تبلیغ به چه معنا است؟

بلوغ، معنای وصول[1] را در بر دارد و همراه با بس بودن[2] و نیز رسش به نهایت مقصد[3] است. هر گاه چیزی به چیز دیگری برسد و این رسش، مرتبه پذیر و جزء بردار باشد و همه مراتب و اجزاء رسش انجام گیرد، می توان معنای بلوغ را به کار برد. اما اگر رسش کامل نباشد، یعنی دو چیزی که باید به هم برسند، در بخش از امور زمانی، مکانی، روانی یا فکری به طور کامل به هم نرسند، بلوغ صورت نگرفته است[4].

مثلاً هنگامی که انسانی به وضع و سن خاصی می رسد و ارکان و اجزای رسش به طور کامل انجام می شود و این تحقق امر، به نحو روشنی «جا» می افتد، بلوغ صورت گرفته است. همین امر درباره بلوغ درختان نیز به کار می رود[5]. روشن است که بلوغ به معنای رسش کامل چیزی، به نهایت یک امر است و به قدری دارای آثار و نشانه ها است که انکار ناپذیر است. از این منظر می توان معنای آیه «تبلیغ» و اعلام خاصی که از جانشینی پیامبر در روز غدیر صورت گرفت را بررسی کرد.

سخنی بلیغ است که در تمام جهات از قبیل اصل محتوا، نوع قالب، زمان و مکان بیان و حالات بیان و ...، با تمام ارکان درونی و برونی مخاطب، همنوا باشد؛ یعنی هم مطابق فطرت وی باشد، هم مطابق مبانی فکری وی، هم مطابق حالات روانی فرد، هم مطابق شرایط زمانی وی، هم مطابق شرایط مکانی وی.

بنابراین، ممکن است که پیامی قبلا به برخی از افراد رسیده باشد، اما «ابلاغ» نشده باشد. همانند آنچه که در غدیر رخ داد. ماجرای خلافت و ولایت امیرالمؤمین (ع) پیشتر نیز بارها بیان شده بود، اما برای عموم جامعه مسلمین، تبلیغ نشده بود. پس تبلیغ غیر از کار فرهنگی غربی، اطلاع رسانی، آموزش یا حتی کار تربیتی است.

فرق بلوغ با وصول[6] در این است که به محض رسش دو چیز به یکدیگر، وصول صورت گرفته است، اما وقتی که این رسش به صورت کامل و با علائم و شرایط خاص خود محقق شد، بلوغ صورت گرفته است.

اگر پیامی بخواهد مصداق تبلیغ باشد، باید اولاً خود پیام دارای ویژگی ذاتی ماندگاری باشد، ثانیاً شرایط و کیفیت ابلاغ به گونه ای باشد که ماندگاری و خاص بودن آن را تضمین کند. تبلیغ یعنی رساندن تمام ابعاد یک چیز به تمام ابعاد مخاطب به گونه ای که بتواند در درون مخاطب جا بیفتد. ثالثاً تبلیغ غیر از آموزش است؛ یعنی ممکن است اصل مطلب به صورتی در ذهن مخاطب باشد، ولی ترسیم خاصی و به یاد ماندنی از آن، تبلیغ دانسته شود. از این رو، این اشکال برخی وهابی ها بر ماجرای غدیر وارد نیست که اگر پیامبر ص بارها اعلام کرده است که علی جانشین من است، پس آیه تبلیغ در غدیر مروبط به ماجرای دیگری است. زیرا بیان آن، تحصیل حاصل می شود. یعنی قبلاً هم گفته شده بوده است و لذا معنا ندارد که دین با این بیان (جانشینی علی ع برای پیامبر ص) کامل شود.

برای نمونه به این آیات قرآن دقت شود:

«أُبَلِّغُكُمْ‏ رِسالاتِ رَبِّي» اعراف، 62. «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ‏ بَلِّغْ‏ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ‏» مائده، 67. و نیز «فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقَدْ أَبْلَغْتُكُمْ‏ ما أُرْسِلْتُ بِهِ إِلَيْكُمْ» هود، 57.

اکنون یک سوال: آیا تبلیغ دین با وی چت و تانگو واتس اپ ممکن است؟ ان شاء الله به زودی یک مقاله دقیق در این راستا تقدیم می شود.

--------------------------------------------------

[1] «بلغ‏: ... أصلٌ واحد و هو الوُصول إلى الشى‏ء». معجم مقاييس اللغه، ج‏1، ص301. ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاييس اللغه - قم، اول. و نیز الصحاح، ج‏4، ص1316. جوهرى، اسماعيل بن حماد، الصحاح - بيروت، اول.