً مذاکرات باز هم تمدید خواهد شد. عباس عراقچی هم در پایان مذاکرات عمان گفته بود که این مذاکرات نه پیشرفت داشته نه پسرفت.

 

همین روایت از وضع حاکم بر مذاکرات را منابع امریکایی نیز تأیید می‌کنند. واشنگتن پست نوشته در حالی که فاصله زیادی تا پایان مهلت تعیین شده وجود ندارد، مذاکرات هفته گذشته در عمان نتیجه‌ای نداشت. نیویورک تایمز هم در گزارشی نوشته، مذاکره‌کنندگان هسته‌ای دو طرف در حالی به وین، پایتخت اتریش برمی‌گردند تا آخرین دور از مذاکرات هسته‌ای را برگزار کنند که مشاوران امنیت ملی امریکا شانس توافق هسته‌ای در روزهای پیش رو را بین 40 تا 50 درصد برآورد می‌کنند. منابع دیپلماتیک می‌گویند در حالی که امریکا حاضر نیست تعهدی درباره لغو تحریم‌های ایران بدهد، زمانبندی لغو تحریم‌های ایران همچنان به عنوان کلیدی‌ترین مسئله مورد اختلاف طرفین باقی مانده است. در مورد اختلافات بر سر ظرفیت غنی‌سازی ایران، روایت‌ها مختلف است. برخی منابع پیش‌تر گفته بودند که طرف امریکایی تا 8500 سانتریفیوژ فعال ایران را قبول کرده ولی منابع دیگر، این را نیز قطعی نمی‌دانند. آسوشیتدپرس گزارش کرده که ایران خواستار حفظ حدود 10 هزار دستگاه سانتریفیوژ فعال فعلی است و دیپلمات‌ها به آسوشیتدپرس گفته‌اند ایران اکنون با 8 هزار سانتریفیوژ موافقت می‌کند اما این تعداد همچنان با عدد مورد نظر امریکا اختلاف زیادی دارد. یک منبع مطلع به «جوان» می‌گوید: «‌تحریم‌ها همچنان کلیدی‌ترین مسئله مورد اختلاف طرفین است.»

 

در نبود توافق برای دستیابی به یک توافق جامع هسته‌ای، به نظر می‌رسد طرف ایرانی و غربی سنگینی مذاکرات در وین را روی دستیابی به نوعی تفاهم نسبی متمرکز می‌کنند. آسوشیتدپرس دیروز گزارش کرد که توافق هسته‌ای بیش از هر زمان دیگری نزدیک است ولی اختلافات مهمی همچنان باقی مانده است. به گفته دیپلمات‌ها، احتمال دستیابی به توافق در تاریخ مشخص شده 24 نوامبر بعید است و هر دو طرف احتمالاً خواستار تمدید زمان مذاکرات هستند. اما این تصمیم مخالفت کنگره امریکا را تشدید می‌کند. این سناریویی است که بنا به گزارش دیروز آسوشیتدپرس باعث شد که روند انتقاد‌ها در داخل امریکا تشدید شود. به نوشته آسوشیتدپرس، دولت امریکا ممکن است تلاش کند با در نظر گرفتن تحریم‌های جدیدی که در اثر پیشرفت نکردن مذاکرات جدید است، به دنبال آرام کردن کنگره باشد.

 

از طرف دیگر فرانس پرس دیروز نوشت: «‌اوباما در پی این است که میراثی از خود در کاخ سفید به جا بگذارد و دستیابی به چنین توافقی برای وی که تحت فشار زیاد به ستوه آمده است، به منزله یک پیروزی فوق‌العاده خواهد بود.» تحت چنین شرایطی است که برخی ناظران احتمال می‌دهند که طرفین مذاکرات هسته‌ای به جای اعلام عدم پیشرفت در مذاکرات که ممکن است گفت و گو‌ها را تا سرحد شکست پیش ببرد، به سمت یک سناریوی «تفاهم نسبی» پیش بروند. در چنین سناریویی، دو طرف در پایان مذاکرات وین‌نه‌تنها اعلام شکست نخواهند کرد، بلکه اعلام می‌کنند که پیشرفت‌ها به اندازه‌ای بوده که تمدید مجدد توافق را گریز ناپذیر می‌کند. یک گام فراتر، وزرای خارجه ایران و 1+5 ممکن است دستیابی به یک توافق جامع را با نوعی «تفاهم کلی» جایگزین کنند.

 

روزنامه الحیات می‌نویسد: «‌به رغم اهمیت ضرب الاجل 24 فوریه در مذاکرات هسته‌ای بین ایران و پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل به اضافه آلمان معروف به گروه 1+5، به احتمال زیاد این مذاکرات در تاریخ یاد شده نه با شکست مواجه خواهد شد و نه به توافقنامه مورد نظر خواهد انجامید.

 

الحیات می‌نویسد: «‌کارشناسان مذاکرات هسته‌ای حساس و پیچیده احتمال می‌دهند مذاکره‌کنندگان نتوانند به توافقی دائم دست یابند که از زمان توافقنامه ژنو در حدود یک سال پیش مذاکرات فشرده‌ای برای دستیابی به آن انجام داده‌اند. آنها بر این باورند که به احتمال زیاد مهلت مذاکرات به مدت چهار ماه دیگر یعنی برای دومین بار تمدید خواهد شد. آنها پیش‌بینی می‌کنند در تاریخ 24 نوامبر دستیابی به نوعی توافق که در واقع چارچوب توافق خواهد بود نه اصل توافق اعلام شود.»